روزنامه آفتاب یزد
1398/09/07
کاغذ در مسیر سرازیری
آفتاب یزد – گروه گزارش: اخبار روزهای اخیر حاکی از ارزان شدن قیمت کاغذ است؛ خبری که می‌تواند برای ناشران و روزنامه نگاران خوب تلقی شود. با این حال باید دید این ارزان شدن در عمل می‌تواند تغییری در وضعیت مشاغلی که سر و کار زیادی با کاغذ دارند، ایجاد کند؟قیمت کاغذ طی یک سال گذشته تا به امروز فراز و نشیب‌های زیادی را پشت سر گذاشته است؛ از گرانی فوق العاده تا کاهش قیمت چند هزار تومانی.
بحران کاغذ از پاییز ۱۳۹۶ آغاز شد و با وجود اینکه در همان سال با ترخیص یک محموله کاغذ از گمرک این بحران تا حدی کنترل شد اما افزایش نرخ ارز بار دیگر این صنعت را با مشکلاتی مواجه کرد تا جایی که حدود یک سال بعد در پی افزایش بی رویه قیمت کاغذ، صنف ناشران در نامه‌ای به مسئولان دولتی خواستار پیگیری جدی برای حل معضل کمبود و گرانی کاغذ شدند.
از طرف دیگر در روزهای آخر اسفند ماه ۱۳۹۷، دبیر کارگروه ساماندهی کاغذ اعلام کرد که در سال گذشته ۳۷ هزار و ۳۵۴ تن کاغذ روزنامه‌ای و ۲۱۸ هزار و ۶۲۳ تن انواع کاغذ تحریر وارد کشور شده است، اما فقط ۶۹۱۵ تن کاغذ روزنامه‌ای و ۱۳ هزار و ۶۴۹ تن کاغذ تحریر با حواله معاونت‌های فرهنگی و مطبوعاتی وزارت فرهنگ توزیع شده است به این معنا که سایر مقادیر که با ارز دولتی وارد شده، غیرقانونی توزیع شده است. این معضل در سال جدید نیز ادامه داشت تا جایی که برخی نشریه‌ها و روزنامه‌ها مجبور به کم کردن تعداد صفحات خود شدند. از پاییز سال ۱۳۹۶ بازار کاغذ تحریر و روزنامه با کمبود و افزایش قیمت مواجه شد تا جایی که در مقاطعی برخی نشریه‌ها و روزنامه‌ها مجبور به کم‌کردن تعداد صفحات خود شدند. این ماجراها تا اواخر ماه‌های سال 97 ادامه داشت اما در روزهای آخر اسفند ماه سال 97، دبیر کارگروه ساماندهی کاغذ گفته بود که "در سال گذشته ۳۷ هزار و ۳۵۴ تن کاغذ روزنامه‌ای و ۲۱۸ هزار و ۶۲۳ تن انواع کاغذ تحریر وارد کشور شده است، اما فقط ۶۹۱۵ تن روزنامه‌ای و ۱۳ هزار و ۶۴۹ تن تحریر با حواله معاونت‌های فرهنگی و مطبوعاتی وزارت فرهنگ توزیع شده به این معنا که سایر مقادیر که با ارز دولتی وارد شده، غیرقانونی توزیع شده است.
>ابقای ارز 4200 تومانی برای کاغذ
طی یک سال گذشته، تلاش‌های زیادی برای خارج کردن یکسری اقلام از زیر بیرق ارز 4200 تومانی صورت گرفت اما ظاهرا در خصوص کاغذ تصمیم حذف ارز مبادله‌ای اتخاذ نشده است.
وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی اخیرا اعلام کرد: کاغذ نشر و روزنامه در سال ۹۹ همچنان در شمار کالاهای اساسی است و با ارز ۴۲۰۰تومانی عرضه خواهد شد و تغییری در وضعیت کاغذ نشر و روزنامه در سال ۹۹ ایجاد نشده است.
درباره میزان و چگونگی تخصیص ارز حمایتی به کاغذ، بررسی‌ها نشان می‌دهد با توجه به ایجاد زیرساخت مناسب برای ارزیابی و تخصیص کاغذ مورد نیاز نشر و مطبوعات در قالب کارگروهی متشکل از تمامی دست‌اندرکاران مرتبط اعم از سازمان‌های دولتی، اتحادیه‌ها و صنوف، پس از بررسی‌های لازم این موضوع در کارگروه ساماندهی کاغذ، جزئیات امر اطلاع‌رسانی میشود.
