روزنامه آفتاب یزد
1399/03/11
امان طبیعت بریده شده
آفتاب یزد- گروه اجتماعی: این روز ها فرقی نمی‌کند کجای جغرافیای زاگرس را انگشت بگذاری، درد یکی است، قصه سوختن جنگلهای زاگرس قصه تازه ای نیست و مرگ بلوطهای هزار ساله در آتش هرسال اتفاق می افتد و هیچگاه از خاکسترشان بلوطی تازهنمی روید. مردم آمدند، نیروهای امدادی آمدند اما امکانات همچنان مثل گذشته است و این امکانات توان مقابله با این آتش را ندارد، اطفای حریق در این منطقه تاکنون شش مصدوم بر جای گذاشته، آتش اما همچنان در باد می رقصد و بلوطها را خاکستر می کند.
nسر کشی هر ساله آتش در زاگرس
قصه پرغصه آتش سوزی جنگلهای زاگرس، تراژدی هر ساله‌ای است که با مرگ تلخ هزاران بلوط پیوند خورده است. آتش سوزی یکی از عوامل مهم ایجاد اختلال در اکوسیستم‌های جنگلی کشور است و به عنوان یک آشفتگی بر ساختار و تجدید حیات گونه‌های گیاهی تاثیرات بسیار منفی دارد. زاگرس، اما در این میان سهم بیشتری از آتش سوزی‌ها را دارد و سالانه بسیاری از گونه‌های گیاهی و بلوط‌هایش در آتش خاکستر می‌شوند.
رشته‌کوه‌های زاگرس، وسیع‌ترین و اصلی‌ترین رویشگاه گونه‌های مختلف بلوط در ایران بوده و به همین دلیل این منطقه از اهمیت بسیار ویژه‌ای برخوردار است. جنگلهای بلوط منطقه زاگرس از منتهی‌الیه شمال غربی ایران آغاز و به جنوب غرب ایران می‌رسد.
جنگلهای زاگرس با گستردگی در ۱۱ استان کشور با شش میلیون هکتار مساحت، ۴۰ درصد جنگلهای ایران را تشکیل می‌دهند که حدود ۷۰ درصد تیپ گونه‌های جنگلی زاگرس را بلوطها شامل می‌شوند و سایر گونه‌های درختی این جنگل‌ها افرا، کیکم، بنه،
زبان گنجشک، گلابی وحشی، ولیک، ارغوان، انواع بادام و دیگر درختان است. درختان بلوط معمولاً در ارتفاع ۶۵۰ تا دو هزار و ۴۰۰ متر از سطح دریا بر پهنه زاگرس رخ نموده‌اند و زاگرس جنوبی رویشگاه خاص گونه بلوط ایرانی بوده که شامل استان‌های ایلام، خوزستان، کهگیلویه و بویر احمد، فارس، اصفهان و چهار محال و بختیاری است و دارای اقلیم گرم و خشک است و به گفته فرمانده یگان حفاظت سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری به‌طور میانگین سالانه حدود ۱۰ هزار هکتار از عرصه‌های منابع طبیعی طعمه حریق می‌شوند که بیشترین آتش‌سوزی‌ها در عرصه‌های منابع طبیعی در زاگرس رخ داده است.
در سال ۹۶ تا پایان آذرماه، ۱۱۰ آتش سوزی در جنگل‌ها و مراتع استان رخ داد که در آنها، ۷۰۰ هکتار ازجنگل‌های استان در آتش سوخت. در آتش سوزی سال 97 شهرستان لنده هم شاهد از بین رفتن چندین هکتار از درختان جنگلی و چندین ساله بلوط در بخش مرکزی شهرستان لنده بودیم که نهایتا با ورود بالگرد نیروی هوایی ارتش و چندین فقره هلی برن نیروهای مردمی و بسیجی موفق به کنترل و مهار آتش سوزی شده اند. زاگرش در سال 98 هم از آتش در امان نماند باز هم شعله های آتش بر پیکر درخت های بلوط به رقص در آمد.
nکمبود امکانات
در طول سال های گذشته هر بارکه زاگرس در آتش سوخت مسئولان از کمبود برای مقابله با آتش سخن می گفتند و این روزها هم شاهدیم همه از کمبود امکانات صحبت می کنند. امکانات اطفای حریق
جنگل ها طی سال های متمادی هیچ وقت تامین نشد و حالا حتی بالگرد هم برای خاموش کردن آتش نداریم.
