ناآرامی‌های پسا انفجار

آفتاب یزد- گروه سیاسی: روزهای ناآرام لبنان، بعد از انفجاری که حالا خاکسترش بر بیروت نشسته است. تیم تحقیقات فرانسه کشف کرده که انفجار حفره‌ای به عمق ۴۳ متر در محل انفجار ایجاد کرده است. این منبع تشریح کرد که چگونه این انفجار به صورت بی‌سابقه سهمگین بود. انفجاری که هنوز روشن نیست یک حادثه بوده یا خرابکاری. هرچه بوده و هست مردم لبنان از وضعیت ناراضی هستند! دلیل حادثه برای این مردم چندان اهمیت ندارد چرا که آنچه مهم است اینکه چرا در منطقه‌ای مسکونی باید بیش‌از 2750 تن مواد قابل انفجار انبار شده باشد. لبنان حتی پیش از
این انفجار مهیب نیز صحنه اعتراضات بود، افزایش قیمت ارز در این کشور با بالا رفتن تورم، مردم را در این کشور کوچک اما مهم عاصی کرده بود. ثبات سیاسی در لبنان همیشه پاشنه آشیل بوده و گروه‌های داخلی و خارجی پر زوری بر ساختار سیاسی این کشور فشار وارد می‌کنند. در اعتراضاتی که به تازگی آغاز شده کار به فتح ساختمان‌های دولتی نظیر وزارت خارجه نیز رسیده است. معترضان لبنانی در ادامه تظاهرات ضددولتی خود در شهر بیروت روز شنبه شب ساختمان وزارت خارجه این کشور را تصرف کردند، رخدادی که چهار روز بعد از انفجار بزرگ بندر بیروت به وقوع پیوسته است.
هزاران تن از معترضان که برخی از آنها حلقه‌های طناب دار در دست داشتند، روز شنبه روانه مرکز شهر بیروت شدند و علیه سیاستمدارانی که آنها را مسئول این حادثه می‌دادند، شعار دادند. در بخشی از این تظاهرات معترضان خشمگین، ماکت‌های شخصیت‌های ارشد لبنانی را به دار آویختند. اعتراضات مردم خشمگین اما با هجوم شماری از افسران بازنشسته ارتش لبنان به ساختمان وزارت خارجه و تصرف آن اوج گرفت. معترضان می‌گویند که این ساختمان را «مقر انقلاب لبنان» کرده‌اند. همچنین گزارش‌هایی نیز از ورود معترضان به ساختمان وزارتخانه‌های انرژی، محیط زیست، اقتصاد و شماری از بانک‌ها در بیروت منتشر شده است. سامی رماح، افسر بازنشسته، پای پله‌های وزارت خارجه لبنان اعلام کرد: «ما کنترل وزارت خارجه را در دست گرفته‌ایم و آن را مقر انقلاب می‌دانیم.» وی افزود: «از همه مردم رنج‌دیده لبنان می‌خواهیم که به خیابان بیایند و خواستار تعقیب قضائی فاسدان بشوند.» بر اساس گزارش‌ خبرگزاری رویترز، شماری دیگر از معترضان نیز سعی در شکستن موانع برای راهیابی به ساختمان پارلمان داشتند که پلیس ضد شورش لبنان برای پراکندن آنها از گاز اشک‌آور استفاده کرد.
همزمان با این اعتراض‌ها بازجویی از مقصرین احتمالی آغاز شده است. پلیس نظامی ارتش لبنان در چارچوب تحقیقات درباره انفجار اخیر بندر بیروت که با نظارت دادستانی کل دیوان محاسبات و به دستور قاضی غسان عویدات، دادستان کل آغاز شد، بازجویی مسئولان دستگاه‌های امنیتی در این بندر را پیگیری می‌کند. خبرگزاری رسمی لبنان اعلام کرد، قاضی غسان الخوری، دادستان کل، امروز (دوشنبه) جلسات تفهیم اتهام روسای دستگاه‌های امنیتی را یکی پس از دیگری از سر می‌گیرد تا به اطلاعات فنی که آنها درباره ابعاد مختلف این انفجار دارند، دست یابد.


> انتخابات زودرس
در همین حال حسان دیاب نخست وزیر لبنان یکی از راهکارهای تغییر وضع موجود را انتخابات زودرس دانست و در سخنانی گفت: موضوع برگزاری انتخابات زود رس پارلمانی را به کابینه دولت لبنان پیشنهاد خواهم کرد. وی برگزاری انتخابات زودرس را برای برون رفت لبنان از بحران کنونی ضروری خواند. نخست وزیر لبنان گفت: خروج از بحران ساختاری موجود جز با برگزاری انتخابات زودرس پارلمانی امکان پذیر نیست. وی افزود: ما به صندلی قدرت نچسبیدیم و خواهان راه حل ملی برای نجات کشور هستیم. دیاب همچنین به انفجار مهیب بندر بیروت که شمار زیادی کشته و زخمی بر جا گذاشت، اشاره کرد و گفت: اطمینان می‌دهم که هیچ‌یک از عاملان فاجعه بندر بیروت از مجازات در امان نخواهند ماند.
