روزنامه ابتکار

اختلافات ریاض و قاهره تشدید می‌شود عربستان، تنها در یارکشی خاورمیانه

گروه بین‌الملل- معصومه حسینی اقدم: دادگاه عالی اداری درحالی واگذاری جزایر تیران و صنافیر را به عربستان لغو کرد که تنش های دو کشور بیش از گذشته شده‌است. روابط دو کشور در یک سال گذشته بارها درگیر تنش شد که این جزایر تنها یکی از این موارد بود اما همین خود نشان از اختلافات عمیق تر دارد. عربستان جایگاه خود را در منطقه از دست داده و اکنون درگیر بازی رقابتی با مصر شده‌‌است، مصری که سعی دارد پس از فراز و نشیب‌های بسیار، جایگاه خود را در منطقه بیابد. به گزارش اسکای نیوز عربی، دادگاه عالی اداری مصر حکم نهایی خود را درباره لغو توافق‌نامه ترسیم مرزهای دریایی میان مصر و عربستان صادر کرد. براساس این توافق‌نامه جزایر تیران و صنافیر مصر به عربستان تعلق گرفته بود. این توافق‌نامه اعتراضات زیادی به دنبال داشت. احمد الشاذلی، رئیس دادگاه عالی اداری مصر در این باره گفت: دادگاه به این نتیجه رسیده که جزایر تیران و صنافیر متعلق به مصر هستند. احکام دادگاه عالی اداری مصر نهایی محسوب می‌شوند و نمی‌توان به نقض آن یا شکایت علیه آن اقدام کرد. دولت مصر پیشتر از این توافق‌نامه حمایت و تاکید کرده بود که این توافق‌نامه دستاوردی مهم است که به دو کشور امکان استفاده از منطقه اقتصادی و منابع طبیعی آن را می‌دهد. دولت مصر پیشتر توافق‌نامه ترسیم مرزهای دریایی با عربستان را به پارلمان ارجاع داده بود. پارلمان موعد رای‌گیری در این خصوص را که قرار بود ۱۱ ژانویه باشد، به تاخیر انداخته و هنوز موعد مشخصی تعیین نشده‌است. جزیره صنافیر جزیره‌ای است واقع در تنگه تیران که خلیج عقبه را از دریای سرخ جدا می‌کند. طبق توافق عثمانی و مصر این جزیره به مصر واگذار شده‌بود اما در جنگ اعراب و اسرائیل موقتا به عربستان سعودی واگذار شد. این جزیره در زمان جنگ اعراب و اسرائیل در سال 67 به اشغال اسرائیل در آمد و در سال 1973 میلادی به دست مصر آزاد شد و تحت تصرف مصر ماندگار شد. طبق معاملات بین المللی در سال 2016 ، دولت مصر در ازای دریافت پول و انواع کمکها و حمایتها قول داد که درخواست سران عربستان سعودی را برای مالکیت این جزایر پیگیری کند و به‌صورت ضمنی با آن موافقت کرد. اما به‌دلیل اعتراض مردمی و عدم قبول بزرگان و مجلس مصر هنوز این توافق رسما مورد تایید قرار نگرفته است. با اینکه حدودا شش ماه پیش رئیس جمهوری مصر اعلام کرد که قاهره اسنادی در دست دارد که مالکیت عربستان بر دو جزیره تیران و صنافیر را تایید می‌کند و حتی پذیرفت که این دو جزیره را دوباره به عربستان بازگرداند اما با مخالفت دادگاه عالی اداری مصر روبرو شد. این اقدام السیسی حتی موجب اعتراض مردم مصر شد. در هر حال اختلافات میان عربستان و مصر بیش از اینها است، اگرچه عربستان به روی خود نمی‌آورد اما با شرایطی که در منطقه دارد، از دست دادن مصر به معنی تمام شدن بازی اوست. عربستان در طول یک سال بارها با مصر درگیر بوده‌است اما مقامات این کشور سعی کردند تا تنش ها را کاهش دهند. سه ماه پیش پیامی را از جانب سلمان بن عبدالعزیز پادشاه عربستان به رئیس جمهور مصر فرستاد تا بر روابط مستحکم مصر و عربستان و تاثیر نپذیرفتن روابط مصر و کشورهای عربی حوزه خلیج فارس از همگرایی کنونی میان کشورهای عربی حوزه خلیج فارس با ترکیه تاکید کند. سران سعودی درحالی سیاستهای خارجی خود را در بن بست می‌بینند که هم‌پیمان متحد