زلزله در‌جهان عرب

قطع روابط دیپلماتیک 4 کشور عربی با قطر
زلزله در جهان عرب
ظریف: فشار و تهدید راه‌حل نیست گفت‌وگو ضروری است
آرمان: عربستان سعودی، مصر، بحرین و امارات متحده عربی با وارد کردن این اتهام به قطر که باعث بی‌ثباتی در منطقه می‌شود و از گروه‌های «تروریستی» حمایت می‌کند، روابط دیپلماتیک با این کشور را قطع کردند و حریم هوایی، دریایی و زمینی خود را به‌صورت دوطرفه به‌روی قطر بستند. علاه براین بحرین در کنار امارات و عربستان، ضمن بستن مرزهای هوایی و زمینی خود با قطر، دیپلمات‌های قطری را از کشورش اخراج کرد و از آنها خواست ظرف 48ساعت خاک بحرین را ترک کنند. این کشورها اتباع خود را نیز از سفر به قطر منع کرده‌اند. همچنین گزارش‌ها از تلاش کویت برای میانجیگری بین عربستان و قطر حکایت دارد، اما عربستان پذیرش هرگونه میانجیگری برای حل بحران با قطر را رد کرد. روابط دوحه با برخی از کشورهای عربی از ۲۴ ماه مه، زمانی که رسانه‌های قطری اظهاراتی منسوب به تمیم‌بن‌حمد، امیر قطر را منتشر کردند که دربرگیرنده خطوط کلی سیاست قطر بود و با دیدگاه شورای همکاری خلیج‌فارس هماهنگی نداشت، تیره شد. امیر قطر در این اظهارات گفته بود: «دوحه پایگاه آمریکایی العدید را به‌علت حمایتش از طمع‌ورزی‌های کشورهای همسایه‌ عربش در خود جای داده و این پایگاه تنها فرصت آمریکا برای داشتن نفوذ نظامی در منطقه است.» امیر قطر ایران را وزنه منطقه‌ای و اسلامی توصیف کرده بود که نمی‌توان آن را نادیده گرفت و کشورش روابط قوی را با آمریکا و ایران در آن واحد حفظ خواهد کرد. امیر قطر علاوه بر این درگیری با ایران را به‌ویژه به این دلیل که قدرت بزرگ منطقه است، مصلحت ندانسته و حزب‌ا... لبنان را هم جنبش مقاومت خوانده بود. رئیس دفتر روابط‌عمومی دولت قطر با مشاهده جنجالی که به‌دلیل این اظهارات بلند شد، اعلام کرد سایت خبرگزاری رسمی این کشور هک شده و این اظهارات را از سایت برداشت و افزود: این اظهارات به امیر قطر نسبت داده شده است. اما تحولات روزهای بعد نشان داد زلزله بزرگی در روابط کشورهای جهان عرب در راه است.


ابراز تاسف قطر
وزارت‌خارجه قطر از تصمیم عربستان، امارات و بحرین برای قطع روابط با دوحه ابراز تاسف کرد. این وزارتخانه با صدور بیانیه‌ای تاسف خود را از قطع روابط عربستان، امارات، بحرین و مصر با دوحه را ابراز و تاکید کرد این تدابیر غیرقابل‌توجیه بر اساس گمان‌ها و ادعاهای بی‌اساس صورت گرفته است. در این بیانیه آمده است:‌دولت این کشور تلاش می‌کند که قطع روابط این کشورها بر جامعه و اقتصاد قطر تاثیر نگذارد. به‌دنبال قطع روابط دیپلماتیک، شرکت‌ها و خطوط هواپیمایی امارات، عربستان، قطر و مصر نیز قطع پروازهای هوایی را اعلام کردند.
