نگاهی به زندگی و آثار دین کونتز، نویسنده نامدار داستان های ترسناک

ترجمه و تنظیم: محمد جواد استادی Ostadi.muhammad@gmail.com
 
انسان همواره موجودی هیجان‌طلب و در جست وجوی تغییر و دگرگونی بوده است. هیجان‌ها باعث می‌شوند که انسان از مدار عادی و یکنواخت زندگی خویش خارج شود و لحظاتی متفاوت را در مقابل خویش ببیند، حتی اگر این لحظات با سختی‌ها و مشکلاتی همراه باشد. لذت و احساسی که در مقابله با مشکلات و احتمالا آسیب های رخدادهای هیجان انگیز برای او ایجاد می‌شود، ظاهرا نسبت به آن سختی‌ها برتری دارد. بسیاری از موقعیت‌هایی که برای انسان ایجاد هیجان می‌کند، به طور طبیعی و در روند عادی زندگی برای او رخ می‌دهد.
 معمولا این نوع هیجان‌ها در کنترل و احاطه انسان نیست و احتمالا فرد با آسیب‌های کنترل نشده‌ای نیز مواجه می‌شود. این مسئله از یک سو و تحولات زندگی مدرن از سوی دیگر، باعث شده است که انسان برای ایجاد موقعیت‌هایی که مولد هیجان باشد و او خود کنترل و احاطه‌ای نسبتا کامل بر آن‌ها داشته باشد، تلاش کند. البته باید این نکته را نیز در نظر گرفت که کارکرد نهایی این هیجانات صرفاً یک ارضای حسی نیست و پیچیده‌تر از آن چیزی است که ذکر شد. ترس از جمله مقولاتی است که در انسان ایجاد هیجان می‌کند.
 خلق و روبه‌رویی با موقعیت‌هایی که ترس را در انسان به وجود می‌آورد، همواره مورد توجه بوده است. محققانی چون «پال اکمن»، ترس را یکی از احساسات فطری و بنیادین بشری می‌دانند که به نوعی زمینه حفاظت از او را فراهم می‌آورد. در هر حال با توجه به درونی بودن ترس در انسان، او تلاش می کند تا به نوعی از این حس خویش استفاده کند و با ایجاد ترس‌های کاذب و غیر واقعی رخدادها یا لحظات هیجان انگیزی را برای خویش بیافریند.
 ادبیات با توجه به انعطاف بی‌نظیر و کارکردهای شگرف خویش، همیشه به نیازها و دغدغه‌های انسانی پاسخ داده است. بر این اساس ادبیات همواره محملی مناسب برای خلق موقعیت‌های مولد ترس بوده و است. مروری بر ادبیات جهان از دیرباز تاکنون نشان می‌دهد که یکی از گونه‌های مهم، مورد توجه و پرفروش ادبی همواره آثاری بوده‌ که به نوعی روایتگر موقعیت‌های دهشتناک بوده‌اند.


 با تولد و رشد سینما و قدرت چند وجهی این هنر، رابطه‌ای محکم میان آثار ادبی گونه وحشت و فیلم‌های سینمایی بر قرار شد و هر سال ده‌ها فیلم سینمایی در گونه وحشت به طور مستقل یا بر اساس رمان‌های مشهور این گونه تولید می شود. اما به نظر می‌رسد که همچنان رمان‌های وحشت بیشتر از نسخه‌های سینمایی خویش بر مخاطب اثر می گذارند و او را درگیر می‌سازند. هر چند این گونه ادبی در ادبیات کشور ما کمتر مطرح و مورد اقبال نویسندگان (و نه البته خوانندگان) بوده است، در جهان جایگاهی ممتاز و ویژه دارد. در این نوشتار به معرفی دین کونتز از نویسندگان نامدار گونه وحشت می‌پردازیم.
دین ری کونتز، نویسنده داستان‌های ترسناک آمریکایی است که در سال 1945 میلادی در پنسیلوانیا متولد شد.
