تعامل با آژانس مذاكرات را جلو بُرد

آرمان ملی- تحولات حول محور مذاکرات  ایران و کشورهای 1+4 برای احیای مجدد برجام بیش از گذشته و پر خبر‌تر پیش می‌رود. چنانکه طی روزهای گذشته از هیأ‌ت مذاکره‌کننده ایرانی گرفته تا مقامات اروپایی  و سایر مقامات بین‌المللی به اظهارنظر پرداخته‌اند. به نظر می‌رسد امروز در دور هشتم مذاکرات سایر طرف‌های برجام رضایتمندی بیشتری از روند مذاکرات نسبت به دور هفتم دارند و در همین خصوص نیز شاهد ابراز امیدواری آنها در خصوص رسیدن به نقاط اشتراک بیشتر  و حل بیشتر اختلافات بوده‌ایم. چنانکه اخیراً انریکه مورا هماهنگ‌کننده مذاکرات از جدیت همه طرف‌ها برای احیای برجام ابراز خرسندی کرده است. این در حالی‌ست که گویا طرفین تا حدی از مواضع خود پایین آمده و سطح انتظارات خود را کاهش داده‌اند. چنانکه امروز اروپایی‌ها پذیرفته‌اند که متون پیشنهادی ایران در کنار 6 دور قبلی مذاکرات مورد بررسی و مذاکره قرار گیرد. طی روزهای گذشته نیز مذاکرات به صورت فشرده در کارگروه‌‌های 3 گانه لغو تحریم‌ها، اقدامات هسته‌ای و زمان‌بندی توافق و نیز در تعامل با انریکه مورا هماهنگ‌کننده مذاکرات میان ایران و 1+4و آمریکا ادامه یافته و به نظر می‌آید این روند تا آخر هفته ادامه داشته باشد  و بعید است  تا پایان هفته شاهد جمع‌بندی مسایلی که تا کنون مورد بحث قرار گرفته است باشیم و کمیسیون مشترک برجام در سطح معاونان سیاسی وزیران امور خارجه ایران و 1+4 تشکیل شود.  با این حال همه به آینده مذاکرات امیدوارند و اگر کارشکنی‌هایی صورت نگیرد و طرفین مواضع زیاده خواهانه‌ای مطرح نکنند توافق خوب در دسترس خواهد بود.   اقدام داوطلبانه ایران طی‌ماه‌های گذشته آژانس بیـــن‌المللی انرژی اتمی بهانه‌گیری‌هایی را در خصوص عدم اجازه ایران برای تعویض دوربین‌های نظارتی آژانس در مجتمع تسای کرج داشت که در هر زمینه‌ای این موضع را دستاویز قرار داده و ایران را به عدم همکاری با آژانس متهم می‌کردند. چنانکه در گزارش آخر رافائل گروسی مدیر کل آژانس بین‌الملی انرژی اتمی نیز بارها به این مساله اشاره شده بود. با این حال در شرایطی که مذاکرات وین در حال انجام و پیشرفت است روز گذشته ایران نیز در اقدامی داوطلبانه، اجازه جایگزینی دوربین‌های جدید به جای دوربین‌های آسیب‌دیده را به آژانس داده است  این در حالی است که به دلیل اتمام بخش اصلی بررسی‌های قضایی-امنیتی بر روی دوربین‌های آسیب‌دیده و همچنین نظر به اقدام آژانس در محکوم کردن خرابکاری در مجتمع تسا و پذیرش بررسی فنی دوربین‌ها از سوی کارشناسان ایران قبل از نصب، ایران در اقدامی داوطلبانه، اجازه جایگزینی دوربین‌های جدید به جای دوربین‌های آسیب‌دیده را به آژانس داده است. به این ترتیب  یکی از موضوعات بین ایران و آژانس که در دو سفر شهریورماه و آذرماه  گروسی به تهران مطرح شده بود، حل شد و با ابتکار عمل ایران از بروز سوء تفاهم در روابط ایران و آژانس جلوگیری به‌عمل آمد. ایران در قبال درخواست آژانس در خصوص تعویض دوربین‌های آسیب دیده در اقدام خرابکارانه• بر علیه مجتمع تسا در کرج از ابتدا به صراحت اعلام کرده بود که تا زمانی که نهادهای مسئول، بررسی‌های فنی و امنیتی خود را برروی دوربین‌های مذکور انجام ندهند، اجازه سرویس یا تعویض دوربین‌ها  داده نخواهد شد. از سویی؛ ایران با یادآوری وظیفه صیانتی آژانس در قبال اعضاء خود بر لزوم واکنش مدیرکل آژانس به اقدامات تروریستی و خراب‌کارانه بر علیه برنامه هسته‌ای کشورمان به عنوان حداقلی‌ترین کار ممکن تاکید داشت. بر این اساس و به دلیل اتمام بخش اصلی بررسی‌های قضایی- امنیتی  بر روی دوربین‌های آسیب‌دیده و همچنین نظر به اقدام آژانس در محکوم کردن خرابکاری در مجتمع تسا و پذیرش بررسی فنی دوربین‌ها از سوی کارشناسان ایرانی قبل از نصب، ایران این اقدامی داوطلبانه را انجام داد. نکته مهم اینکه صدور این مجوز به هیچ‌وجه نقض کننده قانون مجلس نبوده و بر اساس همان قانون، تصاویر ضبط‌شده توسط دوربین‌های جدید مانند تصاویر دوربین‌های قبلی در اختیار آژانس قرار نخواهند گرفت و همچنان نزد سازمان انرژی اتمی ایران محفوظ خواهد ماند.   