روزنامه ابتکار
1399/04/26
آیا مردم از نمایشگاه کتاب آنلاین استقبال می‌کنند؟ کتاب‌ها روی قفسه‌های سست صفر و یک
گروه فرهنگ و هنر – چند ماهی است که کرونا تمام جنبه‌های گوناگون زندگی بشر را تحت‌الشعاع قرار داده است. دیگر گردهمایی‌های فیزیکی امکان‌پذیر نیست و برگزاری ایونت‌ها مانند سابق میسر نیست. اینکه چه زمانی این ویروس منحوس دست از سر بشر برمی‌دارد هم در هاله‌ای از ابهام قرار دارد. از آنجایی که روال زندگی باید ادامه داشته باشد، در بسیاری از کشورها تصمیم بر آن شده تا جشنواره‌ها و رخدادها یا تا زمانی مناسب به تعویق بیفتند یا به صورت آنلاین برگزار شوند. اردیبهشت هر سال تهران میزبان بزرگترین گردهمایی فرهنگی کشور یعنی نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران است اما امسال کرونا همه چیز را در هم ریخت و سرنوشت برگزاری آن را نامشخص کرد. در این چند ماه بحث‌هایی درباره برگزاری نمایشگاه آنلاین کتاب مطرح شده است که مخالفان بسیاری دارد.از اواخر سال 2019 ویروسی عجیب با نام کووید 19 از یکی از شهرهای چین سردرآورد. این ویروس به اندازه‌ای واگیردار و خطرناک بود که تمام جهان را درگیر خود کرد. قرنطینه‌ها و اعمال محدودیت‌های طولانی هنوز هم در کشورهای گوناگون وجود دارد اما به نظر می‌رسد کرونا سرسخت‌تر از آن باشد که به این زودی‌ها راه فراری از آن پیدا شود. به همین دلیل کشورهای گوناگون تصمیم گرفتند راه تازه‌ای را برای ادامه حیات اجتماعی در پیش بگیرند و همان‌طور که مردم با استفاده از اینترنت روابط اجتماعی خود را حفظ کرده‌اند، رخدادها و ایونت‌هایی که پیش از این به صورت فیزیکی برگزار می‌شد را به صورت آنلاین برگزار کنند. کشور ما هم از این قاعده مستثنی نبود. گرچه محدودیت‌های تردد در اینجا به سختی دیگر کشورها نیست اما همچنان برگزاری جشنواره‌هایی با حضور افراد زیاد در دستور کار نیست. بنابراین برگزاری همایش‌ها و جشنواره‌ها به صورت آنلاین در حال حاضر به عنوان گزینه‌ای در تمام بخش‌ها در نظر گرفته میشود. اردیبهشت هر سال تهران، میزبان نمایشگاه بین‌المللی کتاب به عنوان بزرگترین گردهمایی فرهنگی کشور است. ناشران از داخل و خارج از کشور در آن شرکت می‌کنند و علاقه‌مندان کتاب و کتابخوانی مدت‌ها انتظار آن را می‌کشند اما امسال کرونا باعث شد که این رخداد تا اطلاع ثانوی به تعویق بیفتد.
اما برگزار نشدن نمایشگاه کتاب یا تعویق آن به زمان نامعلوم، اتفاق خوشایندی برای ناشران نیست. بسیاری از اهالی صنف نشر، سال مالی خود را با زمان برگزاری نمایشگاه بین‌المللی کتاب تنظیم می‌کنند و بی‌شک در این جریان متضرر خواهند شد. نمایشگاه کتاب حدود ۱۰ الی ۲۰ درصد از فروش سالیانه یک ناشر را دربرمی‌گیرد و منطقی است که مطابق با آن حدود ۳۰ تا ۵۰ درصد تولید سالیانه در این مقطع تجمیع و درنتیجه حجم قابل توجهی از وجوه نقد ناشر مصرف شده و همچنین تعداد قابل توجهی اسناد پرداختی در زمان بعد از نمایشگاه صادر و حجم زیادی هم تعهد ایجاد شده که همگی براساس فروش نمایشگاه برنامه‌ریزی شده است و با برگزار نشدن نمایشگاه تمام این برنامه‌ریزی‌ها بی‌فایده و عبارتی بی‌محل خواهند بود.