سرهنگ جمشید محبت خانی فرمانده یگان حفاظت محیط زیست روز گذشته در خصوص مشکلات موجود برای مهار آتش سوزی در جنگل های زاگرس گفت: «متاسفانه حجم آتش سوزی در مناطق مختلف به ویژه مناطق حفاظت شده محیط زیست کهگیلویه و بویراحمد طی چند روز گذشته چشمگیر بوده است؛ این آتش سوزی عامل انسانی دارد که از منطقه آزاد شروع و بعد به مناطق حفاظت شده محیط زیست رسیده است. در صورت بروز حادثه معمولا بالگرد را از مدیریت ستاد بحران درخواست می‌کنیم، بالگردی که مجهز به سبد آب باشد در اختیار نداریم و با پیگیری‌های سپاه پاسداران قرار است دو بالگرد مجهز به سبد آب به منطقه اعزام شوند. دو بالگردی که اکنون در منطقه وجود دارند تنها می‌توانند نیروهای محیط زیست و افراد را جا به جا کنند. به دلیل وزش باد شدید و صعب العبور بودن منطقه هنوز هیچ کاری برای مهار آتش پیش نرفته است و ما منتظر بالگردهای مجهز به سبد آب هستیم.»
- چرا سوختن زاگرس بازتاب بین المللی ندارد؟
سال گذشته بود که جنگل های استرالیا را آتش فرا گرفت، آتشی که هر لحظه گسترش می یافت و سبب شده بود تا حیوانات زیادی در این آتش بسوزند. همان زمان ها عکس هایی از کانگورو ها و
کوالا هایی که مجروح و زخمی شده بودند در فضای مجازی منتشر شد و با واکنش های بین المللی همراه بود و خیلی ها از این موضوع اظهار ناراحتی کردند. در چند روز اخیر که شاهد آتش سوزی در زاگرس بودیم، رسانه های داخلی آن طور که باید به این موضوع نپرداختند و آن را منعکس نکردند به همین دلیل هم بازتاب بین المللی در این خصوص اتفاق نیفتاد اما همزمان با سوختن جنگل های زاگرس فعالان حوزه محیط زیست شب جمعه، شبکه‌های اجتماعی را فرصتی برای رساندن فریاد مراتع و جنگل‌هایی که بی‌وقفه در آتش می سوختند، دیده و اعلام کردند منطقه برای اطفای حریق نیاز به بالگرد دارد، یک روز پس از آن، بالاخره دو بالگرد از سمت استان فارس به سمت کوه سیاه بوشهر رفت تا بتواند این منطقه را از شعله‌های آتش برهاند ولی آن‌طور که «مهتاب بذرافکن» فعال و پژوهشگر محیط زیست بوشهر می‌گوید: «هر دو هلیکوپتر دچار نقص فنی شدند و نتوانستند کوه سیاه را از دهان آتش بیرون بکشند و آتش به سمت دیگر مناطق استان رفت.» «محمد داسمه»، دیگر فعال محیط زیست نیز همان شب از وقوع آتش‌سوزی بسیار وحشتناکی خبر داده بود و می‌گوید: «شعله‌های آتش آن قدر زیاد است که هیچ کاری از دو محیطبان و سه جنگلبان حاضر در منطقه برنمی‌آید و همه به تماشای رقص آتش در خائیز نشسته‌اند.» او از رقص آتش بین دو استان خوزستان و کهگیلویه و بویراحمد خبر داده و گفته بود: «توده‌های آتش در دره بالا می‌آیند با باد به سمت دهدشت می‌روند و دوباره به سمت علمدار و بهبهان برمی‌گردند.»
