لزوم انتشار جزئیات قراردادهای خرید واکسن

محمدرضا محبوب فر عضو انجمن علمی ارتقاء سلامت ایران به تازگی گزارشی از مرکــز مدیریت آمار و فناوری اطلاعات وزارت بهداشت  منتشر شده که نشان می‌دهد نرخ فوت در افراد کامل واکسینه شده که دو هفته از دریافت دُز دومشان می ‌گذرد و این به‌معنای بیش از ۷۰ برابر میانگین جهانی است. متأسفانه یکی از علل شکست واکسیناسیون این بوده که واکسیناسیون به‌نوعی رانتی شده و در شرایطی که دنیا بیش از 80 درصد واکسیناسیون انجام داده است و حتی قبایلی در مالزی (عکس‌های منتشر شده در فضای مجازی بازتاب وسیعی داشت) در واکسیناسیون نسبت به ایران پیشی گرفته‌اند و سن واکسیناسیون در کشورهای دنیا و همسایه ایران کاهش یافته، اکنون ۲۰ روز است سن واکسن در ایران تغییر نکرده است. دلیل دیگر احتمالا می‌تواند این باشد که واکسن‌های وارداتی دست کم از منابع صددرصد دقیقی خریداری نشده است. در کشور چین و بسیاری از کشورهای همسایه ایران مانند ترکیه، عراق و افغانستان از واکسن‌های معتبر فایزر، مدرنا، آسترازنکا و سینوواک استفاده می‌شود. اما در ایران دو واکسن ابتدایی ممنوع بوده و واکسن سینوواک نیز به کشور وارد نشده است و کشور چین تنها به ارسال محموله‌های واکسن سینوفارم آن هم بیشتر به صورت اهدایی برای ایران اقدام نموده است. واکسن آسترازنکا نیز تاکنون از منبع اصلی یعنی انگلستان به کشور وارد نشده است و تنها به صورت اهدایی یا خریدهای محدود وزارت بهداشت از کشورهای ثانی و ثالث مثل: ژاپن، کره‌جنوبی، هند و روسیه وارد شده است. واکسن اسپوتنیک روسی نیز ابتدا به کشور وارد می‌شد اما وقتی کشور روسیه با جهش ویروس مواجه شد، اعلام نمود با کمبود واکسن در داخل کشور رو به‌رو شده است و دیگر محموله‌ای به ایران ارسال نکرد. ایمنی‌زایی واکسن‌های فایزر و مدرنا بیش از 95 درصد و واکسن‌های چینی سینوواک حدود 70 درصد و سینوفارم 60 درصد و واکسن آسترازنکا بیش از 85 درصد گزارش گردیده است. برای واکسن‌های چینی تاکنون دُز سوم یا تقویتی یا یادآور تعریف نشده است، اما سایر واکسن ها تجدید شده‌اند و جمعیت دنیا در حال تزریق دُز سوم برای ایمنی زایی در برابر ویروس‌های جهش یافته کرونا هستند. اکنون 18 درصد جمعیت ایران دُز اول واکسن کرونا را دریافت نموده‌اند و تنها 6 درصد جمعیت کشور دُز دوم کرونا را دریافت داشته‌اند. از طرفی، استفاده از واکسن آسترازنکا تنها برای جمعیت بالای 50 سال مجاز شمرده شده است و تزریق آن برای زیر 50 سال به دلیل عوارض آن از دستور کار کشورهای دنیا خارج شده است. این در صورتی است که در ایران به مشمولان واکسن کرونا که حتی زیر 50 سال بوده اند و در موارد بسیار زیادی حتی برای سنین زیر 40 سال و 30 سال واکسن آسترازنکا تزریق شده است که بنا بر گزارشات دریافتی تعدادی از واکسینه شده‌ها با واکسن آسترازنکا به دلیل تشنج و دیگر عوارض واکسن در بیمارستان‌ها بستری و سپس فوت نموده‌اند. موارد فوتی‌ها در بین کادر درمان نیز وجود داشته‌اند. مسئله قابل توجه دیگر اینکه برای افراد در داخل ایران پس از دریافت دز اول واکسن کرونا به دلیل نبود واکسن دز دوم کرونا فاصله تزریق دو واکسن رعایت نشده است و دُز دوم با تأخیر بیش از دو ماه تزریق شده است. نکته دیگر هم درباره واکسن‌های تولیدشده در داخل کشور شنیدنی است! اصل ماجرا اینکه حامد حسینی، مدیر گروه مطالعات بالینی واکسن برکت گفته است: «علت تفاوت آنتی ‌بادی دریافت‌کنندگان واکسن برکت به دلیل نوع کیت تستی است که در ایران استفاده می‌شود. اشخاص بعد از واکسیناسیون تست آنتی ‌بادی ندهند.» پس از این اظهارات بود که خبرگزاری پیام اقتصاد با انتشار برگه نتیجه تست آنتی بادی دو نفر از کسانی که در تحقیقات بالینی واکسن ‎برکت شرکت کرده‌اند، مدعی شد: «بعد از ۴۰ روز از تزریق دُز دوم واکسن داخلی برکت، میزان آنتی ‌بادی یکی از نمونه‌ ها ۷۱ صدم و دیگری تنها  ۳۱ صدم اعلام شده است. یعنی واکسن کرونای ‎داخلی تأثیر لازم و کافی نداشته است.» پیش‌تر فرید نجفی، معاون پژوهش وزارت بهداشت در نامه‌‌ای به سعید‌نمکی درباره صدور مجوز اضطراری برای تزریق واکسن‌های ایرانی در حالی که هنوز فاز سوم مطالعاتی آن به پایان نرسیده، هشدار داده بود. همچنین دریافت واکسن‌های تقلبی قاچاق شده به ایران یا واکسن‌های تقلبی تولیدشده در کشور و نیز تأمین نشدن زنجیره سرد واکسن و حمل و نقل غیرفنی و غیراصولی واکسن‌های وارداتی به ایران و عوارض داروهای استفاده شده در درمان بیماران کرونایی واکسینه شده در افزایش نرخ مرگ‌و‌میر در بین واکسینه شده‌ها در ایران بی‌تأثیر نبوده است.