توصیه‌های ایران
سخنگوی وزارت امورخارجه کشورمان با اشاره به تنش‌های به‌وجودآمده میان برخی همسایگان جنوبی در خلیج‌فارس گفت: جمهوری‌اسلامی‌ایران با ابراز نگرانی از تحولات اخیر در روابط برخی کشورهای همسایه جنوبی خود در خلیج‌فارس و اظهار امیدواری نسبت به حل‌وفصل آن، بر نکات زیر به‌عنوان مواضع ثابت و اصولی خود تاکید می‌کند: افزایش تنش در روابط میان دولت‌های همجوار در شرایطی که منطقه و جهان همچنان از تبعات گسترده بحران تروریسم و افراط‌گرایی و تداوم اشغال فلسطین توسط رژیم صهیونیستی رنج می‌برد، به‌سود هیچ یک از دولت‌ها و ملت‌های منطقه نبوده و مصالح همگان را تهدید می‌کند. جمهوری‌اسلامی‌ایران از همه همسایگان درگیر در اختلافات جاری در جنوب خلیج‌فارس می‌خواهد با عبرت‌آموزی از تجارب تلخ منطقه، دوری از احساسات و رجوع به عقلانیت و تدبیر، ضمن حداکثر خویشتنداری، در جهت کاهش تنش و بازگشت به آرامش حرکت نمایند. راه‌حل اختلافات میان کشورهای منطقه و از جمله اختلاف فعلی میان سه دولت همسایه قطر با این کشور، تنها از طریق روش‌های سیاسی و مسالمت‌آمیز و گفت‌وگوهای شفاف و صریح میان طرفین امکانپذیر است. استفاده ابزاری از تحریم در جهان به‌هم‌پیوسته کنونی ضمن ناکارآمدی، امری مذموم، مردود و غیر قابل پذیرش است. حفظ حاکمیت ملی و تمامیت ارضی دولت‌های مستقل و عدم مداخله در امور داخلی آنها و احترام به مرزهای شناخته‌شده بین‌المللی، اصول بنیادین و شناخته‌شده حقوق و روابط بین‌الملل است که می‌بایست توسط همه طرف‌ها محترم شمرده شود. در همین رابطه وزیرخارجه کشورمان در واکنش به قطع رابطه برخی از کشورهای عربی با قطر در توئیتر خود نوشت: همسایگان دائمی‌اند و نمی‌توان جغرافیا را تغییر داد. فشار و تهدید هرگز راه‌حل نیست. گفت‌وگو ضروری است، به‌خصوص در ماه مبارک رمضان. گفتنی است محمدجواد ظریف دیروز با وزرای امورخارجه ترکیه، اندونزی، عمان و عراق هم درهمین‌باره رایزنی و گفت‌وگو کرده است.
تقویت محور ایران
مهم‌ترین پیامد قطع رابطه با قطر را باید شکست پروژه عربستان برای مهار ایران در منطقه خاورمیانه قلمداد کرد. عربستان نه‌تنها نتوانست ائتلافی برای مقابله با نفوذ ایران در منطقه تشکیل دهد، بلکه در جهان عرب نیز با مقاومت گسترده‌ای مواجه شده است. گزارش‌ها حاکی از فروپاشی شورای همکاری خلیج‌فارس و نزدیک‌شدن عمان و قطر به محور ایران است. این مسائل با حادثه‌ای دیگر، یعنی اخراج قطر از ائتلاف به رهبری عربستان در حمله به یمن تکمیل شد. بنابر گزارش خبرگزاری رسمی عربستان‌سعودی، ائتلاف عربی به رهبری عربستان سعودی که عملیات «توفان قاطعیت» (تجاوز به یمن) را هدایت می‌کند، روز دوشنبه اعلام کرد که مشارکت قطر در این ائتلاف به پایان رسیده است به‌عبارت دیگر قطر از این ائتلاف اخراج شده است. این نیز به‌معنای افزایش فشار نظامی و دیپلماتیک بر عربستان در جبهه یمن و تقویت مواضع ایران در آن کشور است.
واکنش کشورها
پاکستان اعلام کرد که قصد ندارد روابط خود را با قطر قطع کند. نفیس زکریا، سخنگوی وزارت‌خارجه پاکستان با صدور بیانیه‌ای که در خبرگزاری رویترز منتشر شد، گفت: در حال حاضر پاکستان قصدی برای قطع روابط با قطر ندارد. زکریا افزود: چیزی وجود ندارد که اکنون به قطر ارتباط داشته باشد و درصورتی که تحولی رخ دهد، بیانیه صادر می‌کنیم. دولت عبد ربه منصور هادی، رئیس‌جمهور فراری و مستعفی یمن اعلام کرد که روابطش با قطر را قطع می‌کند و اقداماتی را که رهبران عربستان‌سعودی درباره پایان مشارکت نیروهای قطری در جنگ یمن اتخاذ کرده‌اند، تایید می‌کند. وزیرخارجه آمریکا در واکنش به این اتفاق از کشورهای حاشیه خلیج‌فارس خواست که اختلاف‌های خود را حل‌وفصل کنند. رکس تیلرسون گفت: این مهم است که شورای همکاری خلیج‌فارس متحد بماند و همه طرف‌ها را تشویق به نشست پشت میز مذاکره می‌کنیم. وزیرخارجه آمریکا تاکید کرد که کشورش پیش‌بینی می‌کند قطع روابط با قطر بر جنگ با تندروها تاثیر نگذارد.
ادامه در صفحه 7