اولین ذی‌نفع بازرسی‎های آژانس  مدیر کل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی بیان کرد: مذاکرات هسته‌ای در وین بدون تکمیل بازرسی‌های هسته‎ای در ایران، به نتیجه نخواهد رسید. بازرسی از تاسیسات هسته‌ای ایران به طرف‌های دیگر مذاکرات تضمین و اطمینان می‌دهد. رافائل گروسی درباره مذاکرات وین گفت: آنچه که امروز در وین مطرح می‌شود، بازگشت به توافق هسته‌ای ۲۰۱۵ است. وی افزود: ایران فعالیت‌های هسته‌ای خود را افزایش داده و از همه خطوط عبور کرده است. نقش ما این است که اطمینان حاصل کنیم که ایران هر توافقی را که می‌توان به دست آورد، اجرا می‌کند. مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی ادامه داد: بازرسی‌های ما از تاسیسات هسته‌ای ایران ماهیت برنامه ایران را مشخص می‌کند. ایران نباید درها را به روی بازرسان آژانس ببندد. گروسی تصریح کرد: به نفع ایران است که با آژانس به طور شفاف همکاری کند. ما می‌خواهیم بدانیم که هر گرم از اورانیوم غنی شده ایران در کجا انبار و نگهداری می‌شود.    خوشبین به پیشرفت هستیم  وزیر امور خارجه با اشاره به گفت‌وگوهای جاری در وین میان جمهوری اسلامی ایران و کشورهای 1+4 اظهار داشت: گفت‌وگوهای عزتمندانه از ابتدای عمر دولت جدید در دستورکار بوده و کماکان نیز همین رویکرد با جدیت و سخت‌کوشی تیم مذاکره‌کننده دنبال می‌شود. حسین امیرعبداللهیان با اشاره به نحوه تعامل ایران و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی و اینکه این سازمان بین‌المللی در مقاطعی از ابزار فنی برای تاثیرگذاری سیاسی بر گفت‌وگوهای وین استفاده کرده‌است.وی ضمن اشاره به توافق جدید با آژانس، برخی ادعاهای مطرح شده در خصوص وجود خواسته‌های فرابرجامی در متون پیشنهاد شده از سوی تیم مذاکره‌کننده کشورمان را کذب محض خواند و تاکید کرد: این متون کاملا مبتنی بر برجام است و هیچ چیز فرابرجامی در آنها نیست. این متن‌ها نتیجه ده‌ها ساعت بحث و گفت و گو در مرکز است و رویکرد ما رفع کامل تحریم‌های برجامی در مقابل رفع نگرانی‌های مورد ادعای طرف‌های مقابل درخصوص برنامه هسته‌ای صلح‌آمیز ایران است. رئیس دستگاه دیپلماسی اضافه کرد، هم اکنون در وین بر روی دو سری از متون گفت‌وگو می‌شود؛ متن اول حاصل 6 دور اول گفت‌وگوهاست. در عین حال طرف‌های مقابل پذیرفته‌اند متن‌های پیشنهادی تازه ایران هم روی میز باشد تا از بحث و تلفیق همه اینها یک متن جمع‌بندی‌شده واحد به دست آید. امیرعبدالهیان ابراز امیدواری کرد طرف‌های مقابل با حسن نیت و با نگاه به حل مساله به تلاش‌های خود ادامه دهند و تاکید کرد: ما خوشبین هستیم در شرایطی که طرف مقابل واقع بینانه عمل کند، بتوانیم به پیشرفت در این دور از مذاکرات نائل آییم.  نشست شورای امنیت بامداد روز گذشته بود که جلسه شورای امنیت سازمان ملل متحد با موضوع توافق هسته ای ایران با قرائت گزارش دبیرکل سازمان ملل آغاز شد که در این گزارش بر ضرورت رفع تحریم‌های هسته‌ای یکجانبه آمریکا علیه ایران و لزوم بهره مندی کشورمان از مزایای اقتصادی برجام‌ تاکید شده است. آنتونیو گوترش و رزماری دیکارلو در نشست شورای امنیت سازمان ملل از آمریکا خواستند تحریم‌های ایران را لغو کرده یا معافیت کشورهای واردکننده نفت ایران، را تمدید کند.  دیکارلو در این نشست شورای امنیت با موضوع منع اشاعه تسلیحات هسته‌ای گفت: من و دبیرکل از آمریکا می‌خواهیم تحریم‌ها علیه ایران را لغو کند یا طبق چیزی که در برجام مقرر شده، معافیت‌هایی از این تحریم ها اعمال کند و معافیت‌های مربوط به تجارت نفت با ایران را تمدید کند.  