ایران در آستانه ایمنی جمعی

آفتاب یزد- گروه اجتماعی: از زمان شیوع کرونا در دنیا تا کنون، کشورها رویکردهای مختلفی را در مواجهه با این ویروس در دستور کار خود قرار
داده اند، برخی کشورها مثل ما به پیشگیری و کنترل این بیماری رو آورده اند، برخی کشورها مثل آمریکا به شناسایی و ایزوله سازی بیماران مشغول شدند و برخی کشور ها نیز مثل انگلیس به استراتژی تسکین یا ایمنی گله ای
رو آوردند، هر چند که در اواسط کار راه خود را تغییر دادند و به پیشگیری و کنترل بیماری مشغول شدند اما همچنان مسئولین آن کشور بر این اعتقادند که باید حجم زیادی از مردم با بیماری درگیر شوند تا به یک ایمنی
گله ای دست یابیم. این در حالی است که روز گذشته رئیس جمهور کشورمان از ابتلای 25 میلیون ایرانی به ویروس کرونا خبر داده بود که کارشناسان و متخصصان هم این موضوع را تائید می کنند. این امر نشان می دهد که کشور ما نا خواسته در حال نزدیک شدن به ایمنی گله ای است.


>تخمین ابتلای ۲۵ میلیون ایرانی به کرونا
حجت الاسلام حسن روحانی رئیس‌جمهور روز گذشته در جلسه ستاد ملی مقابله با کرونا با بیان اینکه تقریباً در ماه پنجم مبارزه با ویروس کرونا هستیم، اظهار داشت: همچنان نگرانی در داخل کشور و هم در سطح جهان وجود دارد و همانطور که بارها تاکید شده است، هنوز درمان قطعی و واکسن وجود ندارد و به ایمنی جمعی در جامعه نرسیدیم. هیچ راهی جز قطع زنجیره ابتلا نداریم تا بتوانیم برای کشور و ساماندهی شرایط بهداشتی تلاش کنیم.
>۲۵ میلیون ایرانی به کرونا مبتلا شده‌اند
وی عنوان کرد: گزارشی از معاونت تحقیقات وزارت بهداشت به دست ما رسید که نکات مهمی دارد مبنی بر اینکه تخمین ما بر این است که تاکنون ۲۵ میلیون ایرانی به این ویروس مبتلا شده‌اند و حدود ۱۴ هزار نفر جان خود را از دست دادند و تعداد زیادی از افراد در این ۱۵۰ روز بستری بودند که مجموعاً بیش از ۲۰۰ هزار نفر در بیمارستان‌ها بستری بودند. وی عنوان کرد: در این گزارش آمده است که ۳۰ تا ۳۵ میلیون نفر دیگر در معرض ابتلا خواهند بود. در این گزارش پیش‌بینی شده تعداد بستری‌هایی که در آینده باید پیش‌بینی کنیم حدود دو برابر مقداری خواهد بود که در این ۱۵۰ روز شاهد بودیم. با توجه به اینکه زمان دقیق پایان این بیماری را نمی‌دانیم، باید از لحاظ تخت، امکانات و درمان، خودمان را برای شرایط آینده آماده کنیم. در این گزارش آمده از هر ۱۰۰۰ نفر مبتلا ۵۰۰ نفر اصلاً ممکن است علائم نداشته باشند و متوجه هم نشوند. حدود ۳۵۰ نفر علائم خفیف دارند و اصلاً نیاز به بستری ندارند و ممکن است ۱۵۰ نفر از ۱۰۰۰ نفر نیاز به بستری داشته باشند. پس ما یک جمعیت چند ۱۰ میلیونی پیش رو داریم که باید خودمان را آماده کنیم.
>موج اول کرونا با یک غافلگیری توام بود
رئیس‌جمهور تصریح کرد: شاهد دو موج در ماه اسفند، فروردین و اواخر خرداد در کشور بودیم. در موج اول برخی از استان‌ها درگیر بودند مانند قم و گیلان که در راس ابتلا بودند. براساس گزارش احتمال انتشار ابتلا در کشور از قم و گیلان به دلیل حضور مسافران ووهان بود که در قم بیشتر جنبه تجارتی بود و در گیلان بیشتر جنبه دانشجویی و ورزشی داشته است. موج اول توام با غافلگیری بود و موج دوم عمدتاً مربوط می‌شود به پایبندی مردم ما به آداب و سنن. عروسی‌ها، عزا و میهمانی‌های ما آداب و رسوم و زمان خاص خود را دارد. از طرفی نیز توجه زیادی هم به این بیماری نشده است.
