روزنامه ابتکار

اگر برجام نبود؟ سر های در برف

گروه اقتصادی- ژوبین صفاری: در یک سالگی برجام بازار استفاده های سیاسی از این توافق داغ است. نگاه صفر و صدی به دستاوردهای برجام در رسانه های موافق و مخالف به وفور دیده می شود. هرچند پرونده بدعهدی های احتمالی آمریکا برای مسئولان کشور از جمله تیم مذاکره کننده باز است، اما در این میان عده ای با اغراق در بی نتیجه بودن دستاورد های برجام انتظار جامعه را برای گشایش های اقتصادی درحد یک معجزه بالا برده اند. مخالفان دولت بدون در نظر گرفتن مزایای این اتفاق، دستاورد برجام را به خرید یک هواپیما تقلیل داده اند. گو اینکه چشم هایشان بر واقعیت های اقتصادی ایران بسته است. بدون شک مردم فراموش نکرده اند که شرایط اقتصادی کشور در پایان دولت دهم و طی سال های 91 و 92 در معرض بحران جدی قرار داشت. فروش نفت کشور به شدت کاهش پیدا کرده بود و جز کشورهایی مانند هند و چین مشتری های سابق خریدار نفت ایران نبودند. در این میان مخالفان، سخن از عزت از دست رفته ایران در ماجرای برجام می کنند، در حالی که کشورهایی مانند هند حتی با اعمال فشار پول نفت را به روپیه پرداخت می کردند. تردد کشتی های ایرانی با پرچم ملی در آب های جهان ممکن نبود و شاید این موضوع بیشتر عزت ملی را به خطر می انداخت تا امروز که آزادانه پرچم ایران بر روی کشتی های ایرانی نصب و در حرکت هستند. هر چند نباید این نکته را نادیده گرفت که انتظارات ایجاد شده برای برجام در اذهان عمومی چیزی شبیه یک رویا بود اما باید دانست نابسمانی وضعیت اقتصادی کشور محصول یک اتفاق و آن هم تحریم ها نبود که با رفع آن در عرض یک سال به ساحل امن برسیم. هادی حق شناس کارشناس اقتصادی در این خصوص به «ابتکار» می گوید: «این گونه نیست که اگر تحریم نبود وضعیت سال 91 به بعد وضعیت ایده آلی می شد. قرار نبود با رفع تحریم ها اقتصاد ایران یک شبه گلستان شود. چرا که قبل از تحریم های ظالمانه هم گلستان نبود.» اما رسانه های مخالف دولت در این میان با چشم بستن به این واقعیت ها دستاوردهای برجام یک ساله را به گونه ای هیچ می دانند که فراموش کرده اند اقتصاد ایران به قول معاون اول رئیس جمهور ته دره قرار داشت و ترمز سقوط آن پاره شده بود. تورم 45 درصد، رشد اقتصادی منفی، تلاطم در بازار ارز که رشد بی سابقه آن در سال 91 از جمله این مشکلات بود. به طور قطع با ادامه یافتن تحریم ها و همان مدیریت ما به سمت بحران جدی تری پیش می رفتیم. ولی الله سیف روز گذشته در این خصوص گفته بود: اگر تحریم‌ها ادامه می‌یافت چاره‌ای جز برقراری سیستم کوپنی نداشتیم، کشورهای محدودی از ما نفت می‌خریدند و ما مجبور بودیم در ازای آن از آن کشورها کالا وارد کنیم. اما اگر بخواهیم فارغ از نگاه های سیاسی و هیچ خواندن دستاورد های برجام چند مولفه برای تغییر بعد از توافق هسته ای در نظر بگیریم می توان به انتقال پول های بلوکه شده ایران، صادرات و واردات نفت به روال عادی و دو برابر شدن آن، رفع تحریم های 40 ساله هوایی که رونق آن می تواند تاثیر در آینده اقتصادی ایران داشته باشد، خرید کشتی ها و لغو تحریم کشتی رانی، لغو تمامی تحریمهای مربوط به نقل و انتقالات مالی از مبدا ایران و یا به مقصد ایران مصوب اتحادیه اروپا اشاره کرد. دستاوردهای پولی و بانکی برجام تحریم بانک مرکزی در تاریخ روابط بین الملل بی سابقه بود و ایران با کارشکنی های آمریکا از سوی غرب تحریم بانکی شد