خود یعنی ترکیه را هم در جنگ سوریه از دست داده‌است. عربستان که عملا از دایره بازی سوریه کنار گذاشته‌شده، با زمزمه توافق ترکیه با روسیه بر سر باقی ماندن بشاراسد در راس حکومت، دیگر نه تنها شانسی در سوریه ندارد حتی هم‌پیمانی ترکیه را هم از دست داد. در کنار سوریه، با چرخش مواضع سعد حریری، سیاست عربستان در بیروت هم شکست خورد تا دولت لبنان بدون حامیان عربستان به کار خود ادامه دهند. در طرف دیگر ماجرا کشورهای حاشیه خلیج مانند کویت و قطر هم دیگر نگاه سابق را به عربستان ندارد و سیاستهای این کشور ناراضی‌اند. با این حال هنوز هم مهمترین دغدغه عربستان ایران است. با شرایطی که این کشور در خاورمیانه دارد هر روز داشته‌هایش را بیشتر از دست می‌دهد و با توجه به اینکه سرمایه‌های مادی سعودی‌ها به شدت کاهش یافته است، دیگر توانی برای تطمیع و خرید هم پیمان جدید ندارند. با این حال ایران به دنبال تقابل با عربستان نیست اگرچه سیاست‌های این کشور همواره علیه ایران و کشورهای مستضعف منطقه چون یمن بوده‌است اما بازهم دبیر شورای عالی امنیت ملی در گفت‌وگو با فصلنامه مطالعات سیاست خارجی تهران اشاره کرد که با وجود برخی از تصورات، ایران نه تنها در پی سقوط آل سعود نیست، بلکه مایل به مهار تلاش‌ها برای سرنگونی حکومت عربستان است. سقوط آل سعود هیچگاه به معنای جایگزینی یک حکومت مطلوب نخواهد بود. علی شمخانی تاکید کرد: در پی سقوط آل سعود، به احتمال قریب به یقین عربستان تجزیه و تفکر منحط افراطی داعشی بر بخش‌های مهمی از این کشور حاکم خواهد شد. اختلافات عربستان ومصر ناشی از رقابت برای سروری در جهان عرب حسن لاسجردی تحلیلگر مسائل خاورمیانه و عضو شورای سردبیری خبرآنلاین در گفت‌وگو با «ابتکار» معتقد است عاملی که موجب رای دادگاه عالی اداری مصر به لغو توافق نامه شد، مجموعه اختلافاتی است که میان مصر و عربستان رخ داده‌است. لاسجردی می‌گوید: شاید نکته مهمی که مطرح بود این است که دولت قاهره در فروردین امسال به توافق با ریاض اعلام کرد که این جزایر را به عربستان واگذار می‌کند و عربستان در ازای این اقدام بیست میلیارد دلار به مصر کمک خواهد کرد. این اقدام السیسی در مجموعه مورد مخالفت بسیاری قرار گرفت و حتی بسیاری او را به وطن فروشی متهم کردند و تظاهراتی هم برپا شد. بطلان توافق بر سر جزایر تیران و صنافیر نشان می‌دهد که اختلافات میان دو کشور بیش از آن چیزی که ما فکر می‌کنیم و یا حداقل بیش از نوع نگاه و بحث سیاسی و اقتصادی است. در اوایل امسال روابط عربستان و مصر عادی و رو به گسترش بود اما اخیرا مجموعه اختلافاتی که میان دو کشور به وجود آمده که در نتیجه هم دادگاه عالی رای به لغو توفق داد. او می‌گوید: مجموعه اختلافات نظری که دو کشور در مباحث فی مابین و نقش در جهان عرب، در رابطه با بحث مهم نقش آفرینی در جهان عرب دارند و اینکه عربستان و مصر دو کشور بزرگ جهان عرب محسوب می‌شوند و هردو می‌توانند مدعی سروری جهان عرب باشند، خود عاملی برای دامن زدن به اختلافات دو کشور است. با این حال با توجه به تحولاتی که در چند سال گذشته رخ داده‌است، هردو کشور دچار نقصان و کاستی در جایگاه شده‌‌اند. در مصر تحولات مداوم سیستم سیاسی و انقلاب مردمی و عربستان هم به دلیل دخالت در کشورهای منطقه و کاهش قدرت نفت، موجب از دست دادن جایگاهشان شده‌است. لاسجردی با اشاره به اینکه در شرایط فعلی وضعیت عربستان از مصر سخت‌تر است، می‌افزاید: عربستان با داشتن اختلافات