جو بایدن به دنبال تحریم‌های هوشمند

اعلام پيروزي جو بايدن در انتخابات رياست‌جمهوري آمريکا اثرات روانشناختي جديدي بر فضاي جامعه حاکم کرد؛ به‌گونه‌اي که در ابتداي اين اعلام شاهد کاهش نرخ ارز دلار بوديم. اگرچه رفتار اقتصادي و اجتماعي ايران طي يک دهه متاثر از عوامل مختلف بوده، با اين حال وابستگي ذهني به‌خصوص در عرصه اقتصادي بيش از پيش نمايان شد. شعار بازگشت به توافقات بين‌المللي از سوي جو بايدن باعث شده که جامعه ايران اميدي در راستاي بازتوليد برجام داشته باشد. اگرچه اين رخداد به دور از انتظار نيست، اما بايد اذعان کرد که شرايط کنوني ايران و منطقه به‌خصوص موقعيت آمريکا مي‌تواند سناريوي متفاوتي را پيش آورد. در اين يادداشت سعي شد محتمل‌ترين سناريو مورد بررسي قرار گيرد. پيش از توجه به اين سناريو به موفقيت ظاهري توافق هسته‌اي ايران با قدرت‌هاي بزرگ جهاني تحت عنوان برجام مي‌پردازيم. اينکه چرا اتحاديه اروپا، چين و روسيه پس از خروج آمريکا از برجام به‌طور کامل در راستاي سياست‌هاي اعمال فشار به‌خصوص در تمديد تحريم‌هاي تسليحاتي و مکانيزم ماشه ايالات‌متحده قرار نگرفته‌اند؟ پاسخ اين سوال روشن است، کشورهاي اروپايي، چين و روسيه به منظور تضعيف دولت ترامپ به‌دليل بهم زدن معاهدات بين‌المللي مانند، پيمان محيط‌زيست، خروج از ناتو، خروج از بهداشت جهاني، جنگ اقتصادي با چين، تحريم‌هاي روسيه، جنجالي شدن افتتاح سفارت آمريکا در بريتانيا و غيره موردنفرت اين کشورها قرار گرفته و اقدامات حمايتي آنان از ايران به‌عنوان يک حرکت تقابلي و تضعيف صرف دولت ترامپ بود. به‌طوري‌که اين کشورها بيشترين تاثير را براي عدم موفقيت ترامپ در انتخابات رياست‌جمهوري آمريکا برعهده داشتند. از طرف ديگر، با روي کار آمدن جو بايدن که ارتباط نزديکي با کشورهاي اروپايي دارد و قول بازگشت سريع به پيمان‌هاي بين‌المللي را داده است، باعث نزديکي و شکل‌گيري دوباره جبهه واحد غرب خواهد شد. به سادگي قابل تصور است که تحريم‌هاي موجود و اعمال تحريم‌هاي جديد توسط دولت بايدن اثرات به شدت مضاعف و فاجعه‌باري را به همراه خواهد داشت. چراکه حلقه وحدت و يکپارچگي غرب براي کسب اهداف در خاورميانه تکميل مي‌شود. اکنون اين سناريو قابل تصور است که دولت دموکراتيک بايدن با آرمان حقوق بشري، آزاديخواهانه، توسعه و عدم دستيابي ايران به سلاح‌هاي هسته‌اي شرايط جديدي را پيش روي ايران قرار خواهد داد. بدون ترديد دولت جو بايدن به صورت عقلاني رفتار کرده و با حفظ شرايط تحريمي موجود و نوعي ديپلماسي هوشمند به دنبال کسب امتيازات جديد خواهد بود. به نظر مي‌رسد براي اين منظور تحريم‌هاي اثرگذار جديدي در راه باشد و با تاثير بر شرايط نامطلوب اقتصادي ايران قدرت چانه‌زني و کسب امتياز به‌خصوص براي متحدان سنتي آمريکا در منطقه (اسرائيل و عربستان) اقدام کند. بر اين مبنا بايستي در مدت زمان کوتاهي شاهد ديپلماسي تنش‌زدايي آمريکا با کشورهاي غربي بوده و سپس منتظر افزايش فشار به ايران جهت کشاندن به پاي ميز مذاکره به منظور استيلاي حداکثري بود. آنچه روشن است تحريم‌هاي جديد ايالات‌متحده يا توجه به سبک ديپلماسي دموکرات‌ها کاملا هوشمندانه بوده و با جلب همکاري حداکثري اعضاي ديگر برجام تحريم‌هاي اثرگذارتري را به مراتب شاهد خواهيم بود. در نهايت اينکه خوش‌بيني به تغييرات در ايالات‌متحده آمريکا مي‌تواند نتايج غيرقابل جبراني را به کشور تحميل کند.