سوداگری دلالان در بازار اجاره

سال 99 بازار مسکن با بدترین شرایط خود طی سال های اخیر مواجه شد و نوسانات قیمتی مصالح ساختمانی و هزینه های ساخت و ساز عملا بازار را با شوک و ترسی بی سابقه همراه کرد. رکود تورمی عجیبی که در بازار خرید و فروش ملک وجود داشت باعث شد خریداران و فروشندگان از آن فراری شوند و به سمت و سوی دیگری مثل بازار سرمایه، دلار و رمز ارزها بروند اما از ابتدای سال 1400 و به دنبال تغییرات نرخ ارز و زمزمه هایی برای تعدیل قیمت ها و حداقل ثابت ماندن قیمت برخی اقلام پرکاربرد ساختمانی سیر نزولی قیمت در خرید و فروش املاک بالاخره آغاز شد  و شاید از این به بعد یک بار دیگر شاهد آشتی فعالان اقتصادی با این بازار باشیم اما روی دیگر این سکه بازار رهن و اجاره است که قطعا هرگونه تغییر در خرید و فروش و قیمت مسکن روی این بخش هم تاثیر جدی خواهد داشت.  بررسی های ما نشان می دهد قیمت های عجیب و غریب با ترفندها و شگردهای خاص برخی مشاوران املاک این بار نه در خرید و فروش که به سمت رهن و اجاره سرازیر شده  و ماهیگیری از آب گل آلود بازار در فصل اجاره نشین ها از حالا شروع شده است. بدون شک خطاب گزارش خراسان همه مشاوران املاک نیستند و در این بین هستند مشاوران املاکی که در چارچوب قانون فعالیت می کنند و مبالغ دریافتی آنان منطبق با تعرفه های قانونی است یا در مواردی مانند تمدید قراردادهای اجاره بها  تا حد امکان با موجر و مستاجر راه می آیند. اگرچه در ایام کرونا و تعطیلی بسیاری از صنوف، صنف مشاوران املاک نیز متحمل ضرر و زیان های مالی شدند.   به گزارش خراسان رضوی، بازار اجاره مسکن در حالی در آستانه ورود به فصل اوج جابه‌جایی‌ها قرار گرفته است که مستاجرها امیدوارند سطح اجاره‌بهای پیشنهادی موجران به دنبال کاهش قیمت مسکن در فروردین، تعدیل شود اما چه اتفاقی افتاده که قیمت های نجومی که زمانی برای خرید یک واحد  آپارتمان مطرح می شد یا حتی هنوز هم برای خرید خانه در برخی مناطق متوسط شهر مناسب است تبدیل به رهن و اجاره های میلیونی سنگین شده است. برای بررسی وضعیت اجاره بهای املاک به برخی از املاک و فایل های اجاره ای آن ها  سرک می کشیم و آگهی های رهن و اجاره فضای مجازی را بررسی می کنیم. جهش قیمت رهن و اجاره در یک سال آپارتمان 150 متری در محله آزادشهر، سه خوابه با امکانات معمولی 580 میلیون ودیعه، یک میلیون اجاره ، 90متر دوخوابه، 10 سال ساخت در آزادشهر، 50 میلیون، 3 میلیون و 500 تومان، 105 متر دو خوابه، 15 سال ساخت، انتهای اندیشه، طبقه سوم و بدون آسانسور، 135 میلیون رهن، 500 هزار تومان اجاره، 90 متر دو خوابه،  ابتدای امیریه، 7 سال ساخت، 150 میلیون رهن کامل، 90 متر دو خوابه، کوی طلاب، چهار سال ساخت 110 میلیون رهن، 400  هزار تومان اجاره، 75 متری، دو خوابه، هفت تیر، 18 سال ساخت، طبقه دوم، 50 میلیون، 3میلیون و 500 هزار تومان اجاره 85 متری، 2 خوابه، فرامرز عباسی، طبقه سوم بدون آسانسور، 10 سال ساخت، 200میلیون رهن کامل، 80 متر دو خوابه، صیاد شیرازی، طبقه 4، 50 میلیون رهن، 4میلیون و 500 هزار تومان اجاره، 75 متری دو خوابه، امامیه، 15 سال ساخت 70 میلیون رهن، 500 هزار تومان اجاره، 75 متری دو خوابه ، مجیدیه، پنج