داخلی و مشکلات اقتصادی در داخل خاندان آل سعود درگیر است اما مصری‌ها تلاش می‌کند با ایجاد آرامش در نظام سیاسی و برگزاری انتخابات و بازکردن شرایط جدید در ارتباط خود با کشورهای منطقه و بیرون، شرایط خود را ارتقا دهند. این کارشناس تاکید می‌کند: اختلاف نظر این دو کشور خود را در پرونده‌های مشترکی مثل لبنان، سوریه یا نوع نگاه به اسرائیل تاثیر خواهد گذاشت اما به طور مشخص در رابطه با بحث لبنان، مصری‌ها با توجه به نوع نگاهی که به لبنان داشتند و شرایط ارضی لبنان را مورد توجه قرار داده‌اند، روابط مساعدی با این کشور دارند اما درباره اسرائیل مانند جریان اخوانی دیدگاه زیاد محکم ندارند و تلاش می‌کنند موضوع بازیگری در جهان عرب را مورد توجه قرار دهند. او تاکید می‌کند که مصری‌ها با ایجاد روابط عادی با اسرائیل در تلاش برای حفظ و ارتقای ناسیونالیسم عربی هستند تا جایگاه واقعی خود را در جهان عرب به دست آورند. مواضع رسمی ایران یعنی اولین قدم برای حل اختلافات با عربستان لاسجردی با اشاره به صحبتهای علی شمخانی می‌گوید: مدتهاست که با اختلافاتی که میان ایران و عربستان در زمینه حج و سوریه، لبنان و یمن وجود دارد، آل سعود تلاش می‌کند که ایران را به براندازی حکومت خود متهم کند و از ادبیات خصمانه استفاده می‌کند. برخی از شاهزادگان هم تلاش می‌کنند نوک پیکان را به سمت ایران بگیرند که مدعی جابه‌جایی حکومت و سنگ‌اندازی در مسائل داخلی این کشور هستند. او می‌فزاید: این اظهارات هم فشار غیرواقعی برخی از شاهزادگان می‌کاهد، هم سیاستهای رسمی جمهوری اسلامی ایران مطرح شود و هم افکار عمومی و حتی بسیاری از کسانی که تلاش کردند به این ادعا تاکید کنند که ایران به دنبال دخالت در مسائل داخلی عربستان است، را خنثی کند و دیگر اینکه وقتی کشوری مواضع رسمی خود را اعلام می‌کند، به طور حتم بخشی از تلاطمات و هیجانات خاموش می‌شود و می‌تواند در آینده روابط تاثیر گذارد. این موضع گیری بیش از آنکه نگاه به گذشته باشد، نگاه به آینده دارد که هم مدیریت هیجانات داخلی حکومت عربستان خواهد بود و هم اینکه ایران دست دوستی و یا حداقل دست حل مشکل یا نگاه به حل مشکل را مطرح کرده و اکنون آنها هستند که باید قدم بعدی را بردارند و توپ در میدان آنها است.
لینک منبع خبر
پربازدیدترین‌های روزنامه ها
به امید دیدارِ «یسنا» (شهروند)پرونده‌ای که باز است (اعتماد)افزایش ۳۵ درصدی حقوق بازنشستگان تأمین اجتماعی (خراسان) اخبار ویژه (کيهان)
سایر اخبار این روزنامه
روحانی امروز در نشست خبری با حضور خبرنگاران ایرانی و خارجی شرکت می‌کند دفاع از حقوق مردم، امید اگر برجام نبود؟ سر های در برف محسن رضایی در نشست خبری: تصمیمی برای ریاست مجمع گرفته نشده است علیرضا صدقی احترام به متوفی یا تلوّن مزاج آژانس های اینترنتی به پشتوانه دولت می رانند کلیک، دربست نگاهی به وضعیت طراحی پوستر رویدادها در ایران باد به پرچم‌ کپی سومین روز جشنواره موسیقی فجر برگزار شد استقبال با شکوه هایدگر و نازیسم اختلافات ریاض و قاهره تشدید می‌شود عربستان، تنها در یارکشی خاورمیانه صدای شلیک ضدهوایی‌ها باز هم در آسمان تهران شنیده شد دوباره کوادکوپتر قائم مقام وزیر کشور مطرح کرد اصرار وزارت کشور بر حل بحران های کارگری در محدوده روابط کار روحانی امروز در نشست خبری با حضور خبرنگاران ایرانی و خارجی شرکت می‌کند دفاع از حقوق مردم، امید رییس قوه قضاییه: فضاسازی رسانه‌ای برای اخلال در رسیدگی قضایی جرم است