روحانی افزود: موج دوم محصول ریختن ترس و برگشتن مردم به زندگی عادی است و در این زندگی آداب و رسومی که باید ترک می‌شد مورد توجه قرار نگرفت. ما باید در تمام رسوم اجتماعی آداب و رسوم را کنار بگذاریم. بیماران بدون علامت، بزرگترین مشکل را ایجاد می‌کنند در حالی‌که
بیشترین انتشار ویروس برای این افراد است‌. این افراد هم زمان
سرایت دهندگی‌شان طولانی‌تر است و هم ویروس بیشتری را منتقل می‌کنند.‌ مشکل دیگر در کشور ما فشار خون، چربی بالا، قند خون، سنین بالای ۵۵ سال و دیگر بیماری‌های زمینه‌ای است که کار ما را سخت‌تر می‌کند. در این شرایط سه راه اصلی و اساسی وجود دارد و همه باید به توصیه‌های مربوط به آنها توجه کنیم. ساده‌ترین، راحت ترین، موثرترین و کم هزینه ترین روش استفاده از ماسک است که عامل بسیار خوبی برای جلوگیری از شیوع بیشتر این بیماری است. در کنار ماسک رعایت فاصله اجتماعی، جلوگیری از تجمعات و رعایت بهداشت شخصی از راه حل های دیگر است که می‌تواند کمک بزرگی برای سلامت جامعه باشد.
>۶داروی موثر دراختیار داریم
رئیس‌جمهور ادامه داد: خوشبختانه هم وزارت بهداشت و درمان و هم شرکت‌های دانش بنیان ما برای تولید داروهای تا حدی موثر، تلاش خوبی کردند. ۵ دارو در اختیار است و یک دارو نیز در هفته‌های پیش رو در اختیار قرار می‌گیرد. با نگاه به آمار و ارقام، در برخی از کشورهای شرق آسیا این بیماری سریع‌تر جمع شده است و زودتر مشکل کاهش پیدا کرده است. دلیل این آن است که اینها تجربه گذشته را داشتند. در سال ۲۰۰۳ تجربه «سارس» و پس از آن آنفلوآانزای خوکی و مرغی را داشتند و آمادگی کامل و اطاعت خوبی هم از دستورالعمل‌های پزشکی در جامعه وجود داشت. در این کشورها صادقانه بیماری را عنوان می‌کردند و هیچکس آن را مخفی نمی‌کرد. بنابراین اینکه می‌بینیم در برخی کشورهای شرق آسیا با تجربیات خوبی مواجه شدند را ما هم باید اجرا کنیم.
روحانی تاکید کرد: ما باید در برابر این بیماری تاب‌آوری ملی را در دو بخش سلامت و اقتصاد بالا ببریم. در بخش اقتصادی اولین بخش مهم برای ما تولید است که باید سر جای خود باشد و افزایش پیدا کند و کالای مورد نیاز مردم در دسترس قرار بگیرد. وقتی مردم یک نیازمندی دارند و به مغازه‌ای مراجعه کردند، باید کالای مورد نیاز آنها باشد. مبنای تولید همیشه مورد تاکید ما است. هم برای اشتغال و هم تولید کالا باید برنامه داشت. اشتغال وابسته به تولید است و اگر اشتغال نباشد، زندگی مردم از هم می‌پاشد. اولین قدم ما حفظ تولید و در نتیجه حفظ اشتغال است. آنهایی که تولید می‌کنند هم مهم هستند. در آمار و ارقام داریم که ۱۵ میلیون کارگر، مهندس، کارمند و کارفرما در بخش تولید وجود دارد. این ۱۵ میلیون نفر جمعیت ۵۰ میلیونی را تشکیل می‌دهند. اول باید از آنها حفاظت کنیم. یعنی دستورالعمل‌های حفاظتی با شدت در تمامی کارگاه‌ها و کارخانه‌ها رعایت شود. اگر این اتفاق نیافتد، خدمات، تولید و زندگی متوقف می‌شود. حراست از کارگران، مهندسان و مولدان تولیدی در اقتصاد که تولید انجام می‌دهند، مهم است. بخش بزرگی از تولید مربوط به خود این بیماری است. تولید کیت
آزمایشگاهی، ونتیلاتور، شوینده، ماسک، سی تی اسکن و تجهیزات
آی سی یو که خوشبختانه همه را در داخل تولید می‌کنیم و بخش بزرگی از داروها را هم در داخل تولید می‌کنیم. در این بخش نیازمندی ما به بیرون در حد صفر است و یا بسیار کم شده است و خودمان می‌توانیم تولید کنیم. تولید برای حفظ سلامتی مردم مهم بوده تا مردم بتوانند زندگی کنند و شرایط زندگی مناسبی داشته باشند.