وی افزود: تحقیقات در باره حادثه اخیر شامل تمامی افراد مرتبط با این فاجعه خواهد بود. دیاب گفت: با وجود اینکه ما با فاجعه دشواری مواجه هستیم در روزهای گذشته خبرهای کذبی را در باره خودداری دولت از پذیرش کمک‌ها شاهد بودیم. وی همچنین به مشکل فساد در کشورش اشاره کرد و گفت: انفجار بندر بیروت به دلیل فساد رخ داد.
این سخنان نخست وزیر درحالی است که تقاضا برای استعفای دولت نیز افزایش یافته است. بشاره پتروس الراعی، اسقف مارونی‌های لبنان خواستار استعفای دولت در صورت ناتوانی در کمک به کشور برای پیشرفت و برگزاری انتخابات پارلمانی زودهنگام شد. الراعی در ادامه افزود، انفجار بندر بیروت، فاجعه و مصیبتی است که تمامی کشورهای جهان را متاثر کرد.
اسقف مارونی‌های لبنان همچنین تصریح کرد، انفجار بیروت جنایتی علیه بشریت توصیف می‌شود و باید از تحقیقات بین‌المللی برای کشف حقایق کامل و اعلام آن کمک گرفته شود. وی تاکید کرد، باید هر مسئولی که در این جنایت دست دارد با هر جایگاه و رتبه‌ای
مجازات شود.
در این میان حزب مسیحی کتائب لبنان از استعفای سه نماینده این حزب در پارلمان خبر داده و دیگر نمایندگان را نیز به استعفا دعوت کرده است. لبنان ماه‌هاست که با بحران اقتصادی مواجه است و دولت ۸۵ میلیارد دلار، یعنی ۵۰ درصد بیشتر از تولید ناخالص داخلی کشور، بدهی بار آورده است. همچنین ارزش پول کشور به شدت سقوط کرده است. روزنامه گاردین از قول معترضان گزارش داده که مردم خسته شده و به سیاستمداران اعتمادی ندارند. معترضان می‌گویند دولت ماه‌هاست که از وجود مواد منفجره خطرناک در بندر بیروت باخبر بود، اما اقدامی نکرده است.
> کنفرانس لبنان بدون ایران
در همین حال دیروز هیئت‌هایی از کشورهای عربی و غیر عربی به منظور شرکت در کنفرانس بین‌المللی حمایت از لبنان که در این کشور برگزار می‌شود، وارد بیروت شدند. این کنفرانس با ابتکار عمل فرانسه و حضور کشورهای عربی و غیر عربی به صورت مجازی برگزار می‌شود. نامی از ایران برای دعوت به حضور در این کنفرانس نبوده است. در این کنفرانس که تحت نظارت سازمان ملل برگزار می‌شود، احمد ابوالغیط، دبیرکل اتحادیه عرب، دونالد ترامپ، رئیس جمهور آمریکا و بوریس جانسون، نخست وزیر انگلیس و هیئت‌هایی از مصر و روسیه و چین هم حضور دارند. همچنین کشورهای کویت و قطر و امارات و عربستان هم به کنفرانس دعوت شده اند.
کشورهای اروپایی نیز در این کنفرانس حضور خواهند داشت. کاخ الیزه هم با صدور بیانیه‌ای تاکید کرد که اسرائیل در این کنفرانس حاضر نخواهد بود. سازمان ملل نیازهای فوری لبنان فقط در بخش درمانی را ۸۵ میلیون دلار برآورد کرده است. پیش‌بینی می‌شود در نشست مذکور که امانوئل ماکرون، رئیس جمهور فرانسه آن را "گامی ضروری" میخواند، درباره نحوه توزیع کمک‌های انسانی و ارسال آن به دست مردم به صورت مستقیم بحث و گفتگو شود. این کنفرانس با همکاری آمریکا و بانک جهانی پول و اتحادیه اروپا و برای جمع‌آوری کمک برای بازسازی بیروت برگزار خواهد شد. از سوی دیگر دفتر اطلاع‌رسانی ریاست جمهوری لبنان در بیانیه‌ای اعلام کرد طرف‌های رسمی ذی ربط در حال دریافت کمک‌ها هستند و اخبار منتشر شده مبنی بر مخالفت لبنان با دریافت کمک‌ها صحت ندارد و منتشر‌کنندگان این اخبار بازخواست می‌شوند.
