روزنامه ابتکار
1399/05/16
سه‌شنبه داغ بیروت بیش از 100 کشته و 4 هزار زخمی بر جای گذاشت عروس آتش
رسانه‌های خبری از شنیده شدن صدای چند انفجار در شهر بیروت، پایتخت لبنان خبر دادند. در حالی که شبکه «سی‌ان‌ان» آمریکا از انفجار در بندر بیروت خبر داده، شبکه الجزیره قطر گزارش داد که این انفجار در نزدیکی منزل سعد الحریری، نخست‌وزیر سابق لبنان روی داده است.با این حال شبکه الجزیره دقایقی بعد به نقل از منابع لبنانی گزارش داد که اطلاعات اولیه نشان می‌دهد انفجار در یکی از انبار‌های مواد منفجره و آتش‌زا واقع در بندر بیروت رخ داده است.
تصاویر و ویدئو‌های منتشر شده از محل حادثه، حکایت از آن دارد که انفجار شدید بوده و ستونی از دود به ارتفاع زیاد در آسمان دیده میشود.
بر اساس گزارش‌ها بیروت در کوتاه‌ترین زمان ممکن به شهری جنگ زده تبدیل شد. برخی رسانه‌ها حادثه بیروت را با واقعه هیروشیما مقایسه کرده‌اند و آن را «بیروشیما» خوانده اند. خسارات جبران ناپذیری به بیروت وارد آمده است. بندر بیروت به تلی از خاک تبدیل شده است.
انفجار مهیبی که در ساعات پایانی روز سه‌شنبه بیروت پایتخت لبنان را لرزاند تاکنون بیش از ۱۰۰ کشته و ۴ هزار زخمی بر جای گذاشته است و هر ساعت آمار قربانیان و مصدومان این انفجار بالاتر می‌رود.
از همان ساعات اولیه گمانه‌زنی‌های زیادی درباره منشاء حادثه مطرح شد. اولین واکنش رسمی، اما توسط حسان دیاب نخست وزیر لبنان صورت گرفت. او که در ابتدا به مردم لبنان قول داده بود تا با مسببان و عاملان این حادثه برخورد کند و به تردید‌ها درخصوص اینکه چه کسانی عامل این حادثه می‌توانند باشند، دامن زده بود ساعاتی بعد علت حادثه را انفجار بیش از ۲ هزار و ۷۵۰ تن نیترات آمونیوم اعلام کرد.
میشل عون رئیس جمهوری مسیحی لبنان نیز روایتی مشابه نخست وزیر سنی مذهب این کشور ارائه داد و انفجار را حاصل اشتعال هزاران تن نیترات آمونیوم اعلام کرد.
بنابر گزارش‌ها، این محموله از یک کشتی که در سال ۲۰۱۳ میلادی در بندر بیروت مستقر شده تخلیه و سپس در یکی از انبارها ذخیره شده بوده است.
نیترات آمونیوم یک ماده شیمیایی با قابلیت انحلال بالا در آب و به شدت گرمازا است. نیترات آمونیوم در صنعت کشاورزی به عنوان یک کود نیتروژنی استفاده میشود. این ماده هرچند گران محسوب میشود، اما در اغلب شرایط از پایداری بالایی در طبیعت برخوردار است و به همین دلیل فعالان صنعت کشاورزی آن را نسبت به دیگر کود‌های نیتروژنی ترجیح می‌دهند. گفته میشود نیترات آمونیوم به تنهایی قابلیت اشتعال ندارد و باید عامل بیرونی و یا یک شرایط خاص آن را مشتعل کند.
درباره حادثه بیروت شایعات زیادی مطرح است، شایعاتی که در چارچوب رقابت‌های سیاسی معنا پیدا می‌کند.
برخی رسانه‌های عربی منطقه همچون شبکه خبری العربیه متعلق به عربستان سعودی این ادعا را مطرح کردند که انفجار در یکی از انبار‌های موشک حزبالله لبنان بوده است. روزنامه اسراپیلی هاآرتص نیز در ابتدا چنین گمانه‌ای را مطرح ولی سپس آن را از وبسایت خود حذف کرد. این ادعا‌ها رد شده‌اند.
