زنگ خطر در بازار کالاهای اساسی

آمارهای گمرکی حاکی از این است که در دو ماه ابتدایی سال، کالاهای اساسی مشمول ارز نیمایی با افت 32 درصدی و اقلام اساسی مشمول ارز ۴۲۰۰، با کاهش ۵۳ درصدی وزن ترخیص نسبت به مدت مشابه سال قبل روبه رو شده اند. در نهایت افت 50 درصدی ترخیص کل کالاهای ضروری و اساسی که یک دلیل عمده آن به تامین ارز بر می گردد، می‌تواند زنگ خطر افت جدی مایحتاج ضروری مردم در هفته های آینده را کلید بزند. به گزارش خراسان، با خروج تدریجی کالاهای اساسی از فهرست کالاهای مشمول ارز 4200، هم اینک این کالاها با دو نرخ ارز 4200 و ارز نیمایی تامین ارز می شوند. مسیر واردات این کالاها به مانند فرایند مرسوم گمرکی به ترتیب شامل ثبت سفارش، تخصیص ارز، تامین ارز و ترخیص کالاست. با این اوصاف، تازه ترین گزارش تسنیم از وضعیت ترخیص این کالاها در دو ماه ابتدایی امسال (ابتدای سال تا 23 اردیبهشت 1400)، نشان می دهد که زنگ خطر برای تامین و بازار این محصولات در داخل کشور به صدا درآمده  به طوری که کالاهای مشمول ارز 4200 شامل روغن خام، دانه های روغنی، کنجاله سویا، جو و ذرت با افت 53 درصدی وزن ترخیص نسبت به مدت مشابه سال گذشته روبه رو شده و این رقم از 2.36 میلیون  تن به 1.1 میلیون تن کاهش یافته است. طبق این گزارش، برای این کالاها، حدود 2.8 میلیارد یورو ثبت سفارش انجام شده منتهی تنها برای 763 هزار دلار آن تخصیص یافته  و برای 644 هزار دلار تامین ارز صورت گرفته است. از سوی دیگر در حوزه کالاهای اساسی که از فهرست کالاهای گروه یک خارج شده و تامین ارز آن ها با ارز نیمایی صورت می گیرد، وضعیت به همین منوال است. این کالاها شامل 20 قلم از جمله دام های سنگین و سبک، گوشت، کره، حبوبات، چای، برنج، لاستیک سبک و سنگین، و انواع کاغذ و ... است که وزن ترخیص آن ها نسبت به سال قبل 32 درصد  را نشان می دهد. به عنوان مثال درحالی که ثبت سفارش برنج حدود 157 درصد افزایش یافته و همچنین تامین ارز آن نیز بیش از 1300 درصد افزوده شده اما ارزش و وزن ترخیص این قلم کالای اساسی حدود 10 تا 12 درصد افت کرده از سوی دیگر میزان گوشت گاو و گوسفند تقریبا صفر شده است.  طبق جدول منتشر شده در گزارش مزبور، برای کالاهای اساسی که با ارز نیمایی (و برای بخش اندکی از آن ها با ارز 4200) باید تامین ارز شوند، در مجموع 668 میلیون یورو ثبت سفارش انجام شده و برای حدود 257 میلیون یورو تامین ارز صورت گرفته است. به گزارش خراسان، همتی رئیس کل بانک مرکزی، چندی پیش تصریح کرده بود که برنامه‌های تأمین ارز کشور همانند گذشته، بر مبنای ارزهای در دسترس و بدون تکیه بر منابع مسدودی تنظیم شده است. بنابراین اگرچه  احتمالاً احتیاط بانک مرکزی برای تامین ارز یا به دلیل محدود بودن منابع ارزی در دسترس یا نگرانی بابت تبعات تورمی تبدیل ارز دولتی و  به ریال صورت گرفته است اما باید درباره موضوع کالا های اساسی با توجه به تاثیر آن  روی همه مردم  سیاست گذاری و اقدام لازم صورت گیرد.