شاید به همین دلایل بود که موضوع برگزاری مجازی سی و سومین نمایشگاه بین‌المللی کتاب مطرح شد. اوایل امسال عضو شورای اسلامی شهر تهران پیشنهاد داد که نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران با مشارکت شهرداری تهران و وزارت ارشاد به شکل مجازی برگزار شود. حجت نظری، عضو شورای اسلامی شهر تهران این پیشنهاد را مطرح کرد. او دراین‌باره گفت: پیشنهاد می‌کنم که بخشی از رقمی که بنا بود از سوی شهرداری تهران برای نمایشگاه کتاب ۹۹ هزینه شود، با همراهی دولت و وزارت ارشاد صرف ایجاد زیرساخت‌ها برای برگزاری مجازی نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران اختصاص یابد تا از این طریق تمامی ناشران بتوانند محصولات خود را در این نمایشگاه عرضه کنند و خریداران نیز کتب مورد نیاز خود را به شکل اینترنتی خرید کنند. برای سیستم توزیع در سطح کشور نیز می‌توان علاوه بر ظرفیت شرکت پست و پیک‌های موتوری مجاز، از ظرفیت مشاغل سیار مانند وانت بارها نیز استفاده کرد.
اما تنها چند روز پس طرح این پیشنهاد، ایوب دهقانکار، مشاور اجرایی معاونت فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی از برگزاری فیزیکی نمایشگاه خبر داد و گفت: درصورت صدور این اجازه یا از اواخر نیمه اول سال و یا در نیمه دوم سال نمایشگاه را برگزار میکنیم. نمایشگاه کتاب تهران به قدری بزرگ است که ارزش صبر کردن برای برپایی را داشته باشد.
دهقانکار به تازگی اما خبری از برگزاری یک نمایشگاه کتاب آنلاین داده و گفته است: تلاش داریم نمایشگاه مجازی برپا شود و از تجربیات تیم فنی برای شکل گیری این رویداد مجازی بهره برده‌ایم. در سال ۹۹ حتما یک نمایشگاه مجازی خواهیم داشت اما این رویداد جایگزین نمایشگاه کتاب تهران نخواهد بود.
علاوه بر این، محسن جوادی، معاون فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی نیز با تاکید بر اینکه «نمایشگاه کتاب امسال به شیوه‌ای که شامل همه بخش‌ها باشد و ناشران دور هم جمع شوند و مخاطبان از آن بازدید داشته باشند، برگزار نخواهد شد»، از اینکه برنامه‌های دیگری جایگزین این رویداد خواهند شد خبر داد.
این درحالی بود که در واکنش به این خبر از اینکه «برگزارنشدن نمایشگاه کتاب منوط به تصمیم شورای سیاستگذاری است نه معاون وزیر» نوشتند. البته پس از این موضوع، جوادی اعلام کرد که «برگزار نشدن نمایشگاه کتاب تهران تصمیم دولت و ستاد مقابله با کرونا است».
در این بین و در روزهایی که برای مقابله با ویروس کرونا حرکت فعالیت‌های فرهنگی به سوی فضای مجازی شتاب بیشتری گرفته است، تحلیلگران فضای مجازی از لزوم برگزاری این رویدادها به صورت مجازی می‌گویند.
