اصول اخلاقی در فعالیت‌های اقتصادی

جعفر بای‪-‬ انسان تلاش را برای معاش مناسب انجام می‌دهد و به دلیل نگرانی از گرسنه ماندن فعالیت‌ها و کوشش‌های مضاعفی را انجام می‌دهد تا بتواند درآمدی کسب کند و از این طریق زندگی خویش را آبرومندانه سپری کند. کسب درآمد در جامعه بشری تابع قانون و مقررات و اصول حاکم منظمی است که از یک سو مکتوب و قانونمند تصویب شد و از سویی بر اساس باورها و اعتقادات مردم است. متاسفانه بسیاری از انسان‌ها به دلیل
پول پرستی و طمع در زندگی شخصی خویش
تقلب می‌کنند تا بتوانند پول بیشتری را کسب کنند. عده‌ای حق و حقوق دیگران را مورد تجاوز قرار می‌دهند تا با کسب درآمد مضاعف زندگی لبریز از رفاه بیشتری داشته باشند. شاخص‌های کسب پول در جامعه بیشتر به تخصص، مهارت‌های فردی، علم و دانش شخصی، تلاش، پشتکار، عزم و اراده انسان‌ها مربوط است. برخی با ابتکار، خلاقیت و نوآوری نیز باعث کسب درآمدهای فراوانی می‌شوند اما همه این موارد قوانین و مقررات نانوشته‌ای دارد که انسان‌ها ملزم به رعایت و اجرای آن‌ها هستند. هرکدام از این‌ها اگر زیرپا گذاشته شود به جد مورد اعتراض اجتماعی قرار می‌گیرد. برخی مع الاسف با کسب درآمدهای نامشروع به خاطر طمع و پول بیشتر دست به اختلاس می‌زنند یا با احتکار و کم فروشی به دنبال کلاهبرداری و حقه بازی هستند. برخی نیز از رانت و ویژه خواری می‌خواهند پول بیشتری را کسب نمایند یا با تقلب به دنبال آن هستند که بتوانند درآمد مضاعفی نسبت به دیگران داشته باشند. قطعا ارث نیز در جامعه اسلامی منجر به یک جهش اقتصادی می‌شود که انسان‌های خاصی را نسبت به بقیه جلو می‌اندازد. اقتصاد بیمار ما که متاسفانه به خاطر مشکلات و گرفتاری‌های خاص خودش منجر به کسب درآمدهای ناپلئونی برای افراد می‌شود. مثلا کسی خریدی را در سطح کلان انجام می‌دهد و به علت اقتصاد بیمار و گرانی بیش از حد جنس درآمد حساب نشده‌ای از خرید به دست می‌آید و این گونه افراد گاهی یک شبه ره صدساله را می‌روند و این امر برای اقتصاد بیمار منجر به جهش‌های اقتصادی فراوانی می‌شود. اما فراموش نکنیم در کنار این اصول اخلاقی و تعهدات، باورها و اعتقادات نیز باید حاکم باشد. یعنی انسان‌ها نمی‌توانند به صرف فعالیت‌ها و تلاش‌ها بدون مداخله اصول اخلاقی در نظام و جامعه اسلامی به فعالیت‌های اقتصادی بپردازند. فعالیت‌های اقتصادی نباید موجب ظلم، ستم و ناعدالتی در جامعه شود. یعنی با حاکم شدن اصول اخلاقی باورهایی حاکم می‌شود که تلاش‌ها و فعالیت‌ها اگر منجر به جهش اقتصادی می‌شود، باعث ایجاد عدالت نیز می‌شود. مبادا مباحث اقتصادی باعث ظلم، ستم و تعدی در حق دیگر هم نوعان شود. نوع دوستی و انجام تعهدات بشری در راستای اجرای عدالت یک اصول پذیرفته شده جهانی و بین‌المللی است که بشریت به دنبال آن است و نباید با طمع زمینه ظلم و ستم در جامعه فراهم شود.