دورنمای تاریک صنعت گردشگری در نوروز

با توجه به احتمال شکل‌گیری پیک چهارم کرونا و عدم واکسیناسیون عمومی تا پایان سال کارشناسان در گفتگو با آفتاب یزد پیش‌بینی می‌کنند در تعطیلات
سال جدید تحولی در صنعت گردشگری رخ ندهد. آنان از مختصات سفر ایمن می‌گویند.
آفتاب یزد _ یگانه شوق‌الشعرا: صنعت گردشگری یکی از اولین صنایعی بود که در پی شیوع بیماری کرونا با مشکلات عدیده‌ای مواجه شد زیرا قرنطینه شهرها و ممنوعیت تردد بین شهری از اولین اقدامات برای مدیریت گسترش بیماری بود. مدتی است که مسافرت به بسیاری از شهرهای کشور ممنوع اعلام شده است. در این میان بسیاری از کسب و کارها و مجتمع‌های گردشگری ورشکست شدند و از بین رفتند. در حال حاضر این نگرانی وجود دارد که بخش زیادی از آسیب‌های وارده به این صنعت بعد از بهبود وضعیت، قابل جبران نباشد و روند بازگشت صنعت گردشگری به حالت سابق با موانع و مشکلات بسیاری مواجه شود. حال با توجه به هشدارهای مسئولین درباره خطر پیک چهارم کرونا در کشور و در نظر گرفتن اینکه در ماه‌های پایانی سال، قرار نیست واکسیناسیون به گونه‌ای باشد که امکان کنترل و مقابله کامل با بیماری را فراهم آورد در تعطیلات نوروزی امسال هم آیا سفرها باید به صورت کامل ممنوع اعلام شوند؟ کارشناسان گردشگری در این باره چه می‌گویند؟
> موج چهارم کرونا؛ آتشی زیر خاکستر


رئیس بیمارستان سینا با اشاره به کاهش بار مراجعات ناشی از کرونا در این بیمارستان در عین حال نسبت به روزهای آتی اظهار نگرانی کرد و گفت: « بروز موج چهارم بیماری در اواخر بهمن‌ماه دور از انتطار نیست؛ چراکه متاسفانه از لحاظ آماری و در مقام مقایسه با شرایط قبل و ورود ویروس
جهش یافته انگلیسی به کشور باید انتطار یک‌ فاز خطرناک بیماری را داشته باشیم.»
دکتر محمد طالب‌‌پور در گفت‌وگو با ایسنا، درباره وضعیت پذیرش بیماران مبتلا به کرونا در بیمارستان سینا، گفت: « حدود ۳ هفته است که تعداد بیماران در بخش و ICU کاهش یافته است و به یک حد ثابت رسیده است. سایر بخش‌های بیمارستان نیز فعالیت عادی خود را انجام می‌دهد. بخش‌های مرتبط با کرونا باز و فعال هستند، اما میزان مراجعه‌کنندگان کاهش یافته است. همچنین مدل بیماری و تعداد روزهای بستری بیماران تفاوت معناداری با گذشته نداشته است. به طور متوسط روزانه حدود ۲۰ مراجعه کرونایی به بیمارستان داریم که از این تعداد حدود ۲۰ درصد آنها بستری می‌شوند.» وی درباره پیش‌بینی بروز موج چهارم بیماری در کشور اظهار کرد: « روزهای آینده کاملا به مردم بستگی دارد، به ویژه آنکه با ورود ویروس جهش یافته انگلیسی نگرانی‌ها افزایش یافته زیرا هم شیوع آن چندین برابر بیشتر است و هم خطر مرگ و میر آن سه برابر بیشتر است. در صورت وقوع پیک چهارم با پیک عادی طرف نیستیم و یک پیک سرنوشت‌ساز بیماری مقابل ما خواهد بود. از نظر آماری اعلام می‌شود که اواخر بهمن‌ماه زمان بروز پیک چهارم است و آغاز واکسیناسیون در اقشار پرخطر و کادر درمانِ مرتبط با بیماران مبتلا به کرونا پیش از بروز موج چهارم بیماری می‌تواند در کنترل این پیک موثر باشد.»