>کاغذ واقعا ارزان شده؟
در کنار همه اخبار مربوط به کاغذ و ارزان شدن آن اما ناشران روایت دیگری دارند. سیما رشیدی از ناشران حوزه ادبیات در این باره به آفتاب یزد می‌گوید: خبرهای مبتنی بر ارزان شدن کاغذ خیلی دقیق نیست و اینگونه اخبار ظرف چند ماه گذشته هم چند بار اعلام شده است و ظاهرا همه داستان این است که فقط اعلام شده ارز 4200تومانی کاغذ باقی می‌ماند و صرف این ابقاء دلیلی بر ارزان شدن آنچنانی کاغذ نیست.
وی در ادامه این گفت‌‌و‌گو تصریح کرد: ما هفته قبل برای انتشار چند جلد کتاب مجبور به تامین موجودی کاغذ شدیم که البته قیمت نسبت شهریور ماه کمی ارزان تر شده بود.
به گفته این فعال حوزه نشر به نظر می‌رسد با توجه به نزدیک شدن به زمان انتخابات، کاغذ زیادی به بازار تزریق شده و به همین دلیل تعادل قیمتی مشاهده میشود.
رشیدی می‌افزاید: بازار کاغذ در چند ماه مانده به انتخابات معمولا با افت قیمت روبرو میشود و ما در سال‌هایی که انتخابات در پیش است با این فراوانی و افت قیمت روبرو هستیم.
این ناشر کتاب ادامه داد: ناشران تابستان سخت را سپری کردند چون گفته می‌شد بخش زیادی از کاغذها به علت عدم تخصیص ارز ترخیص نشده است و از یک سو وزارت ارشاد می‌گفت ارز مبادله‌ای تخصیص داده است و همین سردرگمی باعث شد تابستان بی رونقی را در حوزه کتاب داشته باشیم.
وی افزود: ادامه پرداخت ارز دولتی به کاغذ خبری است که به سرعت بر بازار اثر می‌گذارد، تابستان هم که بحران ایجاد شده بود به یاد دارم تا چنین خبری منتشر می‌شد افرادی که از فروش کاغذ خودداری می‌کردند خیلی زود فروشنده انواع کاغذها می‌شدند.
>خوشبین نیستیم
رشیدی خوشبینی چندانی به موضوع تخصیص ارز مبادله به کاغذ ندارد و در همین خصوص می‌گوید: تا زمانیکه ادامه اختصاص ارز 4200تومانی به بخش‌های مرتبط چون گمرک، بانک مرکزی و وزارت صمت ابلاغ نشود نمی‌توان به اجرای آن امیدوار بود، چون معمولا این بخش‌ها در برابر اجرای مصوبات مقاومت می‌کنند. این ناشر در پاسخ به این سوال که آیا واردات کاغذ با ارز مبادله اساسا برای بازار نشر و رسانه کفایت می‌کند یا خیر، گفت: در حال حاضر وضعیت واردات کاغذ شفاف نیست چرا که معلوم نیست چه حجمی از آنها می‌تواند در مرحله ثبت سفارش، تخصیص ارز و تامین ارز به سلامت از پرتگاه عبور کند.
>چرا به کاغذ تولید داخل بهاء نمی‌دهند؟
اما بخشی از فعالان بازار کاغذ هم نظر بدبینانه‌ای به تخصیص ارز مبادله‌ای به کاغذ دارند و به عبارتی آن را حل کننده مشکلات نمی‌دانند.
رئیــس سنـدیکای تولیدکنندگان کاغذ و مقوای ایران با اشاره به لزوم حمایت از تولید داخلی نوشت: تا زمانی که ارز ۴۲۰۰ تومانی به واردات کاغذ تخصیص داده شود، مشکلات این بازار حل نخواهد شد.
ابوالفـــضل روغـنی گلپایگانی اظهار کرد: مشکلات بازار کاغذ با توجه به تولید داخل حل خواهد شد در غیر این صورت منابع ارزی کشور به ایجاد شغل در کشورهای خارجی و واردات کاغذ بی‌کیفیت تخصیص داده میشود و راه برای افرادی که از ارز ۴۲۰۰ تومانی سوءاستفاده می‌کنند باز می‌ماند.
