«خوش‌بینی محتاطانه» امریکا به وین

شرایط مذاکرات در وین در مقایسه با چند هفته قبل مناسب‌تر است. نشانه این وضعیت، نه موضع روس‌ها است که تأکید کرده‌اند شانس توافق «بسیار بسیار زیاد» است و نه موضع سه شنبه‌شب امریکایی‌ها که گفته‌اند «در آخرین دور مذاکرات برخی پیشرفت‌ها حاصل شده»، بلکه فعالیت کم‌سابقه لابی ضد توافق در امریکاست که دنبال مین گذاری در قانون مجوز دفاع ملی (NDAA) است و از دولت امریکا خواسته گزارش‌هایی دقیق در مورد قابلیت‌ها و فعالیت‌های نظامی و اقتصادی ایران ارائه کند. ند پرایس، سخنگوی وزارت خارجه امریکا سه شنبه‌شب اعلام کرد در آخرین دور مذاکرات وین برخی پیشرفت‌ها حاصل شده، ولی تأکید کرده هنوز خیلی زود است که بگوییم آیا تهران با یک رویکرد سازنده‌تر به میز مذاکره بازگشته یا نه: «ما در حال ارزیابی و بررسی هستیم.» پرایس گفته که هیئت امریکایی به ریاست راب مالی طی روز‌های آینده در موقعیت بهتری برای ارزیابی این موضوع قرار خواهد داشت که آیا ایران با یک وضعیت کاملاً متفاوت وارد مذاکرات شده یا نه. پرایس همچنین گفته که هر پیشرفتی هم در مذاکرات به دست آمده باشد، در مقایسه با شتاب پیشرفت‌های هسته‌ای ایران بسیار کند است.
درحالی که برای طرف امریکایی سرعت مذاکرات در اولویت قرار گرفته، «میخائیل اولیانوف»، نماینده روسیه در مذاکرات معتقد است «فوریتی» که امریکا به مذاکرات القا می‌کند کمی اغراق آمیز است. اولیانوف در گفتگو با با فارین پالیسی تعیین برخی ضرب‌الاجل‌ها را رد کرده و گفته است: «احساس فوریت در مذاکرات کمی اغراق آمیز است. بله، فوری است، اما بیایید محتاط باشیم، نه (اینکه) ضرب‌الاجل‌های مصنوعی تعیین کنیم.»‌اولیانوف مجدداً گفته که به مذاکرات خوش‌بین است و تأکید کرده «هیچ دلیل عینی برای شک و تردید» نمی‌بیند که توافق نشود. نماینده روسیه می‌افزاید: «من نمی‌توانم تضمین کنم که توافق حاصل می‌شود، اما معتقدم که شانس بسیار بسیار زیاد است، زیرا پیش‌نیاز اصلی موفقیت در حال حاضر وجود دارد. همه کشورها، همه شرکت‌کنندگان از جمله ایران و ایالات متحده، به دنبال بازگرداندن توافق هسته‌ای هستند.» قبل از موضع‌گیری اولیانوف، نمایندگان سه کشور اروپایی با صدور بیانیه‌ای، به‌رغم اینکه ادعا کردند برای مذاکرات رفع تحریم‌ها در وین «ضرب‌الاجل مصنوعی» تعیین نمی‌کنند، ولی تصریح کردند که برای رسیدن به توافق، «چند هفته» زمان باقی مانده نه «چند ماه».
اولیانوف همچنین در بخش دیگری از گفتگو با فارین‌پالیسی گفته که چین و روسیه ایران را متقاعد کردند که از برخی مواضع حداکثری خود صرف‌نظر کند. به گفته او ایران اصرار داشته بر اینکه مذاکرات فقط بر تحریم‌ها متمرکز باشد، نه موضوع هسته‌ای، در حالی که به گفته اولیانوف «ایرانی‌ها موافقت کردند که مذاکرات را بر اساس پیش‌نویسی که در بهار گذشته از سوی دولت قبلی ایران تنظیم شده بود، آغاز کنند.» ایران پیش‌تر تأیید کرده که تفاهم بر سر یک متن مشترک به دست آمده، ولی تأکید کرد که طرف‌های مقابل تغییرات مورد نظر ایران در متن را قبول کرده‌اند. اولیانوف نیز پیش‌تر گفته بود که طرف‌های غربی اول متن ایران را قبول نمی‌کردند، ولی نهایتاً آن را پذیرفتند.