طالب‌پور با اشاره به عواملی مانند افزایش فعالیت دستفروشان و حضور مردم برای خرید عید، برگزاری کنسرت‌ها در جزیره کیش، جشنواره فجر و... ادامه داد: « متاسفانه از لحاظ آماری و در مقام مقایسه با شرایط قبل و ورود ویروس جهش یافته انگلیسی به کشور باید انتظار یک‌ فاز خطرناک بیماری را داشته باشیم. اگر قرار است کاری انجام شود باید قبل از بروز پیک چهارم با سختگیری‌های بیشتر اعمال شود تا با موفقیت از بیماری گذر کنیم.» وی با اشاره به تعطیلات روزهای آخر این هفته، تصریح کرد: « افزایش آگاهی
بیش از هر چیزی موثر است. همه مردم در معرض خطر ویروسی هستند که شیوع آن ۵ برابر بین خودشان بیشتر است، یعنی اگر قبلا در یک جمع ۱۰ نفره یک نفر مبتلا حضور داشت می‌توانست یک نفر دیگر را آلوده کند اما امروز می‌تواند ۵ نفر را مبتلا کند و از سوی دیگر خطر مرگ آن هم ۳ برابر بیشتر است. ما یک سال را به سختی پشت سر گذاشتیم و باید چند ماه دیگر هم تحمل کنیم. زمانی که واکسیناسیون با پوشش وسیع آغاز شود دیگر خیالمان راحت‌ خواهد بود البته؛ این فرایند احتمالا به تابستان ۱۴۰۰ کشیده شود و این چند ماه باقی‌مانده را هم باید تحمل کرد و از سفرهای غیر ضروری خودداری کرد. نگرانی فعلی ما روزهای منتهی به اواخر بهمن‌ماه و اوایل اسفند است. همکاری مردم و تحکم دولت باید برای موج چهارم افزایش یابد؛ زیرا بیماری فعلا آتش زیر خاکستر است و اگر شعله‌ور شود ممکن است وسعت بسیار زیادی داشته باشد.»
> تزریق واکسن هیچ محدودیتی را کم‌تر نخواهد کرد
یک استاد بیماری‌های عفونی هم در این راستا گفت: « نگران اسفندماه هستیم؛ زیرا دوباره تعداد مبتلایان کرونا افزایش یافته و این زنگ خطر جدی است و باید برای تعطیلات نوروز تمهیدات جدی اندیشید.» به گزارش فارس، قاسمی دبیر کمیته امنیتی کرونا درباره زمزمه‌های مطرح شده سفرهای نوروزی گفت: « توجه به دو نکته ضروری است، نکته اول روند بیماری در کشور که ما با یک ویروس غیر قابل پیش‌بینی مواجه هستیم. دوم استفاده از تجربه مدیریتی کرونا در یک سال گذشته بسیار مهم است‌.» در ادامه مینو محرز استاد بیماری‌های عفونی گفت: « ما برای اسفند نگرانیم، زیرا دوباره تعداد مبتلایان افزایش یافته و این زنگ خطر جدی است و باید برای تعطیلات نوروز تمهیدات جدی اندیشید. حتی با زدن واکسن هم نباید شیوه نامه‌های بهداشتی را فراموش کنیم؛ باید همچنان از ماسک استفاده کرده و شستشوی مرتب دست‌ها را فراموش نکنیم. ما هنوز در معرض پیک‌ها و موج‌های بعدی بیماری هستیم. به هیچ وجه نباید برای سفرهای نوروزی برنامه ریزی کرد. وضعیت هنوز جدی و خطرناک است و اگر رعایت نکنیم موج‌های بعدی خواهند آمد. تزریق واکسن هیچ محدودیتی را کم‌تر نخواهد کرد.»
