راز خودروهای قدیمی و آن 7 نفر

"وسیله نقلیه تاریخی، وسیله نقلیه ای با نیروی محر که مکانیکی است که ضمن داشتن اصالت و برخورداری از سلامت فنی کامل، در شرایط مطلوب و مناسب نگهداری شده باشد و به عنوان وسیله نقلیه حمل و نقل روزمره از آن استفاده نشود که انواع آن به این شرح است:
 الف_ وسیله نقلیه نفیس: وسیله نقلیه ای که بیش از 50 سال از تولید آن گذشته باشد.
ب_ وسیله نقلیه قدیمی: وسیله نقلیه ای که بیش از سی سال از تولید آن گذشته باشد و از لحاظ طراحی و مهندسی ساخت بی نظیر باشد.
پ_ وسیله نقلیه ویژه: وسیله نقلیه ای که دارای بعد فرهنگی باشد." شروع آیین نامه شناسایی و صیانت از وسایل نقلیه تاریخی که توسط هیئت وزیران تدوین شده از این قرار است.


در این آیین نامه کارگروهی با هفت عضو موظف شده اند که به وضعیت خودرو های تاریخی رسیدگی کنند.
در کارگروهی که دبیرخانه آن زیر نظر سازمان میراث فرهنگی قرار دارد، نمایندگانی از وزارت صنعت، معدن وتجارت، سازمان حفاظت محیط زیست، وزارت ورزش و جوانان (فدراسیون موتور سواری و اتومبیل رانی)، نیروی انتظامی جمهوری اسلامی ایران (معاونت راهنمایی و رانندگی)، کانون جهانگردی و اتومبیل رانی جمهوری اسلامی ایران و میراث فرهنگی حضور دارند. 
این آیین نامه طی مراحل تدوین خود مورد گلایه و اعتراض عده ای از مالکان خودرو های تاریخی قرار گرفت تا جایی که چندی پیش برخی از مالکان این خودرو ها در پیست ورزشگاه آزادی به نشانه اعتراض دست به تجمع زدند.
این هفت نفر؛ رانندگان ناشی
"کارگروهی که تشکیل شد فاقد افراد متخصص و صاحب نظر بود. نمی توان انتظار داشت برخی که اساسا هیچ آشنایی و علاقه ای به خودرو های کلاسیک نداشتند، در این کارگروه بتوانند مطالبات مالکان خودرو ها را پیگیری کنند. من خودم طرفدار طرح پلاک تاریخی هستم اما نه با این شرایط. تسری قوانین بنا های تاریخی به خودرو های تاریخی که تا حدودی در این آیین نامه رخ داده، برای مالکانی که سال ها با هزینه شخصی، این خودرو ها را نگهداری کرده اند، کمی بی انصافی است. حتی می توان گفت در این آیین نامه به نوعی سلب مالکیت از مالکان شده است."
 این سخنان هاشم نساج مسئول کمیته خودرو های کلاسیک خراسان رضوی که یکی از زیر مجموعه های هیئت موتورسواری و اتومبیل رانی خراسان رضوی است، به برخی از مواد آیین نامه مذکور اشاره دارد. به عنوان نمونه قسمتی از بند هشتم ماده ششم این آیین نامه از این قرار است که وسیله نقلیه تاریخی جزو سرمایه های  ملی کشور محسوب می شود و هرگونه تغییر در مشخصات ظاهری و فنی که بدون اخذ مجوز کتبی از دبیرخانه کارگروه صورت گیرد، مشمول قوانین جرایم علیه میراث فرهنگی تاریخی سازمان خواهد بود.
 نساج می گوید: "مالکان این خودرو ها به یقین از هر شخص یا نهاد دیگری بیشتر به فکر حفظ و نگهداری از این خودرو ها هستند چرا که سال ها این خودرو ها را با هزینه های گزاف شخصی حفظ کرده اند. در نتیجه به نظر می آید چنین بند هایی تنها محدودیت ایجاد می کند."
از سلامت موتور اطمینان حاصل نفرمایید
"این که هرکسی بگوید من کارشناس هستم، پذیرفتنی نیست. ما از مشاوره های افراد خبره در این زمینه استقبال می کنیم. کما این که در حال حاضر کارشناسانی هستند که در زمینه شناسایی خودرو های تاریخی با آن ها همکاری داریم. اساسا تشکیل این کارگروه برای شناسایی، حفظ و نگهداری وسایل نقلیه تاریخی بود. یعنی به نوعی حمایت از منافع مالکان و نه سلب مالکیت آن ها. علاوه بر این، آیین نامه مذکور همچنان در حال بازبینی و اصلاح است یعنی هیچ چیز تا به امروز قطعی نشده است.
" پاسخ های سلمان یار محمدی دبیر کارگروه و نماینده کانون جهانگردی و اتومبیل رانی در این کارگروه به برخی از گلایه های مجموعه داران این گونه آغاز شد. این پرسش که آیا این کارگروه حمایت از مجموعه دارانی که سال ها به تنهایی حافظ این سرمایه ها بودند را پیش بینی کرده است، با این پاسخ او روبه رو شد: " درباره بیمه این خودرو ها حمایت های ویژه ای خواهیم داشت. همچنین در تامین قطعات نیز می توانیم تسهیلاتی را برای وارد کردن قطعات اصلی این خودرو ها فراهم کنیم.