وی ادامه داد: مابه‌التفاوتی که در نتیجه تخصیص ارز ۴۲۰۰ تومانی به واردات کاغذ ایجاد شده باعث میشود افرادی به راه‌های فرعی رجوع کنند و این منابع مالی را در راه‌های دیگری به جز واردات کاغذ صرف کنند.
رئیس سندیکای تولیدکنندگان کاغذ و مقوای ایران توجه به تولید داخل را یکی از راهکارهای برطرف شدن مشکلات بازار کاغذ عنوان کرد و گفت: تا زمانی که ارز ۴۲۰۰ تومانی به واردات کاغذ تخصیص داده شود مشکلات این بازار حل نخواهد شد.
>کاغذفروشها چه می‌گویند؟
از سوی دیگر فعالان کاغذ فروش در بازار معتقدند قیمت کاغذ واقعا طی چند ماه اخیر با کاهش قابل توجه روبرو بوده است.
سامان قطره‌ای در گفت‌‌و‌گو با آفتاب یزد در خصوص آخرین وضعیت این بازار گفت: قیمت پائین آمده و کاغذ تحریر و سایر کاغذها هم با افت قیمت روبرو بوده‌اند.
این فعال فروش کاغذ یادآور شد: طی یک ماه گذشته تا به امروز کاغذ از 20 هزار تومان به هرکیلو 13 هزار تومان کاهش پیدا کرده و حتی کاغذ تحریر هم از بندی 450 تومان به بندی 320 هزار تومان کاهش قیمت داشته است.
وی از صنوف فعالی که با کاغذ سر و کار دارند خواست در این فرصت خوب ایجاد شده برای خرید کاغذ اقدام کنند. قطره‌ای خاطرنشان کرد: الان فرصت خوبی برای دپو است چون وضعیت تا چند ماه دیگر مشخص نیست اما این چند ماه باقیمانده روزهای پر رونق است.
قطره‌ای در پاسخ به این سوال که انتخابات چه تاثیری در ایجاد این رونق داشته، گفت: پارسال این موقع قیمت کاغذ بسیار بالا بود و چاپ سررسید سال جدید بسیار پرهزینه انجام شد اما به نظرم امسال فرصت خوبی است که با توجه به تعادل قیمت در بازار همه فعالان این عرصه وارد میدان شوند.
وی با اشاره به نقش واسطه‌ها در این میان گفت:دلالی در بازار تمامی ندارد و تمام قیمت‌های بازار را این افراد سودجو تعیین می‌کنند، قبلا و زمانی که دلار نوسان قیمت داشت هر روز در بازار برای خرید و فروش کاغذهای مختلف ساعت ۱۰ صبح به بعد قیمتها را نسبت به نرخ دلار روز تعیین و به فروش می‌رساندند این درحالی بود که با توجه به اینکه کاغذها با ارز دولتی و ماه‌ها قبل وارد کشور شده و هیچ‌گونه نظارتی بر آن نبود.
این فعال عرصه کاغذ افزود: قیمت‌گذاری کاغذ در بازار متولی ندارد و همین چند سلیقه بودن تعیین قیمت بازار را به چالش کشیده است و در چند ماه گذشته قیمت‌های کاغذ را چندین برابر افزایش دادند که این موضوع برای صنعت نشر مخرب و تبعات اقتصادی این وضعیت برای حوزه‌هایی که نیازمند به کاغذ هستند، مانند دانشجویان، دانش‌آموزان و غیره قطعا فلج کننده است. قطره‌ای در خصوص موجودی و ذخیره کاغذ در کشور خاطر نشان کرد: تا جایی که ما می‌دانیم در انبارهای شورآباد به اندازه کافی کاغذ موجود است و فقط باید قیمتها در این بخش یکسان سازی شود تا پای دلالان حذف و بازار به تعادل برسد.
>فروریزی قیمتها
در کنار اظهار نظر فعالان عرصه نشر، مسئولان رسمی صنعت چاپ هم تایید کرده‌اند که تغییراتی در عرصه کاغذ ایجاد شده است.
رئیس هیئت مدیره اتحادیه صادرکنندگان صنعت چاپ ایران نیز با تایید خبر تغییر قیمتها در بازار کاغذ از کاهش قیمت کاغذ تحریر و گلاسه نسبت به اوج قیمت این محصول از دو ماه پیش تا به امروز خبر داد.
بابک عابدینی اظهار کرد: در سه هفته اخیر قیمت کاغذ تحریر ۶۰ تا ۷۰ درصد کاهش داشته و قیمت هر بند کاغذ تحریر ۷۰ گرمی از بیش از ۵۰۰ هزار تومان به حدود ۳۰۰ هزار تومان رسیده است.