داسمه گفته بود: «آتش ابتدا چند نقطه کوچک از خائیز را زخم زده بود اما آن قدر بی‌توجهی شد که آتش از بهبهان گذشت و به دهدشت و کهگیلویه و بویراحمد رسید.» حساب کتاب‌های او نشان می دهد: «بین ۷۰۰ تا ۸۰۰ هکتار از مراتع و جنگلهای بهبهان و دهدشت طعمه حریق شده است. هیچ کاری از کسی برنمی‌آید نه دمنده‌ای وجود دارد نه تجهیزات اطفای حریق. صدها هکتار از اراضی منطقه در حال سوختن است و ما در کنار دو محیطبان و سه جنگلبان به تماشای آتش نشسته‌ایم!» عبدالستار جلالی، رئیس اداره منابع طبیعی بهبهان در پاسخ به اعتراض آنان گفته بود: «ده آتش‌کوب در اختیار جنگلبانان قرار دادیم.» فعالان می‌گویند آتش‌سوزی در ارتفاع قرار دارد و امکان بردن آتش کوب ها وجود ندارد علاوه بر آن نمی‌توان به ۵۰متری شعله‌ها نزدیک شد.
- 99 درصد آتش سوزی جنگل ها عمدی است
مشکلات مربوط به آتش سوزی جنگل ها ی زاگرس چند سالی است که اتفاق می افتد و بار ها دلایل آن را طبیعی و انسانی ذکر کرده اند؛ اما چرا همچنان با کمبود امکانات در این خصوص مواجه هستیم؟
محمدرضا محبوب فر کارشناس محیط زیست و توسعه پایدار
عضو انجمن مخاطرات محیطی و توسعه پایدار ایران در این خصوص به آفتاب یزد گفت:« بارش های مناسب و تقویت پوشش گیاهی و
عرصه های جنگلی در زاگرس به ویژه در استان های خوزستان، کهگیلویه و بویراحمد، بوشهر، هرمزگان، فارس، لرستان و چهارمحال و بختیاری و همچنین سهل انگاری و خطای انسانی از عوامل طبیعی و انسانی آتش سوزی در عرصه های جنگلی به ویژه در مناطق غربی و جنوب غرب و شمال کشور بوده است. عوامل طبیعی مانند رعد و برق و جرقه های ناشی از فرو افتادن صخره ها و احتراق خود به خودی و عوامل انسانی مثل آتش‌سوزی عمدی و سهوی، اجسام رها شده مولد جرقه و شعله در عرصه های جنگلی، قطع درختان و آتش‌زدن جنگل ها و مراتع به دلیل افزایش اراضی قابل کشت از جمله دلایل آتش سوزی جنگل های زاگرس در سال های اخیر بوده است. عمده دلیل تهدیدکننده جنگل های زاگرس، آتش سوزی های عمدی و غیرعمدی بوده است که در چند سال اخیر منجر به تخریب بخش وسیعی از این جنگل ها شده است. آتش سوزی ها نیز محدود به عرصه های جنگلی منطقه نشده بلکه شعله های آتش در آتش سوزی های متعدد سال گذشته و همچنین آتش سوزی طی چند روز گذشته به اراضی قابل کشت کشاورزی و باغداری و همچنین چمن‌زارها و بیشه‌زارها و مناطق بهره مند از خاک باتلاقی انتقال یافته است.»
او افزود:« تاکنون پس از گذشت بیش از دو ماه از سال 99 تعداد آتش سوزی‌های جنگلی و مرتعی زاگرس افزایش پیدا کرده است و
پیش بینی می شود در فصل تابستان و همزمان با گرمای بی سابقه هوا بر تعداد و وسعت آتش سوزی ها افزوده شود و با عنایت به سرگرم بودن ارگان های دولتی به بیماری کرونا و پیامدهای اقتصادی و اجتماعی آن و بی توجهی و بی تدبیری نسبت به محیط زیست، خسارت ناشی از آتش سوزی ها به دلیل فقدان تجهیزات خاموش کننده آتش یا تاخیر در اعزام به مناطق گرفتار آتش بیش از سال گذشته باشد.