>پیش‌بینی سفرهای ایمن برای نوروز
در این باره اردشیر اروجی کارشناس گردشگری و پژوهشگر میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی به آفتاب یزد گفت: « سیاست باید این باشد که جلوی سفرهای شخصی گرفته شود ولی سفرهای ایمن از طریق دفاتر خدمات گردشگری که مورد تایید وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی باشد انجام گیرد. با توجه به اینکه حدود یک سالی است که مردم دچار رخوت شده‌اند و واقعا خسته شده‌اند به هر حال نیاز به تنوع و تغییر آب و هوا دارند. اگر راه درست و ایمن برای سفرهای مردم فراهم نشود متاسفانه مردم با استفاده از راه‌های غیر ایمن سفر می‌کنند که خطرهای زیادی را متحمل می‌شوند. بهترین راه این است که سفرهای ایمن برای مردم فراهم شود. این راه از این طریق است که وزارت میراث فرهنگی دفاتر خدمات گردشگری‌ای که تعهد دادند که سفرهای ایمن را برای نوروز برگزار کنند در سایت خود به مردم اطلاع‌رسانی کند. این دفاتر خدمات گردشگری هم از همین الان تورهای نوروزی خود را با مشخصات کامل معرفی کنند مثل زمان، وسیله نقلیه، محل استقرار و.... باید از همین الان برای سفرهای نوروزی در داخل کشور
برنامه ریزی شود. این دفاتر باید از وزارت میراث فرهنگی و گردشگری مجوز بگیرند
و وزارتخانه باید بر اعمال آن‌ها نظارت کند و رعایت پروتکل‌ها نه به لحاظ ظاهری بلکه عملا باید در کارها رعایت شود. یعنی از زمانی که قرار است سفر انجام شود باید تمام پروتکل‌ها رعایت شود. در محل استقرار، هتل‌ها باید تعهد بدهند که تمام پروتکل‌ها را رعایت می‌کنند. همچنین تورهای گردشگری باید تعریف شده و با رعایت پروتکل‌ها باشد. وزارتخانه هم باید بر تمام این اعمال نظارت جدی داشته باشد و کسانی که پروتکل‌ها را رعایت نمی‌کنند از سایت وزارتخانه حذف شوند و مجازات قابل قبولی بر آن‌ها اعمال شود. اگر این کار انجام شود مانند دیگر صنایع که در حال فعالیت هستند صنعت گردشگری هم می‌تواند به فعالیت‌های خود بازگردد. در بحث گردشگری، سفرهای شخصی و دید و بازدیدها باعث افزایش بیماری شده است که به صنعت گردشگری لطمه زده است. اگر سفرهای ایمن انجام شود مردم می‌توانند با رعایت پروتکل‌ها بدون هیچ خطری سفرهای خود را داشته باشند.»
> عقب‌گرد صنعت گردشگری
در ادامه مهسا مطهر کارشناس گردشگری در این باره به آفتاب یزد گفت: «صنعت گردشگری از قبل از کرونا دچار مشکل شد. افول صنعت گردشگری از آبان ماه پارسال شروع شده است و دیگر جانی برای بخش خصوصی باقی نمانده است. به نظر من در حال حاضر مردم آموخته‌اند و می‌دانند با این شرایطی که وجود دارد چگونه می‌توانند با بحث سفرهای نوروزی کنار بیایند. به هر حال در کشورهای دیگر مثل کشورهای اروپایی حتی آن‌هایی که خیلی واکسن در میانشان تزریق نشده است در حال برنامه‌ریزی برای سفرها هستند. الان چیزی از صنعت گردشگری ما باقی نمانده است و خطری که این صنعت را امروز تهدید می‌کند این نیست که مراکز گردشگری تعطیل شوند چون بسیاری از آن‌ها تعطیل شده‌اند، خطر اصلی خروج نیروی انسانی ماهر از این صنعت است. فقط با نهی کردن از مسافرت نمی‌شود این بیماری را کنترل کرد زیرا مردم اگر سفر نروند دورهمی‌ها اتفاقا بیشتر می‌شود. در گردشگری ظرفیت پذیرش وجود دارد که می‌شود برای حضور همزمان افراد در مکان‌های مختلف ظرفیت پذیرش تعریف کرد. مثلا می‌شود یک سامانه اینترنتی و سایت برای مناطق گردشگری تعریف شود. اما این پاک کردن صورت مسئله است که کلا سفرها نهی شوند زیرا نیروی انسانی را از دست می‌دهیم و اگر در همه جای دنیا کرونا پیشرفت گردشگری را به اندازه 7 سال به تاخیر انداخت در کشور ما باعث شد این صنعت به سال‌ها قبل بازگردد. »