همچنین به گفته وی قیمت کاغذ گلاسه در این مدت از ۱۶ به ۱۲ هزار تومان رسیده است.
رئیس هیئت مدیره اتحادیه صادرکنندگان صنعت چاپ ایران علت این کاهش قیمت را تخصیص ارز حاصل از صادرات به واردات کاغذ و رفع محدودیت واردات این کالا عنوان کرد که به گفته وی باعث شد برخی فعالان اقتصادی سرمایه‌های خود را در بخش واردات کاغذ فعال کنند.
وی با بیان اینکه افزایش عرضه کاغذ در بازار باعث شد تب تقاضا کاهش یابد، در پاسخ به سوالی درباره وضعیت تولید تصریح کرد که در این مدت تولید کاغذ تحریر افزایش چشمگیری نداشته است.
رئیس اتحادیه صنف فروشندگان کاغذ و مقوا گفته بود:«علت گرانی کاغذ کمبود عرضه است» اما بررسی‌های دقیق‌تر مشکلات ساختاری موجود را بیشتر عیان می‌کرد. بر اساس این گزارش، در تابستان گذشته بارها اتحادیه از توزیع کاغذ و فروش آن در بازار کنار گذاشته شده و وزارت ارشاد وظیفه توزیع کاغذ در سطح بازار را برعهده گرفته بود در نتیجه کاغذی که با ارز دولتی تهیه شده بود و وزارتخانه باید میان ناشران توزیع می‌کرد، وضعیت مشخصی را نشان نمی‌داد. این در حالی است که طی ماه‌های اخیر و به دنبال حذف فروشندگان کاغذ، ۱۰درصد فروشندگان کاغذ در بازار مجبور به تعطیلی کسب و کار خود شده‌اند.
>نگاهی به گذشته‌ای نه چندان دور
دومین ماه سال یعنی اردیبهشت بود که همزمان با نمایشگاه کتاب قیمت کاغذ نجومی شد و ناشران زیادی به مشکل افتادند. در آن زمان گفته می‌شد قرار است بزودی کاغذهای موجود در گمرک ترخیص شوند که این خبر تا حدی التهاب بازار را کم کرد. وزیر ارشاد در آن زمان گفت: باید مبلغ ۸۰ میلیون دلار برای تهیه ۸۰هزار تُن کاغذ تخصیص پیدا کند؛ از سوی دیگر نیز کمیته‌ای مرکب از مجموعه نهادهای ذی‌ربط، سازمان تعزیرات و قوه قضاییه قرار است به طور جدی تری با افرادی که ارز دولتی دریافت کردند اما کاغذ وارد نکردند یا ارز دریافت کردند اما کاغذ وارداتی را با قیمت مناسب توزیع نکردند، برخورد کنند.
این کش و قوس‌ها در ماه‌های بعد از اردیبهشت هم ادامه داشت و حتی وزیر ارشاد بارها با حضور در کمیسیون فرهنگی مجلس از بهبود روند کاغذ خبر داد و وعده می‌داد که «بازار کاغذ در کشور به زودی سرو سامان پیدا کند چرا که واردات همه نیازهای کشور انجام شده و فقط در بخش توزیع و نظارت بر توزیع مشکلاتی وجود دارد که این مشکلات نیز در حال مرتفع شدن است.»
با این حال به نظر می‌رسید بخشی از کار دچار مشکل جدی است که از آن جمله بخش نظارتی بود به این معنی که عدم نظارت و جدی گرفتن چالش بازار کاغذ بدتر موجب افسارگسیختگی آن شد.
فعالان عرصه کاغذ می‌گفتند: باید بازرسی‌ها دقیق‌تر شود بخصوص که فصل مدارس نیز در راه است و از این رو باید به فکر ثبات نسبی بود. این هشدارها مشکلی را برطرف که نکرد بر آشفتگی وضعیت نیز بیشتر صحه گذاشت و با شروع فصل مدارس قیمت دفتر مدرسه و کتاب‌های درسی دانش آموزان با جهش روبرو شد.