سال ساخت، 50 میلیون رهن، 2 میلیون و 500 اجاره. این ها اعداد و ارقامی بود که در برخی فایل های رهن و اجاره مناطق مختلف  مشاهده می شد اما  نگاهی به چند مثال در سال های  97، 98 یا 99 در گزارش های روزنامه خراسان رضوی ابعاد جدیدی از بازار مسکن اجاره ای را مشخص می کند. 100متر، دو خوابه، فرامرز عباسی ، 10 سال ساخت، قیمت سال 97: 10 میلیون رهن یک میلیون و 500 هزار تومان اجاره قیمت سال98: 10میلیون رهن، 2میلیون اجاره، قیمت سال 99: 20 میلیون رهن، 2میلیون و 800هزار تومان اجاره، 90متر، دو خوابه، امامت، 10 سال ساخت، قیمت سال 97: رهن 10میلیون اجاره یک میلیون و  100هزار تومان، قیمت 98: رهن 10میلیون اجاره یک میلیون و 700 هزار تومان و قیمت سال 99: رهن 30 میلیون، اجاره 3 میلیون تومان ،80 متر، یک خوابه، گاز شرقی، هشت سال ساخت، طبقه سوم بدون آسانسور، قیمت سال 97: رهن 10میلیون اجاره 400 هزار تومان، قیمت سال98: رهن 15میلیون اجاره 650 هزار تومان و قیمت سال 99: رهن 15 میلیون، اجاره یک میلیون و 700 هزار تومان جهش قیمتی یک ساله در قراردادهای اجاره از حالا در بازار نشان می دهد که با پدیده ای طبیعی روبه رو نیستیم و اگرچه هنوز کمی تا شروع فصل نقل و انتقالات باقی مانده  است  گزارش های میدانی از شلوغی برخی بنگاه های املاک حکایت دارد و به نظر می رسد، امسال زودتر از سال‌های قبل فصل تغییر از راه رسیده است و برخی مستاجرها در پی نگرانی از افزایش نامتعارف اجاره‌بها جست‌و‌جوی خود  را در بازار برای یافتن خانه  مد نظرشان آغاز کرده اند، این درحالی است که پس از روند کاهشی در بازار خرید و فروش انتظار می رفت قیمت اجاره ها تعدیل شود اما بررسی‌ها و مشخصات فایل‌های پیشنهادی ارائه ‌شده به بازار اجاره بها  این موضوع را نشان نمی دهد  و هنوز علامتی از تعدیل نرخ‌های پیشنهادی در بازار دیده نمی‌شود اما نکته بسیار مهم تر پس از مقایسه نرخ ها در سه سال گذشته کمی ماجرا را  پیچیده تر و با کمی دقت بیشتر در آگهی ها و فایل های اجاره ای توجه مان را جلب می کند. ترفند اول : یک آگهی با جزئیات 170 متر، سه خوابه، نوساز در امامت، رهن کامل: 800میلیون وجود دارد که به فاصله هر یک یا دو روز همان آپارتمان، با عکس هایی از زوایای دیگر آگهی شده، 175 متر، سه خوابه، نوساز، امامت، رهن کامل: 750 میلیون و در آگهی دیگری همان اطلاعات 650 میلیون تومان که آگهی دهنده همه آن ها برای این ملک یک مشاور املاک است. ترفند دوم: آگهی با مشخصاتی برای ملک 150 متری، 3 سال ساخت، آزادشهر، سه خوابه از یک املاک با قیمت رهن: 200 میلیون ، اجاره قابل تبدیل: 6 میلیون و 500 و از املاک دیگری رهن کامل : 600 میلیون یعنی یک ملک با دو مشاور مختلف و حدود 50 میلیون تومان تفاوت قیمت رهن و اجاره همه این ها در حالی است که حجم آگهی های شخصی در این نرم افزارها بسیار کم است اما همان تعداد کم نیز به مراتب با قیمت هایی پایین تر از مشاوران املاک وجود دارد و با این حال به نظر می رسد راه هایی که این روزها از طرف برخی مشاوران املاک در بازار نقل و انتقال مسکن به کار گرفته شده به افزایش قیمت رهن و اجاره منجر شده است. بخش دیگری از افراد نیز که اقدام به معرفی فایل به بازار اجاره کرده‌اند آن