در همین حال گفته می‌شود فرانسه درحال تدارک نشستی در پاریس با موضوع لبنان و تلاش برای حل مشکلات این کشور است. احمد دستمالچیان سفیر سابق ایران در لبنان در این باره معتقد است:« در وضعیت کنونی هم پیشنهاد اصلاحاتی که فرانسه آن را ارائه داده به نوعی استفاده از فضای انفجار علیه حزب‌الله و دولت لبنان است. به این دلیل معتقدم اگر فرانسوی‌ها یک جانبه‌گرایی را در مورد لبنان در دستور کار قرار دهند و طرح اصلاحات در لبنان را آنگونه که گفتند پیش ببرند، بدون تردید نه تنها جایگاه فرانسه در بیروت از دست می‌رود بلکه ممکن است فضای داخلی این کشور چند قطبی شود. بخشی از این سناریو در نشست پاریس اجرایی خواهد شد که قرار است دولت فرانسه آن را به بهانه جمع‌آوری کمک برای لبنان برگزار کند. به نظرم این جلسه یک نشست پوششی برای منفعت‌طلبی کشورهای غربی و عربی
خواهد بود؛ چراکه این کشورها در حالی که دنیا از بحران اقتصادی شیوع کرونا رنج می‌برند، برای رضای خدا به لبنان کمک نمی‌کنند، بلکه منافع خود را در این بین طلب خواهند کرد. نشست پاریس به نوعی منفعت‌طلبی غربی‌ها از لبنان است و به همین دلیل اگر پاریس در این مسیر منافع بیروت را مدنظر قرار ندهد، اقداماتش محکوم به شکست است. »
> سناریوی پسا انفجار
در شرایطی که ارزیابی از اهداف دشوار است اما به نظر می‌رسد کارشناسان در یک مورد اجماع دارند اینکه حوادث بعد از انفجار به این سمت می‌رود که حزب الله را تضعیف کرده و تحت فشار قرار دهد. در همین زمینه با یک کارشناس مسائل خاورمیانه گفتگو کردیم. حسن هانی زاده به «آفتاب یزد» گفت: «انفجار اخیر که در بندر بیروت رخ داد نشان می‌دهد اگرچه هنوز دلیل و ماهیت آن روشن نشده است اما تحولات پس از آن ظن اینکه انفجار با دخالت انسانی و به عبارتی خرابکاری انجام شده را افزایش داد. در حال حاضر شاهد سناریوی پیچیده و خطرناکی در حول مسائل لبنان هستیم.» او افزود:« این سناریو به دنبال ایجاد التهاب و هرج و مرج در لبنان است تا به ویژه محور مقاومت را هدف قرار دهد و در واقع آنچه شاهد هستیم برنامه‌ای طراحی شده علیه حزب الله است.» او افزود:«ورود فوری و ناگهانی مکرون به لبنان و اظهارات مداخله‌جویانه‌ای که داشته در کنار واکنش‌هایی که از برخی طایفه‌های شناخته شده لبنان علیه دولت و حزب الله مطرح شده همگی
نشان از سناریویی خطرناک است که هدف آن کشاندن مردم لبنان به کف خیابان و ایجاد فضایی برای تقابل مردم و دولت است.» این کارشناس مسائل خاورمیانه در ادامه اظهار داشت:«درواقع با استفاده از تجمعات و اعتراضات مردمی مهره‌های پشت صحنه به دنبال حذف دولت فعلی و برگزاری انتخابات زودرس در فضای ملتهب کنونی هستند تا در نتیجه آن، حزب الله کرسی‌های کمتری را در پارلمان لبنان داشته باشد.» هانی زاده گفت:«تشکیل دولتی ضد مقاومت به ریاست سعد حریری یا افرادی نظیر او برای اینکه حزب‌الله را تحت فشار قرار دهند ماحصل طرحی است که طرف‌های خارجی غربی هم اکنون درباره لبنان به نظاره نشسته اند.» هانی‌زاده گفت:«رئیس جمهور آمریکا نیز با توجه به اینکه سه ماه به انتخابات ریاست جمهوری این کشور باقی مانده نشان داده که مایل
به بحران آفرینی است تا از این طریق بتواند به نوعی شانس خود را برای ریاست جمهوری افزایش دهد بنابراین حضور پررنگ ایالات متحده، فرانسه و آمریکا در حوادث آینده لبنان قابل پیش‌بینی است، برنامه‌ای که در دستور کار است فشار حداکثری به حزب‌الله برای خلع سلاح خواهد بود اما به نظر می‌رسد حزب الله خود را برای چنین روزهایی آماده کرده است!»
به نظر می‌رسد باید ماه‌های آینده منتظر حوادث بیشتری در لبنان بود و این کشور بیش از همیشه به صحنه شطرنج گروه‌های داخلی، قدرت‌های منطقه‌ای و جهانی تبدیل می‌شود. آنچه مشخص است اینکه فعلا مردم بازنده بزرگ انفجار گذشته بوده‌اند و باید منتظر بدتر شدن شرایط اقتصادی در این کشور بود!