روزنامه آفتاب یزد
1399/12/20
سهم طلایی ایران از بورس‌های انرژی در جهان
علی نقوی- بورس‌های انرژی در جهان نهادهای تخصصی هستند که در یک دهه اخیر برخی از کشورها توجه زیادی به راه‌اندازی آن داشته اند. دلیل این توجه را نیز می‌توان این دانست که حامل‌های انرژی در اقتصاد دنیا نقش بسزایی دارند و تولیدکنندگان و مصرف‌کنندگان بزرگ انرژی تمایل دارند که در تعیین قیمت آن نقش داشته باشند و با توجه به اینکه بورس بهترین ابزار برای کشف قیمت منصفانه و افزایش شفافیت معاملاتی و استفاده از ابزارهای پوشش ریسک است، استفاده از بستر معاملاتی این بورس‌ها افزایش پیدا کرده است.چین یکی از بزرگترین مصرف‌کنندگان انرژی در جهان است که بورس انرژی راه‌اندازی کرده و معاملات ابزارهای مشتقه نفتی در بورس چین حجم و ارزش بالایی را به خود اختصاص داده است. البته در منطقه خودمان نیز چند کشور همسایه به راه‌اندازی بورس انرژی اقدام کرده‌اند و تجربه موفق بورس انرژی ایران در عرضه‌های فیزیکی، باعث شد کشورهای منطقه نیز اقدام به عرضه‌های فیزیکی از طریق بورس کنند.
و در این میان بین کشورهای همسایه، امارات و روسیه در کنار بورس انرژی ایران، فعالیت قابل‌توجهی در حوزه حامل‌های انرژی دارند. در حوزه معاملات برق نیز ترکیه فعالیت دارد.
بورس انرژی توانسته در این ۸ سال فعالیت مناسبی داشته باشد و یک روند صعودی مطلوب را سپری کند. بورس انرژی سعی دارد ماموریت اصلی خود در حوزه بازار انرژی کشور را به نحو مطلوبی انجام دهد که البته عمده فعالیتهای انجام شده تاکنون حاصل زحمات مدیران قبلی بورس انرژی بوده است.
در این میان تاملی در خصوص عملکرد این بورس در سال ۱۳۹۹ در کشور خودمان ایران نیز نشان می‌دهد عملکرد بورس انرژی از لحاظ معاملاتی در ۳ بازار قابل بیان است؛ بخش نخست، بازار فیزیکی است که عمدتا عرضه فرآورده‌های هیدروکربوری و برق در آن انجام میشود که. امسال رشد خیلی خوبی را به خود اختصاص داد تا جایی که از ابتدای سال جاری تا ۱۸ اسفندماه بیش از ۸ میلیارد و ۸۷۲ میلیون کیلووات ساعت برق به ارزشی بالغ بر ۴۳۴ میلیارد تومان معامله شده است. همچنین بیش از ۱۵ میلیون و ۸۹۵ هزار تن فرآورده هیدروکربوری در تالار داخلی و صادراتی به ارزشی بالغ بر ۱۰۲ هزار میلیارد تومان معامله شده است. در این میان بخش دوم «بازار مشتقه» است که برای تامین مالی بنگاه‌ها استفاده میشود و اکنون نیروگاه‌ها و شرکتهای حوزه نفت و گاز، تامین مالی خود را بیشتراز طریق انتشار اوراق سلف انجام می‌دهند. در این زمینه امسال بیش از ۲۱ میلیون و ۴۰۰ هزار قرارداد سلف به ارزشی بالغ بر ۱۹ هزار و پانصد میلیارد تومان معامله شده است. اما راه‌اندازی یک ابزار جدید به نام «گواهی ظرفیت برق» یک ابزار بسیار مناسب بوده است که در اواخر سال ۹۸ از آن رونمایی شد و امسال بالغ بر ۶۷۰ هزار و ۹۷۰ گواهی ظرفیت به ارزش
۷۰۸ میلیارد تومان معامله شده است.