>باید تاب‌آوری ملی را افزایش دهیم
روحانی عنوان کرد: در بخش سلامت نیز نیازمند افزایش تاب آوری هستیم. نیروی انسانی ما در بیمارستان از دکتر، پرستار، کادر آزمایشگاه، به‌ورز و کسانی که دستگاه‌ها را سرویس می‌کنند کادر درمان ما را تشکیل می‌دهند. نیروی انسانی ما هستند که دست به دست هم می‌دهند تا جبهه دفاع از سلامت را تشکیل دهند. این نیروی انسانی برای ما مهم هستند. باید تعداد کافی در این بخش نیرو داشته باشیم و آنها باید بتوانند فرصت کافی برای استراحت داشته باشند. نیروی کادر درمان ما نباید خسته باشد و اگر ساعت کاری بالا باشد، کیفیت پایین می‌آید. همچنین کادر درمان ما باید انگیزه داشته باشد.
وی تصریح کرد: خوشبختانه چون این موضوع یک مسئله ملی است و مربوط به جان مردم است، همه کادر درمان ما انگیزه بسیار بالایی دارند. نکته مهم سلامت کادر درمان ماست. کادر درمان ما اول باید خودش سلامت باشد. اگر قرار باشد تعداد زیادی از کادر ما هر روز به این بیماری مبتلا شوند، خوب نیست و باید لوازم مورد نیاز، در اختیار آنها قرار گیرد.
رئیس جمهور اظهار داشت: باید سلامت کادر حفظ شود. نیازمندی‌های آنها مهم است و وزیر بهداشت گاهی از نیازمندی‌ها و کمبودها می‌گوید. باید همه تجهیزات را برای آنها فراهم کنیم تا سلامتی کادر ما حفظ شود. باید نیازمندی‌ها برای خرید خارجی، خرید داخلی و حقوق و کارانه کادر درمان را فراهم کنیم. بیماری که با آن مواجه هستیم همه گیر و عالم گیر است. اگر یک حادثه برای یک شهر باشد، باقی شهرها به کمک می آیند. امروز همه استان‌ها و شهرها درگیر این بیماری هستند. مفهوم نقطه سفید این نیست که در آنجا بیماری وجود ندارد، این بدین معنی است که درگیری آن نقطه با بیماری معقول است. در بیرون از کشور هم شاهدیم که در کشورهای همسایه و کلاً در سراسر جهان، همه درگیر این بیماری هستند. همه باید به توان خود تکیه کنند.
وی تصریح کرد: همه ملت‌ها باید به توان خود تکیه کنند و کرونا این درس را به ما داد که قدرت ملی به خصوص در بخش درمان، علمی و اقتصاد باید در حدی باشد که بتوانیم روی پای خود بایستیم. زمانی بود که کسی به ما ماسک، مواد ضدعفونی و ونتیلاتور و یا دستگاه سی تی اسکن نمی‌داد. حتی گندم هر چند نیاز نداریم، ولی برای احتیاط خریده بودیم که به محض وقوع این بیماری گفتند کمی به تاخیر می‌افتد. هنوز از اسفند تاکنون می‌گویند که به تاخیر می‌افتد. ما امسال و سال دیگر به گندم نیاز نداریم و ۱۲ درصد خرید گندم ما نسبت به سال پیش بیشتر شده و وضعیت خوبی داریم. هر کشور باید روی پای خود بایستد. توانمندی ملی، باور و اعتماد ملی، خوداتکایی و خودکفایی درس اصلی است که کرونا به ما یاد داد.
رئیس قوه مجریه افزود: یکی از نکاتی که برای ما اهمیت دارد، اخلاق در کرونا است. اگر اخلاق مراعات نشود، به موقع دکتر نرویم، تست ندهیم، قرنطینه نرویم، مراقبت نکنیم و دستور العمل را رعایت نکنیم، همه چیز دچار مشکل می‌شود. اخلاق باید مورد توجه قرار گیرد. ضمن این موضوع باید اضطراب ایجاد نشود.
