روزنامه آرمان ملی
1400/08/06
روسيه مخالف تعلل در مذاكرات هسته‌اي است
آرمان ملی: برگزاری نشست همسایگان افغانستان به فاصله کوتاهی بعد از نشست مسکو به میزبانی ایران روز گذشته برگزار شد و همسایگان افغانستان جملگی بر لزوم ایجاد دولتی فراگیر در این کشور و کمک‌های انسان دوستانه اقتصادی برای رفع بحران حاضر در افغانستان تاکید کردند. این در حالی است که از سوی دیگر گام‌هایی برای از سرگیری مذاکرات برجام از سوی طرفین برداشته شده است و هرچند روسیه در این میان موضعی متفاوت‌تر از گذشته نسبت به از سرگیری مذاکرات اتخاذ کرده، اما آنچه مسلم است همه طرف‌ها بر یک نقطه آن هم احیای برجام و بازگشت به مذاکرات و رفع تحریم‌ها اشتراک نظر دارند که باید دید در نهایت شاهد چه تحولاتی پیرامون این توافق خواهیم بود. در این راستا برای بررسی تحولات اخیر برجام، نشست افغانستان و آنچه در سیاست بین‌الملل می‌گذرد «آرمان ملی» با علی اصغر زرگر تحلیلگر مسائل بین‌الملل به گفت وگو پرداخته است که می‌خوانید. تهران دیروز میزبان نشست همسایگان افغانستان با فاصله کمی بعد از نشست مسکو بود؛ چرایی برگزاری دو نشست با فاصله زمانی کم و همچنین سمت و سوی برخورد با افغانستان تحت سلطه طالبان را چگونه ارزیابی می‌کنید؟ برنامه برگزاری نشست‌ها این گونه نیست که طی یک یا دو روز محل برگزاری، دعوت و... انجام شود. معمولا یک مدت معقولی برای برگزاری اینگونه نشست‌ها در نظر گرفته میشود. در کنفرانس مسکو اعلامیه‌ای از سوی آقای سرگئی لاوروف، وزیر امور خارجه روسیه، به عنوان اعلامیه پایانی کنفرانس مسکو قرائت شد و در آن دولت فعلی مستقر در افغانستان را به عنوان دولت موقت شناسایی یا می‌تواند مورد شناسایی واقع شود (البته با یکسری شرایط). ایران به عنوان همسایه افغانستان به دلیل تعداد زیادی از مهاجران افغانستانی که در خود جای داده است، مسأله قاچاق مواد مخدر و عبور مهاجران افغان از ایران به سوی ترکیه و اروپا با مسائل حادتری مواجه است. در خود افغانستان هم وضعیت شیعیان، هزاره‌ها و سایر قومیت‌ها که درگیر مسائلی همچون مصادره اموال، ترور و بمب‌گذاری و... هستند، باعث نگرانی ایران شده است که اگر مسکو عجله کند و یا پیش دستی کند در به رسمیت شناختن حکومت طالبان چه به صورت دو فاکتو یا موقت موجب میشود که موضع طالبان یک مقداری تقویت شود و بعد این تقویت مواضع، باعث شود که طالبان به وعده‌های خودش عمل نکند. یعنی به شیعیان فشار بیاورد یا اینکه ابتدا یک دولت فراگیر تشکیل شود به‌عنوان شرط اولیه و بعد از سوی دولت‌های دیگر مورد شناسایی واقع شود، عمل نکند. ایران یکی از شرکت‌کنندگان در نشست مسکو بود، لذا در نشست همسایگان افغانستان تا حدودی ایران می‌خواهد جو را به این سو ببرد تا زمانی که یک دولت فراگیر در افغانستان تشکیل نشده است و در واقع با یک آرای عمومی دولتی در کابل تشکیل نشود، دولت طالبان مورد شناسایی قرار نگیرد و فشارهای بین المللی به گونه‌ای باشد که طالبان به وعده‌های خود در مورد تشکیل دولت فراگیر عمل کند و تا آن زمان طالبان را به عنوان دولت موقت شناسایی نکند. برگزاری نشست تهران با فاصله زمانی کوتاه از نشست مسکو به‌خاطر احساس خطری بود که ایران از جانب نشست مسکو در مورد به رسمیت شناخته شدن طالبان ولو به صورت موقت احساس می‌کرد. چرا طالبان را در موقعیتی قرار می‌داد که به وعده‌های خود عمل نکند و به صورت انحصاری قدرت را قبضه می‌کرد. مواضع اخیر روسیه در مورد از سرگیری مذاکرات برجام با موضع گیری همیشگی روس‌ها متفاوت بوده است؛ دلیل این تغییر رویکرد را چه می‌دانید؟ روسیه خواه ناخواه به عنوان یک شریک تجاری، امنیتی و... منتظر این است که روابط ایران با اتحادیه اروپا و آمریکا روی ریل عادی سازی قرار بگیرد و ایران بتواند به‌راحتی با سایر کشورها تجارت داشته باشد. بنابراین روسیه منتظر است که ایران هرچه زودتر به مذاکرات برجامی بازگردد (ایران از برجام بیرون نرفته است)، آمریکایی‌ها به برجام بازگردند و اروپایی‌ها روابط مالی و تجاری خودشان را با ایران عادی بکند و هرگونه عادی سازی روابط بین المللی و بانکی ایران به نفع روسیه هم خواهد بود. روسیه‌ای که به عنوان شریک تجاری ایران است و یکسری قراردادهای درازمدت اقتصادی بین دو کشور منعقد شده است. بنابراین روس‌ها می‌خواهند در یک جو آرام‌تری بدون اینکه بخواهند، تحریم‌ها علیه ایران را نقض کنند، روابط خودشان را با ایران داشته باشند. اروپایی‌ها عجله دارند که هرچه زودتر ایران به میز مذاکره بازگردد و آنچه مربوط به برجام بوده مورد حل و فصل شود. روسیه هم نمی‌خواهد تنش بین ایران و آمریکا و اسرائیل به وجود بیاید چون خواه ناخواه روسیه که در سوریه حضور دارد و در منطقه خاورمیانه هم منافعی دارد و با اسرائیل هم روابط خوبی دارد، نمی‌خواهد که موضوع هسته ای ایران بیش از این به طول انجامد. هرچه تنش بین ایران با کشورهای منطقه خاورمیانه از یکسو و با اروپا و آمریکا از سوی دیگر کمتر شود، روسیه از کاهش تنش‌ها منتفع خواهد شد. در روزهای اخیر شاهد سقوط ارزش لیر (پول ملی ترکیه) هستیم، این موضوع می‌تواند بر سیاست خارجی مداخله جویانه اردوغان تاثیر بگذارد؟ البته سقوط لیر یک پروسه‌ای است که در طول یک یا دو سال گذشته از زمانی که مهم‌ترین صنعت ترکیه که توریسم بود به‌خاطر کرونا آسیب دید، شروع شد. ترک‌ها خیلی تلاش کردند که مسأله مدیریت کرونا را عادی سازی کنند ولی موفق نشدند و بنابراین میزان متنابهی از درآمد ترکیه که ناشی از توریسم بوده کاهش پیدا کرده است. صنایع ترکیه هم صنایع وابسته‌ای است که معمولا کشورهای اروپایی سرمایه گذاری کرده‌اند و بخشی از صادرات کاهش پیدا کرده است. این مسائل باعث شده که شاهد سقوط ارزش پول ملی ترکیه باشیم. این ضعف‌ها و مخالفت‌هایی که از سوی مردم، شخصیت‌ها و احزاب مخالف ترکیه با اردوغان میشود، موجب میشود پیگیری سیاست نو عثمانی گرایی و یا حمایت از پان ترکیسم از سوی ترکیه کاهش پیدا کند و یا با شدت کمتری پیگیری شود. اروپایی‌ها هم از این وضعیت استفاده می‌کنند و به سیاست‌های داخلی در رابطه با حقوق بشر اعتراض می‌کنند و با توجه به وضعیت سر درگمی موجود در سیاست خارجی ترکیه در حال حاضر شاهد واکنش و عکس العمل نامعقول از جانب اردوغان هستیم که باعث بحران در سیاست خارجی ترکیه میشود. البته واکنش اردوغان می‌تواند به نوعی به پرونده عضویت این کشور در اتحادیه اروپا هم مربوط باشد و موانعی که بر سر عضویت ترکیه در اتحادیه اروپا از سوی کشورهایی مانند فرانسه و یونان ایجاد میشود. بنابراین معتقدم احتمالا ترکیه دست از اقدامات و جاه طلبی‌های برون مرزهای خود بردارد و در دراز مدت در صورتی که تغییری در وضعیت کنونی حاصل نشود دستاوردهای حزب اردوغان بر باد خواهد رفت و...در انتخابات بعدی اردوغانی در راس دولت نخواهد بود. دستیابی به توافق جدید در قالب مذاکرات برجامی را تا چه اندازه امکان‌پذیر می‌دانید؟ توافق قابل دستیابی است. تعلل ایران یک ریشه تاریخی و روان شناختی که حاصل سر خوردگی از اروپا و آمریکاست، دارد. به لحاظ تاریخی یکی از مشخصه‌های سیاست خارجی ایران طی 500 سال گذشته تعلل و عدم تصمیم گیری (امروز و فردا کردن) است. پاسخ‌ها نسبت به درخواست‌های طرف خارجی و اقداماتشی که باید انجام شود، خیلی سریع تصمیم گیری نمی‌شود و یک اصطلاحی اروپایی در رابطه با سیاست خارجی ایران دارند به نام procrastination یا به تعویق انداختن تا اینکه موضوع منتفی شود، یا به نفع ایران وضعیت تغییر پیدا کند. این یکی از ویژگی‌های سیاست خارجی ایران طی دوره‌های مختلف تاریخی بوده و متاسفانه هنوز هم وجود دارد و ما خیلی سریعا از فرصت‌ها استفاده نمی‌کنیم، به جای اینکه در یک فرصت مناسبی که به نفع ماست نتیجه را به نفع خودمان به وجود آوریم. سیاست خارجی ایران از این موضوع رنج می‌برد ولی مسأله دیگر سرخوردگی ایران از اروپا و آمریکا در قضیه برجام است. آمریکا از برجام خارج شده است و اروپایی‌ها وعده‌های مختلفی داده‌اند که در واقع به طرقی به‌رغم خروج آمریکا از برجام بتوانند بیایند و ترتیباتی را ایجاد کنند و بر اساس این ترتیبات نفت ایران را بخرند و از کانال خاصی پول را به ایران منتقل بکنند که این وعده‌ها انجام نشد. بعد از خروج آمریکایی‌ها از برجام مسأله سردار سلیمانی در عراق رخ داد و موجب شد که ایران از اروپا و آمریکا سرخورده شود. دولت جدید به دنبال این است که تورم را کنترل کند، قیمت را کاهش دهد، طرح‌های نیمه تمام را به پایان برساند و... لذا نیاز به سرمایه است و این سرمایه‌ها در کشورهای مختلف بلوکه شده‌اند. یکی از راه‌حل‌ها این است که برجام به سرانجام برسد و به‌صورت مرحله‌ای هم که شده مذاکراتی انجام شود و بخشی از این سرمایه‌ها آزاد شود و دولت جدید بتواند از این سرمایه‌ها در جهت رفع بحران‌های مختلف استفاده کند. این امر صورت می‌گیرد اما هنوز به یک جمع بندی نرسیده‌اند و یا اینکه می‌خواهند با یک دست پرتری به مذاکرات برگردند. ولی مطمئن هستم به خاطر فشارهایی که چین و روسیه هم روی دولت جدید وارد می‌کنند مذاکرات یا حداقل پیش مذاکراتی چه در بروکسل یا در وین انجام خواهد شد. تاثیر رژیم صهیونیستی را در به بن بست کشاندن مذاکرات برجام تا چه اندازه موثر می‌بینید؟ اسرائیل هم چند بار اعلام کرده که اگر آمریکایی‌ها دوباره به برجام بازگردند و مسائل هسته‌ای ایران بر اساس برجام حل و فصل شود، مشکل ما رفع میشود. به‌رغم اینکه قبلا مخالف برجام بودند و به توصیه آنها بود که ترامپ از برجام خارج شد ولی الان می‌گویند اگر توافق هسته‌ای انجام بشود، مشکلی نخواهند داشت. تهدیدهایی که الان اسرائیلی‌ها دارند انجام می‌دهند علیه ایران برای این است که ایران دوباره به پای میز مذاکره در وین بازگردد و به تعهدات برجامی خودش بازگردد و من فکر نمی‌کنم که به دنبال جلوگیری از بازگشت ایران به تعهدات برجامی خودش باشند بلکه برعکس با چراغ سبز آمریکایی‌ها این تهدیدها انجام میشود تا ایران هرچه سریع‌تر به میز مذاکراه برگردند و مذاکرات برجامی را به یک جایی برسانند.
سایر اخبار این روزنامه
جاده مخصوصي‌ها برسردوراهي قيمت‌گذاري
حادثه تبريز تصوير نظامی كردن عرصه سياست است
زاكاني در«منگنه رسانه‌هاي اصولگرا»
پنهان کردن دلایل واقعه تبریز؛ چرا؟
پيام همسايگان به طالبان؛ «تشكيل دولت فراگير»
روسيه مخالف تعلل در مذاكرات هسته‌اي است
اين بار «دست درازي» همسايگان به آب درياي خزر
پانسمان‌بيماران پروانه‌اي در سطل زباله چه مي‌كند؟
بروکسل قفلی را باز می‌کند؟
کدام‌یک معیوب‌تر است؟
دنیا را سورپرایز کنیم
تامل در آمارهای سرمایه‌گذاری خارجی در ایران
برجام در وقت‌های اضافه