>تاثیر کاغذ بر مطالعه و روزنامه خوانی
طی یک سال گذشته تا به امروز تلاش زیادی از سوی فعالان عرصه مطالعه و کتابخوانی صورت گرفت که با کاهش قیمت کاغذ بتوانند شور و انگیزه و تحرک بیشتری در عرصه کتاب خوانی ایجاد کنند. بیشتر کارشناسان حوزه نشر معتقدند باید قدم جدی برای پرداخت یارانه و حمایت یارانه‌ای قیمت کاغذ برای چاپ و انتشار کتاب‌ها و روزنامه‌ها برداشته شود.
علیرضا خوزانی کارشناس ارشد مدیریت فرهنگی در این باره می‌گوید: با توجه به اینکه ما یک کشور فرهنگی محسوب می‌شویم یکی از نیازهای ضروری توجه به امر کتابخوانی است اما در حال حاضر سرانه کتابخوانی در کشور ما خوب نیست و این بیشتر به دلیل گران بودن کتاب و قیمت روزنامه و مجله است.
وی افزود: امروزه با ظهور و ترویج فضای مجازی، کتاب و روزنامه خوانی جایگاه سابق خود را از دست داده و رتبه‌ای که در این حوزه در کشور داشتیم تنزل پیداکرده است، بنابراین باید گام‌های اساسی برداشته شود.
خوزانی تاکید کرد: کتابخوانی و رصد مطالب روزنامه‌ها و مطبوعات نقش عمده‌ای در توسعه علم و دانش دارد بنابراین باید از تجمعات اجتماعی مانند حضور مردم در اتوبوس‌ها و پارک‌ها به نحو احسن بهره‌گیری کنیم و نفوذ موثر داشته باشیم تا اقشار زیادی از مردم رغبت و علاقه به کتاب خوانی پیدا کنند.
وی اظهار کرد: در راستای تقویت کتاب و تقویت مطبوعات باید قدم‌هایی برداشته شود و دستگاه‌های دولتی نیز به تعهداتی که دارند عمل کنند، شهرداری تعهدی دارد که نیم درصد از درآمد خود را به این امر اختصاص دهد، اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی نیز باید قدم جدی برای پرداخت یارانه و حمایت یارانه‌ای از کاغذ برای چاپ و انتشار کتاب و مطبوعات بردارد.
این فعال فرهنگی معتقد است: ناشران و نویسندگان و همچنین اهالی روزنامه و مطبوعات باید بتوانند در حوزه نشر تحرک و انگیزه بیشتری داشته باشند، الان بخش زیادی از فعالان عرصه نشر در خصوص کاغذ و تامین آن مشکل دارند و رفع این مشکل همکاری وزارت فرهنگ و ارشاد را می‌طلبد.
وی بیان کرد: مهم‌تر از هر چیز توسعه و تقویت فرهنگ مطالعه است که باید کاری برای آن کرد تا ذائقه جامعه تغییر کند، متاسفانه فضای مجازی با تنوع و کثرت منابعی که دارد توانسته افراد با ذائقه مختلف را جذب کند به عقیده من با تقویت ناشران و مطبوعاتی‌ها هم باید تلاش شود آنها محصول ارزان و با کیفیت را به دست مردم برسانند تا مطالعه به بخشی از نیاز جدی خانواده‌ها تبدیل شود؛ اما نباید فراموش کنیم که این امر نیاز به مهیا بودن مقدمات نرم افزاری و سخت افزاری دارد تا کالای فرهنگی ارزان تولید شود اما تحقق این هدف جز با تامین کاغذ ارزان و یارانه‌ای مورد نیاز برای صنف تولید کننده کالای فرهنگی امکان‌پذیر نیست.
سایر اخبار این روزنامه
خبرگزاری‌های رسمی‌کشور در پازل فریب برندها برای جمعه سیاه
چرا مذاکرات ایران و طالبان علنی شد؟
توطئه بسیار خطرناکی به‌وسیله مردم نابود شد
مدارای مردم
این روزها دوباره مصاحبه‌های آن چنانی و انتقادهای آن چنانی تر اقتصادی بالا گرفته است، چرا؟!
طلبکاری قاتل تیم کی روش به جای عذر خواهی
کاغذ در مسیر سرازیری
به‌وجود اشتباهات حقوق بشری اذعان داریم
حرف بزنید اما نه اینگونه!
تقاضای 17 سال زندان برای نجفی
ریل گذاری غلط
نای استیضاح وزیر کشور را ندارد
ریل گذاری غلط
چرا مذاکرات ایران و طالبان علنی شد؟
صدای «چند تپه‌ها» و بازتعریف امنیت!
به‌وجود اشتباهات حقوق بشری اذعان داریم