شرایط احیای توافق نیمه جان


علاوه بر اولیانوف، «دیمیتری پولیانسکی» معاون نماینده دائم روسیه در مقر سازمان ملل در نیویوک هم سه شنبه شب گفت که معتقد است «همه شرایط لازم برای موفقیت‌آمیز بودن این مذاکرات» فراهم است. او گفته که اکنون می‌توان پیش‌بینی خوش‌بینانه‌ای نسبت به نتیجه مذاکرات درباره احیای برجام داشت: «برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) درباره برنامه هسته‌ای ایران را می‌توان دوباره به اجرا گذاشت و اکنون شرایط لازم برای رسیدن به این هدف فراهم شده است.»‌روز سه‌شنبه، حسین امیرعبداللهیان، وزیر خارجه ایران هم گفته بود که از نظر ایران «اگر طرف‌های مقابل با حسن نیت مذاکراتی را که در این مرحله شروع شده ادامه دهند، دست یافتن به یک توافق خوب برای همه طرف‌ها شدنی است.» او گفته که رسیدن به یک توافق زود و در آینده نزدیک هم متصور است.» لابی ضد توافق فعال‌تر از همیشه
علاوه بر مواضع دیپلماتیک، برخی شواهد هم نشان‌دهنده تحریک‌های قابل توجه لابی مخالف توافق با ایران در امریکا است، چیزی که اغلب اوقات شاخص خوبی برای ارزیابی میزان نزدیک شدن طرف‌ها به توافق است. دیروز کاخ سفید در شرایطی اعلام کرد که جو بایدن قانون مجوز دفاع ملی (NDAA) امریکا را در بودجه سال مالی ۲۰۲۲ امضا کرده که ماده‌ای از این قانون در رابطه با ایران حذف شده است. طبق این ماده، کنگره امریکا، دولت را ملزم کرده بود گزارش‌های دقیق در مورد قابلیت‌ها و فعالیت‌های نظامی و اقتصادی ایران ارائه کند. چنین مفادی را اغلب اوقات لابی پرنفوذ مخالفان توافق با ایران برای این ارائه می‌کنند که مسیر‌های توافق را دشوارتر کنند. در این بیانیه‌ای که کاخ سفید منتشر کرده، گفته شده که رئیس‌جمهور امریکا از ادارات و سازمان‌های اجرایی می‌خواهد گزارش‌های خاص را فقط به کمیته‌های خاص ارائه دهند، چون این اطلاعات شامل اطلاعات طبقه‌بندی شده بسیار حساس است، از جمله اطلاعاتی که می‌تواند مربوط به منابع امنیتی حیاتی باشد یا برنامه‌های عملیاتی نظامی آتی را فاش کند. بایدن در بیانیه خود خاطرنشان کرد: «قانون اساسی به رئیس‌جمهور این اختیار را می‌دهد که از افشای چنین اطلاعات بسیار حساسی به منظور انجام مسئولیت خود در حفاظت از امنیت ملی جلوگیری کند. باید نظارت حیاتی و سایر وظایف قانونی را در رابطه با امنیت ملی و مسائل نظامی انجام دهیم.»
‌سفر هفته قبل جیک سالیوان به تل‌آویو نیز نشان داد که لابی رژیم صهیونیستی مقابل پروسه شکل گرفته در وین در مقایسه با هفته‌های گذشته فعالانه‌تر عمل می‌کند. سالیوان در آستانه تعطیلات کریسمس به امریکا رفت و در آنجا به نخست‌وزیر رژیم صهیونیستی گفت که مقام‌های امریکایی در «نقطه حساس» مذاکرات وین از او خواسته‌اند که درست قبل از کریسمس، به تل‌آویو سفر کند. همان موقع هاآرتص نوشت که مقامات اسرائیلی نگرانند جو بایدن «بیش از حد مشتاق دستیابی به یک توافق موقت با ایران» باشد؛ توافقی که آن‌ها نگرانند موجب حذف تحریم‌ها شود، اما تضمین کافی برای کنترل پیشرفت هسته‌ای تهران فراهم نمی‌کند. بنت، در ملاقات با مشاور امنیت ملی کاخ سفید هشدار داد اتفاق‌های وین «پیامد‌های عمیقی برای ثبات خاورمیانه و امنیت اسرائیل در سال‌های آینده دارد.»