وی افزود: همچین تمدید معافیت از تحریم‌های مربوط به برخی فعالیت‌های هسته‌ای غیرنظامی در نیروگاه بوشهر، تاسیسات فردو و رآکتور اراک حائز اهمیت است. تمدید معافیت از تحریم‌ها علاوه بر این، برای انتقال اورانیوم غنی‌شده به خارج از ایران در ازای اورانیوم طبیعی لازم است. در این جلسه  نماینده دائم ایران نزد سازمان ملل اظهار داشت: این که شورای امنیت موضع ثابت خود را که «برجام باید به‌طور کامل احیاء و اجرا شود» دوباره تکرار کرد مایه دلگرمی است. ما امروز از ارائه پیش شرط یا شرط جدید صحبت نمی‌کنیم‎؛ ما از همان شرایط مندرج در برجام و قطعنامه ۲۲۳۱ سخن می‌گوییم. مجید تخت‌روانچی گفت: بدون برآورده شدن کامل این شرایط، برجام برای مردم ایران بی‌فایده است. ما حدود چهار سال است که به‌طور کامل از حقوق و مزایای خود تحت برجام محروم شده‌ایم. سفیر ایران در سازمان ملل بیان کرد: برخی دولت‌ها فریبکارانه سعی می‌کنند اصرار ما بر احیای کامل و قابل راستی‌آزمایی حقوقمان را به عنوان یک اقدام غیرسازنده و انعطاف‌ناپذیر معرفی کنند. اقدامات ما ماهیتی جبرانی دارد و در تطابق کامل با تعهدات ما تحت پیمان منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای و موافقتنامه پادمان است. پس از وی نماینده اتحادیه اروپا در این نشست ابراز امیدواری کرد که مذاکرات به سمت دلخواه پیش برود. سفیر فرانسه در سازمان ملل نیز بیان کرد: رویکرد دیپلماسی درباره برجام هنوز هم روی میز است. همچنین سفیر چین با اشاره به ضرورت  لغو  تحریم‌ها تاکید کرد: آمریکا مقصر وضعیت فعلی مذاکرات برجام است.  بیانیه تروئیکای اروپا سه کشور اروپایی آلمان، انگلیس و فرانسه در بیانیه‌ای مشترک و با نادیده گرفتن مسئولیت‌هایی که در اجرای توافق هسته‌ای داشته‌اند، ادعاهایی را درباره تاثیر اقدامات هسته‌ای ایران بر برجام و مذاکرات احیای برجام در وین مطرح کردند. تروئیکای اروپا در بیانیه‌ای مشترک پیش‌ از آغاز نشست شورای امنیت درباره اجرای قطعنامه ۲۲۳۱، سند قانونی توافق هسته‌ای، مدعی شدند: ایران دو سال است که در حال انجام دادن اقداماتی بی‌سابقه است و اخیرا حساس‌ترین تخطی‌ها از برجام را سرعت بخشیده است.  ایران همچنین نظارت آژانس بین‌المللی انرژی اتمی را کاهش داده و باعث شده جامعه بین‌المللی اطلاع کمتری از وضعیت برنامه هسته‌ای ایران داشته باشد. برنامه هسته‌ای ایران هیچ‌گاه به اندازه امروز پیش‌رفته نبوده است. این توسعه هسته‌ای در حال تضعیف صلح و امنیت بین‌المللی و نظام جهانی منع اشاعه تسلیحات هسته‌ای است. در این بیانیه آمده است: فرانسه، آلمان و انگلیس به اجرای برجام و قطعنامه ۲۲۳۱ پایبند هستند. ما به‌طور خستگی‌ناپذیر و با حسن نیت با تمامی شرکایمان در وین در تلاشیم توافقی برای حفظ و احیای برجام حاصل کنیم. ایران از توافقاتی که به سختی و پس از هفته‌ها مذاکرات چالش‌برانگیز ایجاد شده بودند، فاصله گرفته است، در حالی که خواسته‌های بیشینه‌گرایانه دیگری را مطرح می‌کند. ما در حال رسیدن به نقطه‌ای هستیم که توسعه برنامه هسته‌ای ایران کاملاً برجام را از هم خواهد گسیخت. در ادامه این بیانیه تاکید شده؛ در دیپلماسی هنوز کاملا برای ایران باز است تا یک توافق انجام دهد. ایران باید میان فروپاشی برجام و توافقی منصفانه و جامع که به نفع مردم ایران باشد، یکی را انتخاب کند. توسعه مداوم هسته‌ای ایران به معنای این است که ما به سرعت در حال نزدیک شدن به آخر راه هستیم. این در حالی است که میخائیل اولیانوف  نماینده روسیه در سازمان‌های بین‌المللی در واکنش به این بیانیه گفته است: «مواضع آن‌ها تعجب‌آور است و انگار اولین‌بار است سر میز مذاکرات نشسته‌اند و گاهی‌ اوقات مواضعی نامعقول اتخاد می‌کنند. موضوع پرداخت خسارت به‌بار آمده برای ایران به دلیل تحریم‌های آمریکا معقول است.»