 رمان‌های کونتز آثاری مملو از تعلیق هستند و از عناصر و مؤلفه‌های متنوع وحشت همچون ویژگی‌های فانتزی، علمی تخیلی، رمزآلودگی و البته با لایه‌ای از طنز بهره می‌برند. بسیاری از کتاب‌های او همواره در فهرست پرفروش‌های نیویورک تایمز بوده‌اند. همچنین این نویسنده در طول فعالیت ادبی خود، برخی از آثارش را با نام ها‌ی مستعار مختلفی منتشر کرده است.
 وب سایت رسمی این نویسنده گونه وحشت، مدعی است که تا کنون بیش از چهار صد و پنجاه میلیون نسخه از کتاب‌های او به فروش رسیده است. پدر کونتز مردی به شدت الکلی بود که دائم او را مورد ضرب وجرح و آزار و اذیت قرار می‌داد. انعکاس تجارب این دوران در نوشته‌های این نویسنده به خوبی قابل مشاهده است.
 کونتز نوشتن را از دوران مدرسه آغاز کرد و زمانی که دانشجوی سال آخر دانشگاه شیپنزبورگ پنسیلوانیا بود، برنده یک مسابقه داستانی شد که از حمایت مالی مجله آتلانتیک برخوردار بود. در سال 1967 میلادی که از دانشگاه دانش آموخته شد، به عنوان معلم انگلیسی در یکی از دبیرستان  ها  به کار مشغول شد. از جمله فعالیت ها‌ی کونتز در دهه 60 میلادی همکاری با بنیادی بود که وظیفه مبارزه با فقر و حمایت از کودکان فقیر را پیگیری می‌ کرد. کونتز در این ایام از اوقات فراغت خود استفاده و نوشتن را پیگیری می‌ کرد. حاصل فعالیت چند ساله او نگارش رمانی به نام ستاره تلاش بود که در سال 1968 میلادی یعنی زمانی که او بیست و سه سال داشت، منتشر شد. فضای اصلی رمان نمایانگر جهانی است که در پی جنگ های بین ستاره ای هزار ساله از بین رفته است. کونتز پس از آن نگارش تعدادی رمان علمی تخیلی را در برنامه کاری اش قرار داد. مسائل اعتقادی کاتولیکی او از یک سو و درگیری‌ها و تشنج‌هایی که در خانواده با آن رو به رو بود، از سوی دیگر، زمینه‌ای برای انعکاس نگاه او به زندگی در آثارش شد. خود این نویسنده معنویت را از مؤلفه‌هایی می‌داند که در مبارزاتی که در آثارش نمایان می شود مؤثر است.  
در دهه هفتاد میلادی کونتز با نام‌های مستعار مختلفی نگارش رمان‌های ترسناک و مملو از تعلیق را آغاز کرد. هنوز هم بسیاری از رمان‌های این نویسنده با نام اصلی او در دسترس نیست. پس از آن که کونتز برای ده سال به طور دائم وتمام وقت به نوشتن پرداخت و آثار مختلفی را نیز منتشر کرد، در سال 1980 میلادی انتشار رمان «زمزمه» موفقیتی عظیم را برایش به همراه آورد. این رمان که در فهرست پرفروش‌های نیویورک تایمز قرار گرفت، به سرعت به یک نسخه سینمایی تبدیل شد.
 رمان «زمزمه» روایتگر زندگی فیلمنامه‌نویسی به نام هیلاری توماس است که در لس آنجلس زندگی می کند. مردی به نام برونو فرای که دچار اختلالات شدید روانی است، به خانه هیلاری حمله و تلاش می‌کند تا به او تجاوز کند. این مقدمه‌ای است برای خلق ماجراهایی که با باز شدن پای یک کارگاه پلیس جذاب‌تر و هیجان انگیزتر می شود. رمان کونتز از چنان قدرت تعلیق و صحنه پردازی‌های فوق العاده‌ای برخوردار بود که با استقبال منتقدان ادبی و خوانندگان عادی جامعه مواجه شد. البته پیش از آن و در سال 1973 میلادی رمانی با نام «بذر شیطان» را منتشر کرده بود که با فروش نسبی مناسبی روبه رو شده بود.