>نباید اضطراب برای مردم ایجاد کرد
روحانی عنوان کرد: بارها به دکتر نمکی گفته‌ام که برخی از افراد که خیلی هم تلاش می‌کنند، وقتی برای مردم صحبت می‌کنند، اضطراب ایجاد می‌کنند. نباید دنبال ایجاد اضطراب باشیم و نباید احساس مقهور بودن بکنیم. ما در مقابل این بیماری پیروز می‌شویم.
وی تصریح کرد: شک نداشته باشید که ما در مقابل این بیماری پیروز می‌شویم و شاید کمی زمان احتیاج داشته باشد ولی پیروزی ما قطعی است. از همه اساتید دانشگاه، نخبگان و روانشناسان درخواست می‌کنم برای آلام فکری مردم کمک کنند و در فضای مجازی و حقیقی برای کم کردن این آلام تلاش کنند. ما دست در دست هم از این بیماری عبور خواهیم کرد.
>استراتژی تسکین یا ایمنی گله ای به چه معناست؟
استراتژی تسکین بر بنیاد تئوری «ایمنی گله ای» بنا شده که در تاریخ پزشکی به کار می رود بدان معنا که در تاریخ بشر و سایر حیوانات بر اساس اصل «انتخاب طبیعی» بیماری هایی آمده و رفته اند و با نابود شدن بخشی از جمعیت (گله) سایرین مصون شده اند. «ایمنی گله‌ای»، که در معادل گزینی فارسی آن را تزئین کرده و به جایش «ایمنی جمعی» به کار
می برند، مفهوم علمی دقیقی است اما نمی تواند راهکار دولت ها برای مبارزه با کرونا باشد به بهای مرگ بخش مهمی از جمعیت. نمونه های موفق چین و سایر کشورها، به ویژه سه کشور تایوان، کره جنوبی و تایلند، ثابت می کند که ویروس مهار شدنی است، هیچ الزامی نیست بخش مهمی از جامعه مبتلا شوند و مدیریت قوی دولتها می تواند جان انسانها را نجات دهد.
«استراتژی تسکین» را این گونه تعریف می کنند که «غیر ممکن است بتوانیم مانع از شیوع عام کروناویروس شویم، پس اجازه دهیم راه خود را برود و ۶۰ تا ۷۰ درصد مردم مبتلا شوند و در این دوره از طریق سیستم بهداشتی ویروس را مدیریت کنیم. «استراتژی سرکوب» بدان معناست که باید به فوریت و با اقدامات ضربتی و سنگین بیماری را تحت کنترل در آورد و از طریق مراعات اکید اصول «دوری گزینی» یا «فاصله گیری اجتماعی و تست گسترده بیماران و قرنطینه کردن اکید حاملان ویروس و مبتلایان و سایر اقدامات ضرور مانند بستن مرزها زنجیره انسانی انتقال ویروس را قطع کرد. همه اینها در حالی است که تحقیقات نشان داده تنها راه برای مبارزه با این مشکل قرنطینه کامل و شکستن حلقه اتصال است تا انتشار ویروس از نقطه «الف» به «ب» تسری پیدا نکند از همین روست که بسیاری از
دولت ها همچنان بر «خانه ماندن» تاکید می کنند. 
>انگلیس و ایمنی گله‌ای
دولت انگلیس از همان ابتدای امر سیاست «ایمنی گله‌ای» را پیاده سازی کرد، اما آنها نیز متوجه مناسب نبودن این روش شدند بنابراین به سوی قرنطینه کامل پیش رفتند. این دولت که در ابتدا به دنبال استراتژی عجیب انتشار آزاد ویروس و کسب مصونیت طبیعی از سوی حداقل ۶۰ درصد از مردم بود، پس از روبرو شدن با انتقادات وسیعی که تعداد تلفات را در این شرایط مابین ۲۵۰ هزار تا ۳۰۰ هزار نفر می دانست از برنامه خود
عقب نشینی کرد. در همین رابطه بوریس جانسون، نخست وزیر انگلستان در یک کنفرانس مطبوعاتی با اعلام این تصمیم گفت: «همه با هم برای غلبه بر
این ویروس تلاش خواهیم کرد. از مردم هم می خواهم که با ماندن در
خانه هایشان به سلامتی جامعه کمک کنند.» دولت بوریس جانسون که منادی جنجالی «استراتژی تسکین» بود اما سرانجام مجبور شد در
۲۶ اسفند ۱۳۸۸ به طور رسمی از موضع خود به سود «استراتژی سرکوب» عدول کرده و راهکارهای ضربتی و سخت در پیش گرفته است.