از سوی دیگر شامگاه سه شنبه رئیس جمهوری آمریکا که در کاخ سفید با خبرنگاران صحبت می‌کرد، انفجار بیروت را یک «حمله وحشتناک» عنوان کرد. موضوعی که به سرعت در شبکه‌های اجتماعی بازنشر شد و احتمال یک حمله از جانب اسرائیل را مطرح کرد.
ساعتی پس از موضوعگیری ترامپ، سه مقام وزارت دفاع آمریکا به شبکه خبری سی‌ان‌ان گفتند که نظر آنها با آنچه رئیس جمهوری مطرح کرد متفاوت است و حادثه بندر لبنان را یک حمله نمی‌دانند.
دو مقام وزارت امور خارجه به سی ان ان گفتند که پس از اظهارات ترامپ، مقامات لبنانی با دیپلمات‌های آمریکایی درباره استفاده از کلمه «حمله» در این مقطع ابراز نگرانی کردند.
واکنش ایران به حادثه بیروت
تاکنون مقامات بسیاری از کشورها برای کمک به لبنان اعلام آمادگی کرده‌اند. حسن روحانی رئیس جمهوری ایران نیز با ارسال پیامی به همتای لبنانی خود انفجار مهیب بیروت را تسلیت گفت و از آمادگی ایران برای ارسال کمک‌های پزشکی و دارویی برای مجروحان و مداوای آنها خبر داد حادثه خبر داد.
رئیس جمهوری اسلامی ایران در پیامی به همتای لبنانی خود با ابراز تاثر از حادثه ناگوار انفجار مهیب در بندر شهر بیروت و جان باختن و مجروح شدن جمعی از شهروندان آن کشور، تاکید کرد که تهران در راستای اقدامات انسان‌دوستانه، آماده ارسال کمک‌های پزشکی و دارویی و مداوای مجروحان و سایر مساعدت‌های درمانی لازم است و امیدوار است هرچه سریع‌تر ابعاد این حادثه مشخص و آرامش به این شهر بازگردد.
در متن پیام تسلیت حجتالاسلام والمسلمین حسن روحانی به میشل عون رئیس جمهوری لبنان آمده است:
حادثه ناگوار انفجار مهیب در بندر شهر بیروت و جان باختن و مجروح شدن جمعی از شهروندان آن کشور، موجب اندوه و تاثر عمیق گردید.
اینجانب به نمایندگی از ملت و دولت جمهوری اسلامی ایران ضمن ابراز همدردی با خانواده‌های قربانیان از صمیم قلب این مصیبت را به جناب‌عالی و مردم آن کشور دوست و برادر تسلیت می‌گویم و برای درگذشتگان حادثه، علوّ درجات و برای مجروحان سلامتی و شفای عاجل مسالت دارم.
دولت جمهوری اسلامی ایران در راستای اقدامات انسان‌دوستانه، آمادگی خود را برای ارسال کمک‌های پزشکی و دارویی و اعلام مداوای مجروحان و سایر مساعدت‌های درمانی لازم اعلام می‌دارد و امیدوار است هر چه سریع‌تر ابعاد این حادثه مشخص و آرامش به این شهر بازگردد.
همچنین محمد جواد ظریف، وزیر خارجه ایران نیز در پیامی توییتری کشته و زخمی شدن شمار زیادی شهروندان لبنان بر اثر انفجار را به مردم و دولت لبنان تسلیت گفت.
وی در پیام توئیتری خود به زبان عربی نوشت: «قلب‌های ما در این فاجعه بزرگ با ملت لبنان است. شهدا مورد رحمت قرار بگیرند و صبر و آرامش برای خانوده قربانیان و مجروحان نیز شفا یابند. سلام و درور خدا به این ملت غرورآفرین.