و مشکلات بسیاری را برانگیخت. با تحریم بانک مرکزی ایران، عملا معامله ریال در سطح بین المللی به کمترین حد ممکن رسید و طبیعی بود که ارزش آن نیز کم شود. این تحریم در کنار مدیریت ضعیف اقتصادی موجب شد ارزش ریال تا 300 درصد کاهش یابد. نقل و انتقال پول به کندی صورت می گرفت و هزینه انتقال پول در ایران افزایش یافت. هیچ کس نمی تواند کتمان کند که تحریم های بانکی ایران ضربه بیشتری نسبت به سایر تحریم ها به اقتصاد ایران زد. به همین علت تیم مذاکره کننده رفع تحریم های پولی و بانکی را یکی از محورهای اصلی مذاکرات قرار داده بود. هادی حق شناس نماینده پیشین مجلس شورای اسلامی در این خصوص می گوید: در دوران تحریم، حق نقل و انتقالات ارزی را نداشتیم و آن مقدار نفتی که می فروختیم در بانک های جهان بلوکه می شد. بگذریم از اینکه فقط به دو سه کشور آسیای شرقی مثل هند و چین حق فروش نفت را داشتیم و مشتری های قدیم از ما نفت نمی خریدند. امروز که در یک سالگی برجام قرار گرفتیم صادرات و تولید نفت ما دو برابر شده است و واردات و صادرات به روال عادی برگشته است. دستاورد مثبت برجام برای ناوگان کشتیرانی ایران کشتیرانی جمهوری اسلامی ایران و مجموعه شرکت‌های گروه، از سپتامبر ۲۰۰۸ میلادی(شهریور ۱۳۸۷ خورشیدی) تا پیش از لغو تحریم ها در ۲۲ نوبت مورد تحریم دفتر کنترل سرمایه‌های خارجی وزارت خزانه داری آمریکا قرار گرفت که ۲۰ مورد آن پس از تصویب قطعنامه ۱۹۲۹ و از آغاز تیر ماه ۱۳۸۹بوده است. افزون بر این، از آغاز سال ۱۳۹۰ این دفتر ۱۳ تحریم و دو بخشنامه علیه کشتیرانی جمهوری اسلامی ایران صادر و اعمال کرد. ایران برای تغییر مسیر کالاها حداقل در هر تن باید 100 دلار هزینه می کرد و با توجه به آن که بنادر ما سالانه پذیرای نزدیک به سه ‌میلیون کانتینر خارجی بود، اگر ظرفیت هر کانتینر را به ‌طور متوسط 15 تن در نظر بگیریم، بنابراین سالانه چهار میلیارد و 500‌ میلیون‌ دلار بر هزینه حمل بار اضافه می‌شد. حق شناس در این باره می گوید: کشتی های ایران با پرچم کشورمان حق تردد در آب های جهان را نداشتند در حالی که بعد از برجام کشتی های ایران با پرچم ملی به روال عادی در آبهای جهان تردد می کنند. رفع یک تحریم 40 ساله تحریم ممنوعیت فروش هواپیما به ایران که از ابتدای انقلاب گریبان صنعت هوایی کشورمان را گرفته و باعث شده بود به شکل مستقیم و غیرمستقیم ده‌ها حادثه مرگبار در حمل و نقل هوایی ایران رخ دهد، با اجرای برجام و انعقاد قرارداد با بویینگ و ایرباس برای همیشه شکسته شد تا در پایان سال ۲۰۱۶ روشن‌ترین چشم‌انداز از این منظر پیش‌روی ایرانیانی قرار گیرد که سال‌ها با مسافرت از طریق هواپیماهای قدیمی و به‌دور از تکنولوژی روز، با مشکلات مختلفی مواجه شده بودند. از طرفی ناوگان فرسوده هوایی کشور سبب شده بود تا شرکت های هواپیمایی کشورهای همسایه سالانه 5 میلیارد دلار درآمد از سفرهای ایرانیان به دست آورند. هادی حق شناس به «ابتکار» می گوید: حدود 40 سال هیچ شرکتی به ایران هواپیما نمی فروخت و این فروش یعنی حتی تحریم های پیش از هسته ای نیز برداشته شده است. نفتی که از ما نمی خریدند در حالی منتقدان دولت همچنان بر بی اثربودن برجام اصرار می ورزند که افزایش صادرات نفت کشور و تقاضای اروپایی ها برای خرید نفت ایران حکایتی دیگر دارد. در صورت احتساب صادرات روزانه یک میلیون و ۷۰۰ هزار بشکه نفت خام ایران شامل نفت سنگین و سبک و در نظر گرفتن