الان وقت سيگنال مثبت به دنياست؛ نه منفی

آرمان مـلی- علیرضا پورحسین: همین چند روز پیش بود که جو بایدن با پیشنهاد اتحادیه اروپا برای پیوستن به مذاکرات با ایران در راستای احیای برجام موافقت کرده و آنها نیز امیدوار شدند که ایران به میز مذاکرات بازگردد این  در حالی است که شرط اول ایران برداشت تحریم‌هایی است که به شکل غیرقانونی علیه تهران وضع شد. در این میان در داخل ایران برخی این هراس را دارند که پیشنهاد مذاکرات ممکن است ایران را به مذاکرات دیگری بکشاند و از طریق آنها مطالبات جدیدی از تهران شود که مربوط به برنامه دفاعی و خاورمیانه است. در راستای بررسی این روند، «آرمان ملی» گفت‌وگویی با علی‌اکبر فرازی سفیر پیشین ایران در مجارستان داشته است که در ادامه می‌خوانید.  امروز دیپلماسی می‌تواند راهگشای مسائل مربوط به برجام باشد و سیاست طرفین برجام به موفقیت ختم خواهد شد؟ در یــک سیــاست موفق هیچگاه عبارتی تحت‌عنوان پایان دیپلماسی نداریم. هرگاه به پایان دیپلماسی برسیم، صرفا دو مساله مطرح می‌شود یا سیاست‌ها اشتباه بوده است یا اراده‌ای برای حل دیپلماتیک مسائل نداشته‌اند. زمانی که بحث ورود آمریکا به برجام مطرح بود، گمانه‌زنی‌های زیادی مطرح بود و باید این بازگشت همزمان می‌شد با برداشتن تحریم‌هایی که دوره ترامپ وضع شده بود؛ زیرا این دو مقوله در راستای یکدیگر و تکمیل‌کننده برجام هستند. زمانی که این مساله مطرح شد بسیاری عنوان کردند که طرفین به بن‌بست رسیده‌اند که اشتباه بود. دیپلماسی هیچگاه به بن‌بست ختم نمی‌شود، مگر اینکه ذات آن را تغییر و اشتباه آن را در دستورکار قرار دهیم. امروز با مشاهده نشانه‌هایی از سوی طرفین برجام می‌توان امیدوار بود که گره‌های این عرصه یکی پس از دیگری باز شود. این نشانه‌ها در عرصه‌های مختلف خودنمایی می‌کنند. آزادسازی پول‌های بلوکه‌شده ایران در کره جنوبی، عراق و عمان شاید مهم‌ترین نشانه در این روزها باشد. باید توجه داشت که دیپلماسی نمی‌تواند تمام عملکرد و دستاوردهای خود را در مقابل چشم جهانیان فریاد بزند.  آفت‌های این مسیر دیپلماسی چه مواردی است؟ قدم‌های دیپلماتیکی که برداشته می‌شود همواره متناسب با سیگنال‌های دریافتی است. طرفین در حال برداشتن گام‌های مثبت و حیاتی هستند. در این میان طرف‌های سومی نیز وجود دارند که در حال کارشکنی در برجام هستند و از احیای آن متضرر می‌شوند. برخی در تلاش هستند تا مانع حل مشکلات ایران با اروپا و آمریکا شوند. ما در داخل کشور نیز باید صدای واحد داشته باشیم و همان صدای واحد باید از دستگاه دیپلماسی کشور به گوش جهانیان برسد. ماموریت ذاتی وزارت خارجه همین امر است. نباید سیگنال‌های منفی به خارج از کشور ارسال شود. این امر با وجود نزدیک شدن به ایام انتخابات ممکن است از سوی افراد گوناگون صورت گیرد؛ زیرا نظرات مختلفی دارند و می‌خواهند رای شهروندان را به سمت خود جلب کنند. تجربه نشان داده است که رای‌دهندگان اقبالی به شعارها و شخصیت‌هایی که به دنبال بن‌بست در عرصه بین‌الملل هستند نشان نمی‌دهند و گروه‌های مختلف سیاسی باید بدانند که گام‌ها و شعارهای آنها باید در راستای این باشد که گره برجام باز شود و در این عرصه به دیپلماسی هوشمند ایران امیدوار هستم.  سفر آتی گروسی به تهران و نقش آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در این روند دیپلماتیک چه می‌تواند باشد؟ فاکتور مهمی که در این عرصه وجود دارد بی‌شک آژانس بین‌المللی انرژی اتمی است. ما انتظار زیادی از این مجموعه نداریم و اگر آنها کار حرفه‌ای خود را انجام دهند و گزارشات خود را حرفه‌ای و مبتنی بر واقعیات موجود تنظیم کند، کمک می‌کند به تسهیل گفت‌وگو و یک مانع را از مسیر پیش رو برمی‌دارد. باید توجه داشت مشکلات میان ایران و ایالات‌متحده صرفا برجام و مسائل هسته‌ای نیست، بلکه موارد دیگری است که باید در بلندمدت بین دو طرف مطرح شود. امروز صرفا مسائل برجامی مطرح است و یکی از بازیگران اصلی آن نیز آژانس است. آژانس نباید تحت تاثیر فشارهای بیرونی قرار گیرد. می‌توان خوش‌بین بود که از این وضعیت پیچیده خارج شویم. در حوزه برجام گام‌های مثبت را می‌توان برداشت اما در حوزه‌های دیگر اما و اگرها زیاد است و پس از برجام و برداشته شدن تحریم‌ها زمینه خوبی برای گفت‌وگو وجود دارد. استراتژی ایران مبتنی بر این است که با تامل گام بردارد و راه بازگشت به نقطه صفر را برای طرف مقابل باقی نگذارد بلکه رو به جلو باشد تا مشکلات حل شود و آمریکای بایدن نیز این سیاست را قبول دارد و رو به جلو حرکت می‌کند. تمامی قدم‌هایی که تاکنون برداشته شده مثبت و روبه‌جلو است اما خواسته اصلی ایران برداشتن کامل تحریم‌هاست تا ایران بتواند راستی‌آزمایی انجام دهد. گرچه اقدامات دولت بایدن مثبت است اما روند باید به گونه‌ای باشد که آنها نیز به تمام تعهدات خود عمل کنند.