رسانه‌های فرانسوی از بیروت به عنوان شهر فاجعه نام بردند
تارنمای شبکه رادیویی و تلویزیونی فرانکوفون‌های بلژیک(rtbf) از شهر بیروت به عنوان شهر فاجعه نام برد و نوشت: پس از انفجارهایی با چنین قدرتی که سنسورهای موسسه لرزه نگاری آن را به عنوان یک زلزله بزرگ ۳.۳ ریشتری ثبت کرد، از خواب بیدار شد.
این رسانه فرانسوی به ابعاد مختلف حادثه و خسارت های ناشی از آن اشاره کرده و نوشته است: امدادگران با پشتیبانی نیروهای امنیتی تمام طول شب را برای یافتن بازماندگان یا جانباختگان گرفتار در زیر آوار به جستجو پرداختند.
روزنامه «لوپاریزین» فرانسه هم نوشت: بعد از ظهر سه شنبه صدای نخستین انفجار در بیروت شنیده شد و بلافاصله انفجار قدرتمند دیگری پس از آن رخ داد. ساختمان‌ها لرزید و شیشه پنجره‌ها در ساختمان‌های اطراف در فاصله کیلومترها از محل حادثه شکسته شد. شدت انفجار در جزیره قبرس که در ۲۰۰ کیلومتری آنجا قرار دارد، شنیده شد.
در خیابان‌ها، نظامیان اقدام به تخلیه مردم حیرت زده از خانه‌هایشان می‌کردند. برخی از آنها خون‌آلود شده بودند. بر اساس تازه‌ترین آمار مربوط به قربانیان انفجار بیروت از صلیب سرخ، شمار کشته‌شدگان به یکصد نفر رسیده است.
«لکسپرس» هم می‌نویسد: دو انفجار قوی در روز سه‌شنبه پایتخت لبنان را لرزاند که بر اساس آمار موقت بیش از ۱۰۰ کشته و چهار هزار نفر زخمی بر جای گذاشته است.
این روزنامه فرانسوی افزود: در مجاورت انفجارها، آسیب و تخریب قابل توجه است.
یورونیوز می‌نویسد «میشل عون» رئیس جمهوری لبنان درخصوص این انفجار تایید کرد که ۲ هزار و ۷۵۰ تن نیترات آمونیوم که در تهیه کودها و بمب‌ها مورد استفاده قرار می گیرد به مدت شش سال در بندر بیروت و بدون تمهیدات ایمنی نگه داشته شده و دلیل انفجار نیز همین بوده است.
بنابر گزارش‌ها، این نیترات آمونیوم از یک کشتی که در سال ۲۰۱۳ میلادی در بندر بیروت مستقر شده تخلیه و سپس در یکی از انبارها ذخیره شده است.
نیترات آمونیوم کاربردهای مختلفی دارد، اما دو مورد رایج آن استفاده به عنوان کود کشاورزی و همچنین مواد منفجره است. این ماده شیمایی در هنگام برخورد با آتش بسیار انفجاری عمل می‌کند و می‌تواند گازهای سمی از جمله اکسیدهای اذت و گاز آمونیاک آزاد نماید.
از آنجایی که این ماده بسیار قابل اشتعال است قوانین سخت‌گیرانه‌ای در مورد چگونگی نگهداری آن وجود دارد. از جمله این الزامات این است که محل ذخیره باید کاملا ضد آتش باشد و هیچ زهکشی، لوله یا کانال دیگری نباید در محل باشد که نیترات آمونیوم بتواند از آن برای انفجار استفاده کند.
این انفجار به اندازه‌ای قوی بوده که حتی تا ۲۴۰ کیلومتر دورتر در جزیره قبرس در شرق دریای مدیترانه احساس شده و مردم این جزیره تصور کردند زمین لرزه‌ای به وقوع پیوسته است.
مشاهده فیلم‌های عجیب و غریب این انفجار در شبکه‌های اجتماعی موجی از گمانه‌زنی را در میان افراد مختلف در خصوص دلیل این حادثه پدید آورد.