 البته نباید فراموش کرد که قوانین همواره نمی توانند خواسته های همگان را تامین کنند". " برای برخی از مجموعه دار ها سلامت کارشناسانی که به شما مشاوره می دهند، مورد پرسش است. نظرتان چیست؟
 " یار محمدی این پرسش من را این گونه پاسخ داد: " این دستور العمل است. هیئت وزیران طبق این مصوبه به ما اجازه داده است که آیین نامه ای برای این خودرو ها تدوین کنیم.
طبق قانون فدراسیون بین المللی خودرو های تاریخی، این خودرو ها باید تحرک و تردد داشته باشند در غیر این صورت خراب می شوند. ما شرایط تردد این خودرو ها را سهل تر از گذشته فراهم آورده ایم.
" گفت وگو با سلمان یار محمدی پس از نزدیک به یک هفته تلاش و کسب مجوز از مدیر عامل کانون جهانگردی و اتومبیل رانی یعنی مرتضی حاجی میسر شد.
جاده یک طرفه؛ سبقت در لایی کشیدن
"کشمکش بین فدراسیون موتورسواری و اتومبیل رانی و کانون جهانگردی و اتومبیل رانی که به نوعی نماینده سازمان میراث فرهنگی است، کار را به این جا کشاند. به نظر بیش از این که منافع مالکان در نظر باشد، نوعی بازی قدرت در میان است. قربانی اصلی، مالکانی هستند که سرمایه مادی و معنوی خود را به یک باره در بند قوانین دولتی می بینند.
سامان دهی خودرو های تاریخی اتفاق بسیار خوبی است اما این که به بهانه سامان دهی حق کسی ضایع شود، درست نیست. در بخش هایی از این آیین نامه خودروی تاریخی با خودروی فرسوده یکسان تلقی شده در صورتی که این دو از یکدیگر متمایزند. خودرو های تاریخی اساسا جنبه فرهنگی دارند و نمی توان آن ها را صرفا براساس سن تعریف کرد.
 در صورتی که در این آیین نامه، سن بین 20 تا 30 سال برای آن ها در نظر گرفته شده است. در مجموع می توان گفت ادعایی که درباره حمایتی بودن این آیین نامه مطرح می شود، چندان قابل اعتنا نیست. در صورت تصویب این آیین نامه، ما مجموعه دار ها باید برای کوچک ترین حرکتی پیرامون اموال خود یعنی خودرو های تاریخی خودمان از کارگروهی که زیر نظر میراث فرهنگی است، مجوز بگیریم.  " پویان ایروانی یکی از مجموعه دار هایی است که انتقاداتی به این آیین نامه و روند شکل گیری آن دارد.
احتیاط؛ راننده تحت تعلیم
" در سال های نه چندان دور، مصوبه ای تحت عنوان هوای پاک در مجلس تصویب شد که طبق آن خودرو های بالای 30 سال قدمت، برای جلوگیری از ایجاد آلودگی در طرح اسقاط قرار بگیرند اما چندی بعد تصمیم بر این شد که برخی از این خودرو ها که می توانند جزو آثار تاریخی به حساب بیایند از چرخه اسقاط خارج و حفظ شوند که در پی این تصمیم، کارگروهی برای تدوین آیین نامه شناسایی و صیانت از وسایل نقلیه تاریخی تشکیل شد.
 اساسا این آیین نامه طرح شده است تا از اسقاط برخی خودرو های قدیمی ارزشمند جلوگیری شود.
برخی افراد از سر نا آگاهی خودرو های قدیمی خود را اسقاط می کردند که این آیین نامه سعی دارد ضمن شناسایی این خودرو ها از این کار جلوگیری کند."
این سخنان محمد رضا زاهدی نماینده سازمان میراث فرهنگی در کارگروه مذکور، یاد آور بخشی از انتقادات پویان ایروانی مبنی بر تفاوت میان خودرو های تاریخی و خودرو های فرسوده بود. بخش پایانی گفته های محمد رضا زاهدی از این قرار بود: " مصوبه شناسایی و صیانت از وسایل نقلیه تاریخی، تمهیدات حمایتی نیز در بر دارد از جمله مجوز ایجاد موزه، کمک های کارشناسی درباره تعمیرات خودرو، انجام تمهیدات حفاظتی، کم کردن عوارض گمرکی برای وارد کردن قطعات و...". درباره یکی از این موارد می توان این پرسش را مطرح کرد که آیا کسانی که سال ها در زمینه این خودرو ها فعال بوده اند و به نوعی خودشان متخصص اند، نیازی به کمک کارشناسی سازمان های دولتی دارند؟
بین خطوط برانید
" از روز اول، این طرح فراز و نشیب زیادی داشت. اشکالاتی هم به آن وارد بود که امید است رفع شود. دو موضوع محوری باید در این آیین نامه به دقت مورد توجه قرار گیرد.