99 درصد آتش سوزی جنگل های شمال و غرب کشور عمدی است و بارها برخی افراد به قصد تصرف زمین برای کشاورزی یا احداث واحدهای صنعتی اقدام به آتش زدن جنگل‌ها و مراتع کردند و این قصه پر درد و رنج امروز محیط زیست کشور است. آتش‌سوزی در مراتع و جنگلهای زاگرس امان طبیعت را بریده است و
جنگل های منطقه در آستانه تبدیل به خاکستر هستند و آتش سوزی های
سال های اخیر به تراژدی و تهدید دائمی جنگلهای زاگرس تبدیل شده و تعداد آتش سوزی ها در 10 سال اخیر در مراتع و جنگل های استان های واقع شده در زاگرس 3 برابر شده است. آتش‌سوزی های پی در پی جنگل ها و مراتع زاگرس هشدار و زنگ خطری است که تنها شناسایی کانون های بحران در منطقه و توجه به خسارت های جبران ناپذیر آن به پوشش گیاهی و جنگلهای منطقه می تواند
راه حل عبور از وضعیت فعلی باشد.»
nضعف سازمان های مردم نهاد، دلیل عدم بازتاب جهانی
این کارشناس محیط زیست تاکید کرد:« بررسی نقشه‌های ماهواره‌ای و پایش محیطی دلالت از آن دارد که خسارت‌های آتش سوزی های اخیر در سطح بیش از 8000 هکتار در عرصه های جنگلی و مراتع استان های هرمزگان، خوزستان، کهگیلویه و بویراحمد، بوشهر، فارس، لرستان و چهارمحال و بختیاری رخ داده است. در حال حاضر با کمبود تجهیزاتی که در زمینه اطفای حریق جنگل‌ها وجود دارد سرنوشت جنگل‌ها مشخص نیست. نغمه های آتش هر ساله در زاگرس
طنین انداز می شود و تاکنون خسارت های مالی وارد شده به عرصه های
طبیعی کشور کمتر از خسارت های آتش سوزی های رخ داده در کشورهایی مثل آمریکا و استرالیا نبوده است. پس از شروع آتش‌سوزی ها در عرصه های مرتعی و جنگلی در کهگیلویه و بویراحمد و پیش تر در استان های خوزستان، هرمزگان و بوشهر شواهد دلالت از وضعیت فوق العاده بحران در این مناطق داشت اما علی رغم اینکه رسانه ها و تشکل های زیست محیطی غیر دولتی خواستار ورود مدیریت بحران کشور برای مهار آتش شدند اما همزمان نقص فنی تجهیزات هوایی برای مهار آتش و شروع وزش باد امکان مهار آن از دست رفت و
آتش سوزی ها گسترده تر شد.»
محبوب فر افزود:« علی رغم تعداد بیش از 2000 مورد آتش سوزی در کشور و آسیب به بیش از 30 هزار هکتار از جنگل ها و مراتع کشور و اذعان کارشناسان اکولوژی طبیعی ایران به برآورد میزان تخریب سطح جنگل ها و مراتع کشور تا 360 متر مربع در ثانیه و افزوده شدن سالانه یک میلیون هکتار به وسعت بیابان های ایران افزوده می شود اما دولت جمهوری اسلامی ایران کمترین توجهی به آثار تخریبی محیط زیست کشور داشته است. وضعیت تخریب محیط زیست کشور دست کمی از وخامت اوضاع جهان ندارد و با این اوصاف تفاوت نحوه بازتاب جهانی تخریب های محیط زیست کشورهایی مانند استرالیا و آمریکا نسبت به ایران مشخص و معلوم نیست. به نظر می رسد ضعف سازمان های مردم نهاد محیط زیستی و همچنین اعمال سانسور بر رسانه ها و فعالان و کارشناسان مستقل و غیر دولتی از به صدا درآمدن اوضاع فاجعه بار محیط زیست کشور در سطح جهانی ممانعت به عمل آورده است. بازسازی و بهبود روحیه جوامع محلی نسبت به محیط پیرامون خود، فرهنگ سازی در بین روستائیان، زمینه سازی ایجاد عزم ملی در حفاظت از منابع ملی و دوری از مدیریت فقط دولتی در مدیریت و کنترل بهتر و
علمی تر آتش سوزی در جنگل ها و مراتع و همچنین روی آوری به
کمک ها و همیاری های جهانی می تواند محیط زیست کشور را از گزند
آسیب های پیش رو برهاند.»