با این وجود ارزش معاملات انجام شده در بورس انرژی ایران از ابتدای سال تا ۱۸ اسفند ماه ۹۹ به ۱۲۳ هزار میلیارد تومان رسیده است. در واقع در ۸ سال گذشته پرحجم‌ترین و پر ارزش‌ترین سال معاملاتی بورس انرژی در امسال رقم خورده است؛ به‌گونه‌ای که بنزین، گازوئیل، نفتا، گاز مایع و میعانات گازی بیشترین حجم و ارزش معاملات را به خود اختصاص داده اند. در واقع یکی از اقدامات ارزنده رخ داده این بوده که در ایران برخلاف سال‌های گذشته که نفت به صورت یک رویه مشخص صادر می‌شد، اکنون با همکاری سازنده وزارت نفت و بخش خصوصی بخشی از صادرات فرآورده‌ها بر عهده بخش خصوصی است و کمک به توسعه فعالیت و تجارت بخش خصوصی در حوزه نفت و گاز همواره از اهداف اصلی بورس انرژی بوده است، در واقع تغییر روند معاملات فرآورده‌های نفتی نتیجه تلاش‌های بسیار در این زمینه بوده که سبب شده تا بخش خصوصی فعالیت قابل توجهی داشته باشد. در این وادی از آنجا که بورس انرژی ظرفیت‌های بسیار خوبی در بخش‌های مختلف دارد که دولت می‌تواند از آن استفاده بهینه داشته باشد. یکی از این موارد تداوم و استمرار عرضه فرآورده‌هاست که انتظار است دولت طبق سیاست‌های ابلاغی رهبر معظم انقلاب و قوانین و مقررات بالادستی مصوب به تدریج از تصدی‌گری دست بردارد و سهم بخش خصوصی را در تجارت حامل‌های انرژی افزایش دهد. در سیاست‌های ابلاغی مقام معظم رهبری، قانون برنامه ششم توسعه و قانون توسعه ابزارها و نهادهای مالی به شفافیت در معاملات و خروج از نظام قیمت‌گذاری و توسعه بورس‌های کالایی و تنوع بخشی به روش‌های فروش نفت تاکید شده و انتظار می‌رود که دولت از ظرفیت بورس انرژی بیش از پیش استفاده کند و از شیوه‌های متنوع عرضه کالاها در بورس انرژی استفاده کند.
در واقع امروز این امکان فراهم است که عرضه فرآورده‌های نفتی به صورت ۱۰۰ درصد در بورس انرژی صورت پذیرد و معاملات آن از طریق این بورس انجام شود تا شاهد معاملات خارج از بورس نباشیم. مزیت این امر ایجاد فضای رقابتی، افزایش شفایت و افزایش درآمد شرکت‌ها و دولت است؛ همچنین این موضوع سبب میشود در این فضای رقابتی، تجارت نفت و گاز و فرآورده‌ها و برق توسط بخش خصوصی رونق گیرد. در واقع در صورتی که عرضه‌ها مستمر و منظم و با شرایط استاندارد تداوم داشته باشد و عرضه‌کنندگان از تجربیات دوسال اخیر خوب استفاده کنند، به طور حتم شاهد رقابت‌پذیری بالاتر و رشد حجم و ارزش معاملات خواهیم بود. لذا از دولت انتظار است با تکیه بر تجربه خود در خصوص عرضه‌ها در بورس انرژی تاکید کند و این روند را تداوم و مطابق با قوانین و مقررات بالادستی مصوب اقدام به عرضه‌های مستمر و منظم کند. ابزار صندوق پروژه برای تامین مالی یک پروژه نیروگاه بخش خصوصی در بورس انرژی؛ اوراق سلف موازی استاندارد در کنار ظرفیت مناسب صادراتی در بستر قانونی بورس انرژی نکاتی است که نباید نادیده گرفت. در واقع اگر وزارت نیرو در سال۱۴۰۰ در خصوص صادرات برق، پیشقدم شود و کمک کند تا نیروگاههای بخش خصوصی و دولتی، صادرات برق را با استفاده از بستر قانونی بورس انرژی را انجام دهند برای اقتصاد کشور مفید و مناسب خواهد بود.
سایر اخبار این روزنامه
فرار رو به جلوی صمت
باید حساسیت‌ها نسبت به تخلفات در حوزه اراضی و حریم راه‌ها بیشتر شود
زنان شهید جانباز و آزاده از برترین قله‌های افتخارات انقلاب هستند
سخنگوی دولت: تقصیر مجلس است نماینده مجلس: تقصیر دولت است
پیگیری نوین مطالبات مردم
مدعیانی که جا زدند
فقط «حرف» می‌زنند
وضعیت پیرامون برجام در چند ماه آینده پیچیده خواهد بود
ارزیابی دولت در آسیب‌های اجتماعی
سهم طلایی ایران از بورس‌های انرژی در جهان
علل وجود جشن‌های فراوان در تقویم ایرانیان