واکنش مقامات کشورها به حادثه در لبنان
«دونالد ترامپ» پس از مشاهده فیلم‌های اولیه این حادثه استدلال کرده که دلیل این انفجار یک حمله احتمالی بوده است.
او در یک کنفرانس خبری کاخ سفید گفت: سران نظامی آمریکا ارزیابی کرده‌اند که به نظر می‌رسد انفجارهای بیروت ناشی از یک حمله یا یک بمب باشد.
این در حالی است که چندین منبع امنیتی در دولت آمریکا پس از بررسی جوانب مختلف ماجرا، به خبرگزاری رویترز گفته‌اند که اطلاعات موجود با استدلال آقای ترامپ مغایر است.
«امانوئل مکرون» رئیس جمهوری فرانسه در ساعات پایانی روز سه‌شنبه با میشل عون، همتای لبنانی خود به صورت تلفنی گفتوگو کرد و به او خبر داد که گروهی از امدادرسان‌های فرانسه را برای کمک به بیروت می‌فرستد.
بلژیک همبستگی خود را ابراز و گفته که آماده ارائه کمک است. نخست وزیر بلژیک روز چهارشنبه با ابراز همدردی و همبستگی خود با لبنان اظهار کرد: بلژیک در کنار بیروت میایستد.
ابعاد سیاسی انفجار هولناک بیروت
به عقیده کارشناسان این انفجار می‌تواند تاثیر وسیعی در لبنان داشته باشد، اوضاع اقتصادی و سیاسی این کشور را متحول کند. لبنان در ماه‌های اخیر درگیر بحران‌های وسیعی اقتصادی، اجتماعی و سیاسی بوده است، حالا با این اتفاق چه بر سر این کشور خواهد آمد؟
حسن لاسجردی تحلیلگر مسائل کشور‌های عربی و خاورمیانه درباره تبعات سیاسی انفجار هولناک بیروت به فرارو گفت: با توجه به ابعاد حادثه، تبعات سیاسی، اقتصادی و امنیتی وسیعی برای لبنان خواهد داشت. به طور حتم اولین پس‌لرزه آن نیز فشار بر دولت لبنان خواهد بود. دولت لبنان ماه‌ها درگیر مشکلات اقتصادی و اعتراض‌های مردمی بوده است. با توجه با اتفاق عظیم دیروز که تلفات و حجم آسیب بالایی داشته، برای بازسازی بیروت و رفع خرابی‌ها دولت باید هزینه‌های گزافی کند که این امکان در توان اقتصادی لبنان وجود ندارد.
این تحلیلگر مسائل خاورمیانه مسئله دوم را معارضین سیاسی دانست و گفت: «مخالفان سیاسی دولت لبنان قطعا در روز‌های آینده اعلام موضع می‌کنند. لبنان در هفته‌ها و ماه‌های گذشته با اعتراضات گسترده خیابانی و نارضایتی‌های اجتماعی عمیقی روبه‌رو بوده است. منتقدان هم به مباحث اقتصادی بیش از دیگر مسائل تاکید می‌کردند و خواستار اصلاح وضعیت بودند. دولت هم تلاش‌هایی انجام داده بود و از یک طرف به دنبال حل مشکلات ناشی از شیوع کرونا و از سوی دیگر در حال برنامه‌ریزی برای بهبود وضعیت اقتصادی لبنان بود. با این حادثه تمام این برنامه‌ها مختل میشود و دولت لبنان بعید است توفیق زیادی در کنترل بحران اقتصادی پیدا کند مگر آنکه کمک‌های گسترده و وسیع بین‌المللی به لبنان صورت گیرد. به هر صورت این اتفاق می‌تواند بر اعتراضات در لبنان دامن بزند.»