گرچه بسیاری از کارشناسان گزینه برگزاری آنلاین نمایشگاه کتاب را کاملا محتمل می‌دانند اما هومان حسن‌پور، به عنوان رئیس اتحادیه ناشران و کتابفروشان تهران با آن مخالف است. او در گفت‌وگویی دراین‌باره گفته است: هر رویدادی هم که بخواهد به صورت مجازی برگزار بشود، نمایشگاه بین‌المللی کتاب سی‌وسوم نخواهد بود، چون هیچ‌کدام از کاربردها و عملیات‌هایی که در نمایشگاه حضوری بود، در این رویداد مجازی قابل دسترسی نخواهد بود. شورای سیاستگذاری نمایشگاه کتاب هنوز تصمیمی درباره برگزاری نمایشگاه به صورت مجازی نگرفته است. اما اگر آقای دکتر جوادی (معاون فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی) فرموده‌اند که رویدادی مجازی برگزار میشود، احتمالا معاونت فرهنگی تصمیمش را گرفته، یا از تصمیم ستاد ملی کرونا خبردار شده یا از دولت جواب گرفته است؛ این‌ها مسائل خاصی است که خودشان در جریان هستند. اگرچه از طرفی هم برگزاری نمایشگاه به شکل فیزیکی غیرممکن شده است. البته اگر روزی به این نتیجه برسیم که نمایشگاه باید به صورت مجازی برگزار شود، حتما باید تمام ملاحظاتی که از روز اول مطرح کردیم برای ایجاد عدالت در قسمت فروشگاهی رعایت شود. اگر بخواهیم این اتفاق بیفتد، باید این دغدغه‌ها برطرف شود و به این نتیجه برسند که دیگر چاره‌ای به جز برگزاری مجازی وجود ندارد.
اما پرسش بزرگ درباره چگونگی برگزاری این نمایشگاه به صورت آنلاین است. زمانی که بسترهای آنلاین فروش کتاب مانند فیدبو و طاقچه در حوزه کتاب‌های آنلاین و فروشگاه‌های مجازی کتاب‌های فیزیکی فراهم است، چه دلیلی وجود دارد تا مردم برای خرید کتاب به بستر تازه‌ای مراجعه کنند؟ حسن‌پور در این‌باره گفته است: اصلا هنوز پایه‌ای برای این موضوع فراهم نشده است. اگر هم قرار بر برگزاری این رویداد باشد، باید ملاحظاتی برای آن درنظر گرفته شود و ما از نظر صنفی ملاحظات جدی‌ای در قسمت به قسمت آن داریم تا یک جور نشود که نمایشگاه مجازی به اسم یک صنف و به کام چند نفر برگزار شود. درواقع باید سیستم‌هایی را طراحی کرد که اگر نمایشگاه مجازی برگزار شد، اجحافی به هیچ یک از ناشران نشود که فقط یک تعداد معدود بتوانند از این فرصت استفاده کنند. حال باید دید معاونت فرهنگی چه تدبیری در این حوزه می‌اندیشد؟
سایر اخبار این روزنامه
«ابتکار» از میزان رعایت و اثرگذاری محدودیت‌های اخیر کنترل شیوع کووید19 در پایتخت گزارش میدهد
محمدرضا ستاری
چابهار و مزیت استراتژیک فراموش شده
آیا مردم از نمایشگاه کتاب آنلاین استقبال می‌کنند؟
کتاب‌ها روی قفسه‌های سست صفر و یک
رئیس سازمان مدیریت بحران کشور خبر داد
۱۰ میلیون تهرانی تحت تاثیر مستقیم و غیرمستقیم زلزله ۷ ریشتری
#اعدام_نکنید ترند اول توئیتر جهانی شد
تکذیب خبر توقف اجرای حکم ۳ جوان معترض آبان ۹۸
«ابتکار» تاثیر طرح اخذ مالیات از خانه‌های خالی بر حوزه املاک را بررسی کرد
دو روی سکه طرح جدید کنترل بازار مسکن
ناآشنایی با کار یا اختلافات درون جریانی؛ کدام یک باعث گلایه‌های فراوان از بالانشینان مجلس است؟
رئیس‌جمهوری:سخت‌ترین سال پایانی همه دولت‌ها سال پیش روی دولت دوازدهم است
مرور روحانی بر سرگذشت برجام در سالروز توافق
کاظمی دنبال چیست؟
رمزگشایی از سفر نخست وزیر عراق به ایران و عربستان
دیالیز سیاست و ریکاوری بودجه
امین جمشیدزاده *
زندگی کرونایی آنهای