>ایمنی گله ای در ایران
این در حالی است که اسراتژی کشور ما از همان ابتدای امر در مواجهه با بیماری کرونا استراتژی سرکوب بود اما حالا در شرایطی قرار گرفته ایم که ناخواسته به سمت استراتژی تسکین یا همان ایمنی گله ای سوق داده شده ایم. دکتر مسعود مردانی، متخصص بیماریهای عفونی و عضو کمیته کشوری کرونا در این خصوص به آفتاب یزد گفت:« در این موضوع که 25 میلیون در کشور به بیماری کرونا مبتلا شده اند شکی نیست اما هنوز معلوم نیست که این افراد ایمنی کامل پیدا کرده باشند، این آماری است که کمیته کشوری بر اساس مطالعاتی که انجام داده به دست آورده است. بر اساس مطالعات صورت گرفته در بعضی از کشورهای ما نزدیک به 49 درصد و در برخی دیگر از استان ها 10 تا 12 درصد مردم به این بیماری مبتلا شده اند بدون اینکه علائم بالینی بیماری را تجربه کرده باشند. بنابر این به نظر می رسد میزان ابتلا به بیماری خیلی زیاد است و ما به سمتی می رویم که ایمنی جمعی یا گله ای در کشورمان تحقق یابد.»
او در خصوص نگاه منفی که درباره ایمنی جمعی یا
گله ای وجود دارد تصریح کرد:« اگر بخواهیم مردم را به حال
خودشان بگذاریم و بگوئیم که ما منتظر ایمنی گله ای هستیم عده زیادی به این بیماری مبتلا شده و جان خود را از دست می دهند. ما اقداماتی مثل فاصله گذاری اجتماعی، رعایت بهداشت فردی و اجتماعی و در عین حال استفاده از ماسک که این روزها به شدت مهم هست را انجام دهیم و همزمان با آن به صورت نا خودآگاه ایمنی گله ای هم اتفاق خواهد افتاد. طی مقاله ای که توسط مجله نیچر منتشر شده است حدود350 میلیون نفر در سراسر دنیا توسط بستن کشور ها و قرنطینه هایی که صورت گرفته است نجات پیدا کرده اند. اگر این قرنطینه ها رخ نمی داد ما با
مرگ و میر بسیار زیادی در دنیا مواجه می شدیم. ما قرنطینه خانگی
را انجام دادیم تا مردم کشورمان دچار مرگ و میر نشوند و کسانی هم که با وجود رعایت پروتکل های بهداشتی باز هم مبتلا شده اند آنتی بادی در بدنشان وجود خواهد داشت و نا خودآگاه ایمنی پیدا می کنند و بحث ایمنی گله ای هم به صورت ناخودآگاه در کشور رخ می دهد، در بعد زمان ما دچار ایمنی پایدار در کشور می شویم.»
او در ادامه تاکید کرد:« مبارزه با کرونا یک بعد ندارد بلکه دارای ابعاد مختلفی مثل واکسن، دارو درمانی، ایمنی
گله ای و رعایت پروتکل های بهداشتی است، برای مبارزه با این بیماری باید همه ابعاد آن را در نظر گرفت، اگر بخواهیم به یکی از ابعاد بپردازیم و ابعاد دیگر را نادیده بگیریم کنترل بیماری از دستمان خارج خواهد شد. مثل اتفاقی که برای آمریکا رخ داد. آمریکایی ها تنها به یافتن و ایزوله کردن
بیماری پرداختند و روز به روز هم آمار آن ها بیشتر
می شود.»
او در باره جهش های ویروس کرونا نیز تاکید کرد:« از 15 ماه می حد اقل 2 جهش ژنتیکی در ویروس اتفاق افتاده که قدرت آلوده کنندگی ویروس را 2 تا 9 برابر افزایش داده است . به همین دلیل هم وضع امروز ما نسبت به روزهای اول اپیدمی نامطلوب تر است و افراد بیشتری به این بیماری مبتلا شده اند. اما تا کنون ثابت نشده که این جهش ها بر میزان مرگ و میر مبتلایان به کرونا تاثیر داشته باشدو اگر این موضوع ثابت شود حتما اطلاع رسانی خواهد کرد.»