کونتز در سال 1997 میلادی این رمان را بازبینی و نسخه‌ای بسیار متفاوت از آن  منتشر کرد. در نسخه اول که در دهه هفتاد منتشر شده بود، روایتی دوگانه از سوی شخصیت‌هایی به نام سوزان و پروتئوس وجود داشت، اما نسخه بازبینی شده به طور کامل و یک دست از سوی پروتئوس روایت می‌شد.
«بذر شیطان» روایتگر داستان زنی ثروتمند به نام سوزان است که طلاق گرفته است. او تمام نیازهایش را از طریق برنامه های پیشرفته رایانه‌ای و با هوشمندسازی خانه‌اش تأمین می‌کند. پروتئوس نیز یک رایانه هوشمند مصنوعی است که در دانشگاهی در نزدیکی خانه سوزان مستقر است. این رایانه هوشمند به مرور به سوزان که زنی زیباست، علاقه مند می‌شود و جنبه‌های احساسی از خود بروز می‌دهد. رابطه انسان و ماشین محور اصلی این رمان به حساب می‌آید.
برایان هربرت نویسنده داستان های علمی تخیلی می‌گوید که از ساختار فوق العاده تعلیق در آثار کونتز درس‌های زیادی گرفته و مطالب فراوانی را آموخته است.
 در سال 1997 میلادی روان‌شناسی به نام کاترین رامزلند بیوگرافی مفصلی از کونتز را بر اساس مصاحبه با او و اعضای خانواده‌اش منتشر ساخت.
 این متن به خوبی ارتباط مفهومی رمان‌های کونتز را با حوادث زندگی‌اش نشان می‌دهد و منبعی خوب برای بازخوانی و تحلیل آثار این نویسنده محسوب می‌شود. کونتز که از سال 2006 میلادی به همراه همسرش در کالیفرنیا زندگی می‌کند، با توجه به شناخت محیطی، فضای روایت آثارش را اورنج کانتری کالیفرنیا و مناطق اطراف آن قرار داد. انتشار مداوم و موفقیت آثار او باعث شد تا در سال 2008 میلادی به عنوان ششمین نویسنده ثروتمند جهان شناخته شود. آثار کونتز را طبق یک طبقه‌بندی مشخص می‌توان مطالعه کرد.
 در فاصله سال‌های 73 تا 75 میلادی سه رمان از او در مجموعه اسرار گربه سیاه/مجموعه مایک تاکر منتشر شد. مجموعه سه رمانه دیگری نیز با نام مهتاب خلیج سری از او منتشر شد.
مجموعه «توماس عجیب و غریب» نیز در فاصله سال‌های 2003 تا 2015 میلادی و طی 9 رمان منتشر شده است. این مجموعه شامل ماجراجویی‌های شخصی به نام توماس با وقایع ماورایی است. از جمله رمان‌های این مجموعه می‌توان به رمان «سنت عجیب و غریب» اشاره کرد که روایتگر مبارزه توماس با اعضای باقی مانده یک فرقه شیطانی است. از این مجموعه برخی آثار نیز به شکل رمان‌های گرافیکی منتشر شده‌ است.
مجموعه فرانکشتاین از دیگر مجموعه آثار این نویسنده آمریکایی است که با استقبال زیادی مواجه شد. از مشهورترین آثار این مجموعه پنج رمانه می‌توان از رمان «روح گمشده» نام برد که روایتگر مبارزه و جنگی هیجان انگیز با موجوداتی به نام «انسان نما» هاست. از این نویسنده پرکار حدود هفتاد رمان منتشر شده است و او هنوز به طور فعال و خلاقانه نگارش آثار جدید را ادامه می‌دهد. آثار این نویسنده آمریکایی بارها مورد اقتباس صنایع سینمایی قرار گرفته و موفقیت‌های خوبی را به همراه آورده است، هر چند که بسیاری از منتقدان ادبی، آثار مکتوب را از نسخه‌های سینمایی ساخته شده ترسناک یا هیجان انگیزتر می‌دانند.از این نویسنده مشهور آمریکایی رمان «سنجاقک» توسط کاظم اسماعیلی به فارسی ترجمه شده و با همت انتشارات دایره در اختیار خوانندگان ایرانی قرار گرفته است.