 یکی شناسایی کارشناسی شده و نگهداری این خودرو ها و دیگری محترم شمردن حقوق مالکان. این دو درصورتی محقق خواهند شد که به جای دخالت، فضا و بستر مناسب برای تعامل و فعالیت مالکان فراهم شود."
دکتر صالح خو رئیس کمیته خودرو های کلاسیک فدراسیون موتورسواری و اتومبیل رانی در ادامه، برخی ازانتقادات مجموعه دار ها را موجه دانست و گفت: " می پذیرم که نباید این آیین نامه به گونه ای باشد که سلب مالکیت از مالکان در آن مطرح شود.
به عنوان نمونه اجبار در اخذ مجوز برای تعمیر یا تعویض قطعات، چندان منصفانه به نظر نمی رسد. البته نباید فراموش کرد که این آیین نامه درحال اصلاح است و تمام تلاش ما بر این خواهد بود که اجماع نظرات حاصل آید."
دوئلِ پشت فرمان
در پایان به نظر می آمد که گفت وگو با دو مقام ارشد این کارگروه یعنی محمد حسن طالبیان معاون میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری که ریاست کارگروه را برعهده دارد و محمود صیدانلو رئیس فدراسیون موتورسواری و اتومبیل رانی و نماینده وزارت ورزش و جوانان در این کارگروه بتواند چگونگی این اختلاف نظر ها را روشن کند.
حاصل چند روز تلاش برای گفت وگو با ریاست این کارگروه از این قرار بود: «آقای طالبیان، این آیین نامه تا به امروز به کجا رسیده و در چه مرحله ای است؟»
 آیین  نامه اجرایی را در واقع تهیه کرده اند که در اولین جلسه مطرح می شود و انشاءا... مسائلی که خودرو های تاریخی برای ترددشان دارند حل می شود. انشاءا... سعی می کنیم هفته آینده یا هفته بعدش این کار را انجام بدهیم. آیین نامه اش را آماده کرده اند و به محض این که در کارگروه مطرح شود، فکر می کنم حل می شود.» راجع به انتقاداتی که برخی از مجموعه دار ها به بعضی از مواد این آیین نامه داشته اند. «این آیین نامه هرچه بوده، گذشته است.
دولت در واقع اجازه داده که ما آیین نامه اجرایی اش را بنویسیم و اصلاحات را انجام بدهیم. این کار انجام شده و فقط باید در جلسه کارگروهی که از دستگاه های مختلف حضور دارند، مطرح بشود و انشاءا... حل می شود.»
 از این تغییرات می شود چند مورد را نام ببرید؟ «این ها را گفتم با آقای زاهدی صحبت کنید. مهم ترینش بحث تردد است که حل می شود.»
ببینید پرسش اساسی این است یعنی در واقع پرسش مجموعه دار ها این است؛ پیش از این که این کارگروه تشکیل بشود و این آیین نامه بیاید، این مجموعه دار ها با هزینه شخصی این خودرو ها را نگهداری می کردند، خرجش می کردند و حفظ اش می کردند.
 به عنوان آثار به هر حال تاریخی. بعد از این که این کارگروه تشکیل شد، مجموعه دار ها برای هر حرکتی باید مجوز بگیرند.
مواد آیین نامه به گونه ای است که گویی از مجموعه دار ها خواسته می شود شما این وسایل را با هزینه شخصی خودتان نگه دارید ولی این ها متعلق به میراث فرهنگی است؟
 «عرض کردم همه این ها در آیین نامه جدید اصلاح شده است» . آیین نامه جدید انشاءا... کی تصویب می شود؟ «عرض کردم انشاءا... بگذارید این چند روز بگذرد، نامه می دهیم تا دستگاه ها حضور پیدا کنند و آیین نامه جدید در واقع تایید بشود» . محبت کردید آقای دکتر، ممنونم."
رمز گشایی؛ فرمان دست کیست؟
مالکان خودرو های تاریخی و مجموعه دار ها، اکثرا با کمیته خودرو های کلاسیک که زیر مجموعه فدراسیون موتورسواری و اتومبیل رانی است، در تعامل اند. از همین رو انتظار می رود که نماینده فدراسیون در کارگروه تدوین آیین نامه به گونه ای نماینده مجموعه دار ها نیز باشد و بتواند مطالبات آن ها را پیگیری کند.
محمود صیدانلو رئیس فدراسیون موتورسواری و اتومبیل رانی و نماینده وزارت ورزش و جوانان در این کارگروه کسی است که چنین انتظاری از وی می رود.
تلاش چندین روزه برای برقراری ارتباط با صیدانلو چه از طریق تماس با تلفن همراه او ضمن ارسال پیامک مبنی بر معرفی به عنوان خبرنگار روزنامه خراسان و چه از طریق تماس با دفتر ایشان در فدراسیون، بی نتیجه ماند. دوئل؛ یعنی به آینده حواله دادن یکی و سکوت دیگری. راز نزد کیست؟