> لزوم برنامه‌ریزی، سیاست‌گذاری و نظارت دقیق
همچنین در آخر محمود ضیایی کارشناس گردشگری و مدیریت جهانگردی به آفتاب یزد گفت: « باید بررسی کرد که چه بخشی از مردم طالب سفرها هستند و مردم خواهان چه نوع سفرهایی هستند؟ سفرهای تعطیلات یا سفرهای شخصی؟ ما باید این اطلاعات را به صورت دقیق داشته باشیم تا متوجه انتظارات و تقاضا بشویم. صنعت گردشگری به لحاظ مالی تحت فشار شدیدی است و درواقع ترجیح بر این است که این کسب درآمد، پرداخت دیون و حفظ نیروی انسانی به نحوی کنترل شود. ولی اینکه تا چه حد می‌تواند مفید باشد بسیار مهم است. اعتمادسازی، رعایت پروتکل‌های بهداشتی و تغییر در الگوی سفرهای پیشنهادی بسیار حائز اهمیت است. سازمانی وجود دارد که ناظر است ولی متاسفانه یک سری عدم هماهنگی‌ها در زمینه سفرها وجود دارد که باعث شده محیط این کسب و کار پر از ابهام شود. بخشی از این ابهام مربوط به ماهیت ویروس است که کسی نمی‌تواند رفتارهای آن را پیش‌بینی کند. اساس قضیه حفظ سلامتی است، تا این مسئله کامل تضمین نشود بقیه مسائل در حاشیه می‌مانند. ما هیچ طرح و برنامه‌ای برای مدیریت ریسک در حوزه گردشگری نداشتیم و در نتیجه یک دفعه با این نوع همه‌گیری مواجه شدیم که برای ما غیر قابل پیش‌بینی بود. پس باید یک الگوی مناسب مدیریت ریسک به وجود بیاید و بر اساس آن شروع کنیم به اقدامات اجرایی.»
ضیایی در ادامه افزود: « اگر یک سری تعهدات برای حمایت از گردشگری داده شده است واقعا چند درصد آن‌ها اجرایی شده است؟ آیا این رقم نسبت به هزینه‌ها قابل تامل بوده است؟ دولت محدودیت‌هایی دارد ولی در نهایت این بخش دولتی است که باید سیاست‌گذاری کند و آیین نامه را تنظیم کند و به طور دقیق بر اجرای آن نظارت داشته باشد. مثلا درباره رعایت پروتکل‌ها در پروازها تقریبا تازه از یک ماه پیش محدودیت‌هایی برای سازمان هواپیمایی در نظر گرفته شد. درباره قانون، اجرای آن و نظارت بر اجرا در کشور ما مشکلات عدیده‌ای وجود داد. واقعیت این است که نمی‌شود توصیه مشخصی در این شرایط داشت زیرا مراجع مختلفی در تصمیمات تاثیرگذار هستند و به صورت موضعی و مقطعی سیاست‌گذاری‌ها انجام و اجرا می‌شوند. در نتیجه خیلی
سخت است که بتوانیم برنامه نوروز را پیش‌بینی کنیم. قطعا تقاضا وجود
خواهد داشت و بخشی از سفرها به صورت شخصی و بخشی به صورت تور خواهد بود. اما نمی‌توانم درباره فرهنگ عامه مردم و سیستم‌ها نظری بدهم. شعار ما برگزاری سفرهای ایمن است ولی این سفرهای ایمن پیش نیازهایی دارد که اگر این پیش نیازها فراهم نباشد و به صورت سیستماتیک در کل کشور رعایت نشود قطعا نتیجه بخش نخواهد بود و مشکلاتی را در پی خواهد داشت. سه بازیگر اصلی مردم، صنعت و دولت نقش اساسی را بازی می‌کنند. باید انتظارات بخش تقاضا و بخش عرضه و همچنین مشکلات آن‌ها مورد بررسی قرار بگیرد و جایگاه دولت مشخص شود. باید مطابق حرف‌های دولت حمایت‌هایی در نظر گرفته شود که حرف‌ها به شعار صرف تبدیل نشود. متاسفانه فاصله شعار و عمل بسیار زیاد است. ما نیاز به قوانین و پروتکل‌های مشخص داریم که نظارت دقیق هم بر اجرای آن‌ها انجام شود. شناسایی مقصدها و الگوی غالب سفر در ایام نوروزی برای برنامه‌ریزی‌ها در این زمینه بسیار مهم است.»