قیمت فعلی نفت کشور، درسالجاری به درآمد حدود ۲۱ میلیارد دلار دست خواهیم یافت. درحالیکه در خوشبینانه ترین حالت و احتساب صادرات یک میلیون بشکه ای نفت پیش از برجام درآمد نفتی ایران به حدود ۱۲ میلیارد دلار می رسید. اقتصاد کشور یک شبه گلستان نمی شود هادی حق شناس در خصوص وضعیت اقتصادی بعد از برجام به «ابتکار» می گوید: ما باید به یک واقعیت مهم تاریخی در اقتصاد ایران توجه کنیم که عوامل فراوانی برای عدم توسعه کشور وجود دارد. این عوامل هم به سال های قبل و هم بعد از انقلاب بر می گردد. پیش از تحریم های بین المللی و ظالمانه غرب علیه فعالیت صلح آمیز هسته ای ایران نیز ما دارای چالش های جدی دراقتصاد بودیم. نرخ بیکاری و تورم همواره دو رقمی بود و هم سرمایه گذاری خارجی در سطح پایینی بود و هم رشد اقتصادی قابل توجهی نداشتیم. طبیعی است که تحریم ها منتج به این شد که شاخص های اقتصادی وضعیت نامطلوب تری پیدا کند. یا به عبارت ساده تر اگر تحریم ها نبود در خوشبینانه ترین حالت شاخص های اقتصادی در همان حالت پیش از تحریم قرار می گرفت. وی می افزاید: این گونه نیست که اگر تحریم نبود وضعیت سال 91 به بعد وضعیت ایده آلی می شد. قرار نبود با رفع تحریم ها اقتصاد ایران یک شبه گلستان شود. چرا که قبل از تحریم های ظالمانه هم گلستان نبود. اما در تحریم ها سه یا چهار اتفاق مهم برای ایران افتاد نخست آنکه تولید و فروش نفت ما نصف شد. دوم اینکه کشتی های ایران با پرچم کشورمان حق تردد در آب های جهان را نداشتند. واردات کالا و دارو با مشکل جدی روبرو شد. امروز بیمه های بین المللی برگشته اند، محدودیت نقل و انتقال ارزی برداشته شده است. اینکه بانک های بزرگ دنیا با ما کار نمی کنند بحث دیگری است. این کارشناس اقتصادی یادآور می شود: عده ای در کشور به خاطر نگاه سیاسی نمی خواهند دستاوردهای برجام را ببینند و همچنان این شعار را می دهند که برجام هیچ دستاوردی برای اقتصاد ایران نداشته است که این بستن چشم به روی واقعیت است. امروز کسانی که در عرصه تجارت ، نفت، صنعت دارو و یا حمل و نقل هوایی هستند می دانند که بخش عمده از محدودیت ها برداشته شده است.
لینک منبع خبر
پربازدیدترین‌های روزنامه ها
به امید دیدارِ «یسنا» (شهروند)پرونده‌ای که باز است (اعتماد)افزایش ۳۵ درصدی حقوق بازنشستگان تأمین اجتماعی (خراسان) آمریکا با آتش بازی نکند؛ سلاح‌هایی در اختیار داریم که فکرش را هم نمی‌کنید (کيهان)
سایر اخبار این روزنامه
روحانی امروز در نشست خبری با حضور خبرنگاران ایرانی و خارجی شرکت می‌کند دفاع از حقوق مردم، امید اگر برجام نبود؟ سر های در برف محسن رضایی در نشست خبری: تصمیمی برای ریاست مجمع گرفته نشده است علیرضا صدقی احترام به متوفی یا تلوّن مزاج آژانس های اینترنتی به پشتوانه دولت می رانند کلیک، دربست نگاهی به وضعیت طراحی پوستر رویدادها در ایران باد به پرچم‌ کپی سومین روز جشنواره موسیقی فجر برگزار شد استقبال با شکوه هایدگر و نازیسم اختلافات ریاض و قاهره تشدید می‌شود عربستان، تنها در یارکشی خاورمیانه صدای شلیک ضدهوایی‌ها باز هم در آسمان تهران شنیده شد دوباره کوادکوپتر قائم مقام وزیر کشور مطرح کرد اصرار وزارت کشور بر حل بحران های کارگری در محدوده روابط کار روحانی امروز در نشست خبری با حضور خبرنگاران ایرانی و خارجی شرکت می‌کند دفاع از حقوق مردم، امید رییس قوه قضاییه: فضاسازی رسانه‌ای برای اخلال در رسیدگی قضایی جرم است