nکشور هنوز با کمبود امکانات و نیروی انسانی رو به رو است
او در پاسخ به این سوال که چرا مسئولان ما توانایی مهار آتش را ندارند گفت:« چون اغلب آتش سوزی ها در سال گذشته و امسال عامل انسانی داشته است، پیشگیری و کنترل و مهار آن از طریق جوامع محلی ممکن است. متاسفانه کشور هنوز برای مهار آتش در جنگل ها با کمبود امکانات و نیروی انسانی رو به رو است. آتش سوزی های طی چند روز اخیر در زاگرس به دلیل فقدان یا کمبود امکانات و تجهیزات به روز و پیشرفته در زمان بیشتری به طور نسبی مهار شد و حتی هواپیماها و هلیکوپترهای اطفاء حریق جنگل مثل همیشه با تاخیر
به محل آتش سوزی اعزام شدند و در نتیجه بخش وسیعی از
جنگل های زاگرس بار دیگر طعمه حریق شد و بر اساس آخرین اطلاعات دریافتی از منطقه آسیب دیده، طی مدت آتش سوزی در جنگل های کهگیلویه و بویراحمد و استان های مجاور چندین بار آتش خاموش و مجددا شعله ور شده است و با عدم تامین هلیکوپتر برای اطفای حریق، زاگرس همچنان در آتش می سوزد. »
او تاکید کرد:« برخی کانون‌های بحران در زاگرس شناسایی‌شده است اما به دلیل بی توجهی سازمان حفاظت محیط زیست و سازمان جنگل ها و مراتع نسبت به مشارکت اجتماعی مردم محلی و
بی اعتمادی دولتی به سازمان ها و تشکل های مردم نهاد محلی زمینه و بستری برای همراهی و همکاری جوامع محلی و دهداری‌ها و سایر بخش‌های دولتی محلی در مناطق گرفتار آتش سوزی ایجاد نشده است و ارائه آموزش‌های لازم درخصوص کنترل حریق در جنگل ها و مراتع با دشواری رو به رو بوده و در بسیاری موارد نیز برنامه های توانمندسازی و آگاه سازی محلی برای مقابله با آتش سوزی به شکست انجامیده است.»
تخصیص ۱۵ میلیارد تومان برای اطفاء حریق جنگل‌ها
سازمان برنامه و بودجه از تخصیص ۱۵ میلیارد تومان برای تامین تجهیزات و خدمات پروازی به منظور اطفای حریق جنگل‌ها خبر داد.
به گزارش پایگاه اطلاع رسانی دولت، با توجه به افزایش گرمای هوا و بالا رفتن احتمال آتش سوزی جنگلهای کشور با دستور نوبخت رییس سازمان برنامه و بودجه، ۱۵ میلیارد تومان برای تامین امکانات ضروری و تجهیزات مناسب و خدمات پروازی برای اطفای حریق هوایی جنگل‌ها و مراتع کشور در جهت پیشگیری از بروز حوادث پیش بینی نشده و کاهش روند آسیب پذیری پوشش جنگلی ایران تخصیص یافت. این اعتبار در اختیار سازمان جنگل‌ها و مراتع کشور قرار می‌گیرد تا از طریق وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح برای تامین خدمات پروازی و تجهیزات مناسب هزینه کند.
سایر اخبار این روزنامه
احمدی‌نژاد هنوز در نارمک از مردم نامه می‌گیرد!
تقابل اصولگرایان با غلامرضا تاجگردون به اعتبارنامه‌ها رسید، 9 منتخب یازدهم خواستار رد اعتبارنامه او به دلیل رانت خواری شدند
دیاکو حسینی مدیر برنامه مطالعات جهانی مرکز بررسی‌های استراتژیک ریاست جمهوری در گفت و گو با آفتاب یزد
امان طبیعت بریده شده
تبدیل اقتصاد غارتی به رقابتی
به دوران سرپوش گذاشتن بر مشکلات و اشتباهات پایان دهید
زانوهای سفید برگردن‌های سیاه
منت خدمت در بی‌برنامگی و ندادن بودجه!
هوش فرهنگی پیش‌زمینه معماری پایدار
برای بحران برای انسان
دیروز سه رقیب امروز سه رفیق