هایی هستند که به‌دلیل شرایط رکود بازار معاملات خرید و فروش مسکن موفق به فروش واحدهای خود نشده‌اند و حال با تعیین مبالغ رهن به‌صورت غیرمتعارف اقدام به عرضه واحد خود به بازار اجاره کرده‌اند. حالا با این وضع اجاره‌بهای واحدهای مسکونی ارائه‌ شده به بازار مسکن در مناطق مختلف عموما بالاتر از توان مستاجرهاست و شواهد نشان می‌دهد دیر یا زود موجران برای خالی نماندن واحدهای خود ناچار به تعدیل اجاره‌بهای پیشنهادی هستند.به رغم آن که بازار اجاره مسکن امسال با فراوانی قابل توجه فایل پیشنهاد شده با شرایط رهن کامل همراه است اما بخش زیادی از مستاجران به‌دلیل رهن‌های سنگین به دنبال واحدهایی هستند که شرایط پرداخت اجاره‌ در آن ها به صورت رهن واجاره ماهیانه تعیین شده باشد. افزایش بیش از 20 درصد مجاز نیست علی مرادزاده، رئیس اتحادیه مشاوران املاک درباره شروع فصل اجاره می گوید: هنوز به طور کامل وارد فصل اجاره نشدیم و  بیشتر نقل و انتقالات از تیرآغاز می شود اما از 19 اردیبهشت که دفاتر ما بعد از تعطیلی کرونایی دوباره شروع به فعالیت کردند تاکنون اطلاعات معاملات  آن ها در سامانه های ما ثبت نشده که بتوانیم اطلاعات دقیق و تحلیلی از شرایط بیان کنیم و برای نظرات کارشناسی قطعی نیاز به دو ماه زمان است. وی همچنین تاکید می کند: با توجه به مصوبات موجود در شرایط کرونا از نظر ما افزایش اجاره بها بیش از 20 درصد رسمیت ندارد و مستاجر می تواند بیش از این مبلغ پرداخت نکند و منزل را هم در صورت درخواست بیشتر موجر تخلیه نکند اما ممکن است با همین شرایط هم مبالغ بالاتر وجود داشته باشد و ما این را رد نمی کنیم . مرادزاده تصریح می کند: به تمام همکاران مان ابلاغ کردیم که قرارداد بیش از 20 درصد را تا سه ماه بعد از کرونا ثبت نکنند مگر این که خود موجر جای دیگری مستاجر باشد یا مستنداتی بیاورد که مثلا فرزندان خودش قرار است در منزل ساکن شوند تا بتوان قرارداد را فسخ کرد. رئیس اتحادیه مشاوران املاک مشهد می گوید: حداکثر کمیسیون قراردادهای اجاره که مشاوران املاک می توانند دریافت کنند 800 هزار تومان است (مجموع دریافتی از هر دو طرف معامله 800 هزار تومان است) و بیش از این مبلغ خلاف نرخ نامه و غیر مجاز است و هرکس به ما مراجعه کند که بیشتر  از این مبلغ  از او دریافت شده با مشاور خاطی برخورد می کنیم ، به همین دلیل نمی توانیم بگوییم افزایش قیمت رهن و اجاره مسکن تقصیر مشاوران است. هرچه مبلغ قرارداد اجاره بالاتر برود تاثیری در مبلغ کمیسیون ندارد. برخی بنگاهی ها هزار مدل دروغ به بازرس می گویند وی در پاسخ به این سوال که کدام مشاوران املاک این مبلغ را دریافت می  کنند و آیا واقعا این نرخ نامه رعایت می شود؟ و چه تعداد بازرسی در اتحادیه املاک انجام شده است توضیح  می دهد: شما یک مورد به ما معرفی کنید که خلاف نرخ نامه گرفته تا برخورد کنیم. من خبر ندارم که چه کسی چقدر پول گرفته؟ مردم باید مراجعه کنند و بگویند تا بتوانیم بررسی کنیم. بازرس های ما هر وقت به برخی  مشاوران املاک مراجعه می کنند می گویند قرارداد نداریم و پول نگرفتیم، وضعیت خراب است و هیچ معامله ای نکردیم و هزار دروغ دیگر می گویند اما مردم اگر معامله می کنند و مبالغ اضافه از آن ها گرفته می شود باید مراجعه کنند تا هم مبلغ اضافه را به آن ها عودت دهیم و هم این مشاوران املاک به میزان دو برابر در تعزیرات حکومتی جریمه شوند. رئیس اتحادیه مشاوران املاک مشهد در پاسخ به این سوال که چرا یک ملک در سه مشاور املاک متفاوت با سه قیمت رهن وجود دارد و آیا این در عرف معامله منطقی است، می گوید: خیر منطقی نیست اما من نمی دانم که این قیمت ها را مشاوران گذاشته اند یا خود مالک. من می گویم ممکن است برای یک معامله 10 میلیون تومان هم بگیرند اما این مسئولیت اجتماعی شماست که به مردم اعلام کنید بیش از 800 هزار تومان نپردازند و اگر سرشان کلاه رفت به ما مراجعه کنند. ما که خبر نداریم حتی اگر گفتند قرارداد را انجام نمی دهیم و مردم مجبور شدند پول بیشتر بپردازند و چاقو زیر گلویشان گذاشتند و مجبورشان کردند که پول بیشتر بدهند باز هم بیایند ما رسیدگی می کنیم. کلک برخی املاکی ها از زبان رئیس اتحادیه مرادزاده تصریح می کند: من به شما یک کلک قدیمی برخی املاکی ها را می گویم تا ذهن مردم روشن شود، مشاور به موجر می گوید اجاره ملک شما تا سال گذشته سه میلیون و 500بوده اما حالا من می توانم  ملک تان را پنج میلیون اجاره بدهم، اما باید حداقل دو میلیون کمیسیون بدهی، مالک هم وقتی ببیند قرار است 12 ماه پنج میلیون تومان اجاره بگیرد با این مبلغ موافقت می کند، از طرف دیگر با مستاجر صحبت می کند و می گوید قیمت اجاره ملک شش میلیون است، بروید و از منطقه و فایل هم استعلام بگیرید همگی هم نرخ را هماهنگ می کنند، بعد از آن می گوید اما من می توانم این ملک را با پنج میلیون اجاره کنم، به شرط آن که حداقل دو میلیون کمیسیون بدهید، قرارداد را می نویسند و به جای 800 تومان ، چهار میلیون می گیرند. وی ادامه می دهد: ما توافقات را قبول نداریم و اگر کسی با وجود توافق شکایت کند ما به آن رسیدگی می کنیم، چون قانونی به اسم دلالی وجود دارد که توابع خاصی دارد اما مشاوران املاک شامل آن نمی شوند و باید بر اساس نرخ نامه رعایت کنند و نمی توانند با این شکل توافقی کار کنند. قطعا خلاف است. نرخ نامه املاک واقعی نیست "امیر دلداری"، مدیر بازرسی و نظارت اتاق اصناف نیز درباره تخلفات مشاوران املاک می گوید: بازرسی های زیادی در این خصوص انجام شده و مبالغ بسیار زیادی هم در سال گذشته و امسال به حساب مردم برگشت داده شده اما موضوعی که وجود دارد این است که وقتی نرخ نامه واقعی و به روز نیست تخلفات گسترش می یابد. وی می افزاید : نرخ نامه املاک مربوط به چند سال قبل است که اتحادیه نیز درخواست اصلاح آن را داده اما چون مربوط به نرخ گذاری گروه یک است حتما باید کارشناسی و سپس در کمیته نرخ گذاری استان بررسی و توسط هیئت نظارت استانی تایید شود و تا آن لحظه هیچ گونه تغییری نباید انجام شود . دلداری با تایید وجود تخلفات مختلف در این صنف گفت :اگر نرخ نامه به واقعیت نزدیک باشد عملا راه خلاف بسته می شود اما نمی توان توجیه کرد، حالا که نرخ نامه باید اصلاح شود می توانند خارج از آن کار کنند و مردم هم نباید مبالغ بیشتر پرداخت کنند، ما نیز همچنان پیگیر بازرسی ها هستیم و در این ایام هم آن را افزایش می دهیم اما نکته ای که مهم است این است که نرخ نامه لازم الاجراست.