لاسجری نکته سوم را مسئله بازیگران سیاسی در لبنان دانست و افزود: «لبنان کشوری است که بازیگران بیرونی در آن بسیار موثرند. در روز‌های گذشته وزیر خارجه لبنان استعفا کرد که تحت تاثیر نقش بازیگران خارجی این اتفاق رخ داد؛ لذا نحوه ورود کشور‌های خارجی که در لبنان نفوذ دارند به این فاجعه -کمک‌ها و مساعدت‌ها و مواضع آنها می‌تواند در فضای سیاسی لبنان به شدت تاثیرگذار باشد.»
این تحلیلگر مسائل بینالملل می‌گوید: «آنچه که بسیار اهمیت دارد این است که چرا این حادثه رخ داده است. ما باید منتظر اخبار جدید در این رابطه باشیم. اگر این انفجار صرفا یک اتفاق باشد و به شکل طبیعی رخ داده باشد، فضای سیاسی لبنان به یک طرف می‌رود و اگر دست اندازی، تاثیرگذاری و یا خرابکاری در میان باشد فضای دیگری در این کشور مهم خاورمیانه به وجود خواهد آمد. چیزی که روشن است افزایش التهاب‌های سیاسی در لبنان است.»
او در پاسخ به این پرسش که آیا ممکن است این حادثه به سقوط دولت لبنان منجر شود؟ گفت: «وقتی اتفاقی اینچنینی رخ می‌دهد نمی‌توان آینده را پیش بینی کرد، اما چون ظاهرا این اتفاق در واقع یک «حادثه» بوده است نمی‌تواند منجر به استعفا یا برکناری دولت شود. اما می‌تواند فضایی برای مخالفان ایجاد کند که بر فشار‌های خود به دولت اضافه کنند. در مجموع به دلیل اینکه هنوز در رابطه با چرایی و دلایل و دست اندرکاران حادثه نمی‌توانیم دقیق حرف بزنیم و هیچ منظر تحلیلی و کارشناسی درباره ابعاد ماجرا مطرح نشده است، حرف از استعفا یا برکناری دولت در چارچوب گروکشی سیاسی قابل تحلیل است.»
لاسجردی درباره احتمال امنیتی بودن حادثه گفت: «من تصور نمی‌کنم اصل اتفاق امنیتی باشد، اما ممکن است عواملی مرتبط با مسائل امنیتی در شکل دادن به آن موثر بوده باشند. البته پس از حادثه بحث‌هایی درباره احتمال نقش اسرائیل در این حادثه در افکار عمومی لبنان مطرح بوده است. شایعاتی درباره حمله لیزری و مواردی اینچنینی مطرح است، برخی هم احتمال خرابکاری داخلی را مطرح کرده اند. با این حال در حال حاضر که کارشناسی و بررسی جزییات مسئله انجام نشده است نمی‌توان به این گزاره‌ها توجه ویژه کرد.»
پربازدیدترین‌های روزنامه ها
سایر اخبار این روزنامه
به مناسبت «روز خبرنگار» وضعیت نابسامان یک سال گذشته رسانه‌ها بررسی شد
رقص ویروس‌ها در تحریریه خالی
محمدرضا ستاری
بیروت در خون
اعضای کابینه در حاشیه جلسه هیئت دولت چه گفتند؟
بازگشت خبرنگاران به حیاط دولت پس از 5 ماه
اجرای یک حکم اعدام در رابطه با حوادث دی ماه ۹۶
«ابتکار» تاثیر حمایت‌های دولت بر بازار سرمایه را بررسی کرد
جست و خیز شاخص روی خط اخبار
200 نماینده مجلس سوال از حسن روحانی را به هیئت رئیسه تقدیم کرده‌اند
اصرار بهارستان به سوال از رئیس‌جمهوری
سه‌شنبه داغ بیروت بیش از 100 کشته و 4 هزار زخمی بر جای گذاشت
عروس آتش
در نامه به رئیس قوه قضائیه اعلام شد
رئیس‌جمهوری در جلسه هیئت دولت مطرح کرد
روایت روحانی از تلاش‌های دولت در تحریم
بلومبرگ ادعا کرد
