نزول باشگاهی ایران درآسیا



حمید‌رضا عرب
جایگاه تیم‌های ایرانی در رده‌بندی باشگاه‌های آسیا مطلوب نیست. طبق آخرین رده‌بندی کنفدراسیون فوتبال آسیا ایران با 450/41 امتیاز در جایگاه هشتم قرار گرفته است. رتبه‌ای که در شأن فوتبال ایران که سال‌ها است در رده نخست تیم‌های ملی آسیا قرار دارد نیست. وضعیت فوق ناشی از عوامل بسیاری است که در سال‌های گذشته از سوی متولیان فوتبال ایران نادیده گرفته شده است. پایبند نبودن باشگاه‌ها به اصول حرفه‌ای، بدهی‌های انباشته شده، فقدان سخت‌افزار استاندارد و ضعف‌های اساسی موجب شده فوتبال ایران در رده باشگاهی رشد چشمگیری نداشته باشد. بخش اعظمی از وضعیف موجود ناشی از اقتصاد بیمار باشگاه‌هاست و در این میان فدراسیون فوتبال و سازمان لیگ به عنوان متولیان اصلی برگزاری لیگ هیچ‌گاه قوانین را آنچنان سفت و سخت نگرفته‌اند که این نقص‌های بزرگ ترمیم شده و باشگاه‌ها به جای انباشت بدهی‌ها سودده باشند و بتوانند با یک برنامه‌ریزی بلندمدت به سطح قابل قبولی دست یابند. عموم باشگاه‌هایی که در لیگ فعالیت می‌کنند با مشکل اقتصادی مواجه‌اند که این شرایط برگرفته از ضوابط غیراصولی نظام باشگاهداری در فوتبال ایران است. اساسا هیچ باشگاهی در ایران تراز مالی مشخصی ندارد و هر فصل شاهدیم که برای باشگاه‌های بزرگی همچون استقلال و پرسپولیس که مهم‌ترین مجموعه‌های فوتبال ایران هستند، بودجه‌ای تعریف می‌شود و مدیران این دو باشگاه تنها بودجه‌ها را صرف خرید بازیکن می‌کنند. هرگز سابقه نداشته که بخشی از این بودجه‌ هزینه توسعه تیم‌های پایه، ساخت و ساز ورزشگا‌ه و‌ یا زمین‌های تمرین شود. استقلال و پرسپولیس به عنوان پرجاذبه‌ترین باشگاه‌های حال حاضر فوتبال ایران تنها بودجه‌ای را که در حساب‌شان قرار می‌گیرد،  هزینه می‌کنند که نتیجه این روال سقوط فوتبال ایران در رده باشگاهی است. وضع دیگر تیم‌ها هم آنچنان بهتر نیست و مشکلات مالی این اواخر حتی به تیم‌های صنعتی و صاحب سرمایه‌ای همچون تراکتورسازی، سپاهان و ذوب‌آهن هم لطمه زده است. اوضاع در فوتبال ایران به حدی وخیم است که قهرمان فصل پیش به رغم تمام شایستگی‌های فنی‌اش در فصل شانزدهم بدل به تیمی پرحاشیه شد. استقلال خوزستان که می‌توانست با حفظ شاکله خود در لیگ شانزدهم هم مدعی باشد به دلیل مشکلات مالی بخشی از بازیکنانش را از کف داد و بعید است که با این ظرفیت در رقابت‌های قاره‌ای به جایگاهی دست یابد. مسابقاتی که موفقیت در آن به کابوس تیم‌های باشگاهی ایران بدل شده و به جز دو بار حضور تیم‌های سپاهان و ذوب‌آهن در فینال این رقابت‌ها و دستیابی به رتبه دومی و یک بار حضور استقلال در مرحله نیمه‌نهایی، چیزی در 16 سال اخیر که لیگ حرفه‌ای راه‌اندازی شده، به فوتبال ایران نرسیده است. در سقوط جایگاه باشگاهی ایران البته مدیران ناکارآمد و حاضری خور هم نقش بسزایی دارند. آنها که در دوران فعالیت خود فقط به بودجه‌های تصویبی و یا کمک‌های مسوولان چشم دوخته‌اند و خود در راستای درآمدزایی گام مهم و ماندگاری برنداشته‌اند. شاید هم آنها خیال می‌کنند که تلاش در این راستا به واسطه برخی موانع – نظیر حق پخش تلویزیونی - هیچ تاثیری نخواهد داشت و به همین دلیل کاهلی پیشه کرده و دست روی دست گذاشته‌اند تا با دستور مدیران بالادست گهگاهی پولی به باشگاه‌ها برسد.
حال شاید تازه‌ترین رده‌بندی باشگاهی در آسیا تلنگری باشد سخت و جدی به آنها که ساز و کار فوتبال حرفه‌ای در ایران را تعریف و مدیریت می‌کنند. آنها که باید بدانند با این وضعیت دور نیست روزی که فوتبال ایران در رده باشگاهی حتی آرزوی کسب سهمیه را داشته باشد و آنقدر عقب بیفتد که سایر کشورها با رعایت اصول حرفه‌ای‌گری جایگزین نمایندگان ایران شوند. بی‌شک ملاک کنفدراسیون فوتبال آسیا نمره‌هایی است که باشگاه‌ها دریافت می‌کنند و فوتبال باشگاهی ایران در زمره شاگرد تنبل‌هایی قرار دارد که همواره نمراتش رو به نزول است.