روزنامه آفتاب یزد
1400/10/15
اردوغان می‌ماند یا دموکراسی؟
ترکیه این روزها درگیر بحران‌های شدید اقتصادی است؛ موضوعی که بسیار درباره‌ی آن شنیده و خوانده‌ایم و اما «سونر کاگاپتای» دانشمند سیاسی ترک - آمریکایی و مدیر برنامه تحقیقاتی ترکیه در موسسه‌ی واشنگتن در مقاله‌ای در «فارین افرز» با اشاره به دورانِ پرفراز و نشیب اردوغان در عرصه‌ی سیاست و حکمرانیِ ترکیه به انتخابات ریاست جمهوری ۲۰۲۳ ترکیه اشاره کرده و خاطرنشان می‌کند اگر در ۲۰۲۲ بحران‌های اقتصادی فروکش نکند قطعاً اردوغان دیگر قادر به تکرار دوران ریاست جمهوری خود نخواهد بود و باید از صحنه‌ی سیاست بیرون رود و اما بیرون رفتنِ اردوغان از اریکه‌ی قدرت به این سادگی‌ها ممکن نیست. آن گونه که در این مقاله پیش‌بینی شده، خارج کردن اردوغان از عرصه‌ی سیاست برای ترکیه هزینه و لطماتی شبیه به آن چه ترامپ و طرفدارانش در ۶ ژانویه‌ی ۲۰۲۰ رقم زدند خواهد داشت. از این جهت است که پایانِ بازی اردوغان می‌تواند همزمان باشدبا پایان دموکراسی در ترکیه!
آفتاب یزد - رضا بردستانی: تغییراتِ دراماتیکی در راه است. این خلاصه‌ی وضعیتی است که پیش روی ترکیه و اردوغان قرار داده شده و هیچ ارتباطی هم به مسائل اقتصادی اخیر ندارد. با بررسی تحلیل ها، مصاحبه‌ها و اتفاقات می‌توان گفت؛ اردوغان که از ۲۰۰۳ روی «استیج سیاسی» ترکیه خودنمایی کرده این روزها با تنگناها و گرفتاری‌های عدیده‌ای رو در رو شده که نقطه‌ی پایانی یا «درب خروج» را به او نشان می‌دهد.
> ناامیدی و ترس!
با بررسی رویدادهای همین چندماهِ گذشته می‌توان به یک نتیجه‌گیری شتابزده رسید؛ ناامیدی و ترس. رجب طیب اردوغان که در سرکوب مخالفان و منتقدانِ خویش لحظه‌ای پا پس نکشید از جمله «متین گورجان» یکی از اعضای موسس حزب مخالف دموکراسی و پیشرفت (DEVA) با اتهامِ «جاسوسی»، تا حمله به دیپلمات‌های ایالات متحده و برخی متحدان ترکیه در ناتو و تهدید به اخراج از خاک این کشور که در کنار کاهش محبوبیت بسته‌ی پیشنهادی به او یعنی کناره‌گیری از قدرت را هر روز کامل‌تر خواهد کرد.
«فارین افرز» در مقاله‌ای با عنوان: «پایان بازی اردوغان/ آیا او برای ماندن در قدرت، دموکراسی ترکیه را تضعیف خواهد کرد؟» می‌نویسد: «پوپولیسم اقتدارگرای اردوغان قدرت جادوییِ خود را
ازدست داده است. از زمان کودتا، دولت او به طور فزاینده‌ای «پارانوئید»
شده است. » اشاره‌ی «فارین افرز» به برخوردهایی است که از دایره‌ی مظنون به کودتا نیز بیرون رفته و به اعضای اپوزیسیون دموکراتیک، دانشگاهیان، روزنامه نگاران و حتی کارمندان شهرداری‌ها نیز سرایت کرده است.
> ۱۸ ماه قبل از انتخابات
تا انتخابات آتیِ ریاست جمهوری ترکیه ۱۸ ماه فرصت باقی است و اما در این فرصتِ نسبتاً قابل توجه، چنین به نظر می‌رسد که اگر قطارِ حکمرانیِ اردوغان روی همین ریل حرکت کند، او برای آن انتخابات هیچ شانسی در اختیار نداشته باشد و اما دغدغه‌ای که اینک در جوامع سیاسی و نخبگانیِ ترکیه دست به دست میشود، آن طور که «فارین افرز» می‌نویسد: «مهندسیِ انتقال قدرت به گونه‌ای که پایه‌های دموکراسی ترکیه فرو نریزد» است.
> دموکراسی منحرف شده است
فارین افرز معتقد است، آن چه سبب محبوبیت اردوغان در ۲۰۰۳ شد اینک به پاشنه آشیلِ او بدل شده است؛ دموکراسی: «در ابتدا
به نظر می‌رسید اردوغان و حزب«عدالت و توسعه» به بهبود نهادهای دموکراتیک ترکیه کمک کرده‌اند و اما با عیان شدنِ تمایلات «اقتدارگرایانه» ی اردوغان مشخص شد دموکراسی از مسیری که باید می‌پیموده، منحرف شده است. »
سرکوب اعتراضات، توسل به زور، تنگ کردن فضا برای فعالیت‌های سیاسی و کنترل شدید مطبوعات بخشی از این انحراف از دموکراسی است که از بعدِ کودتا، بر شدت آن نیز افزوده شد.
سرخوردگیِ اردوغان از پیوستن به اتحادیه‌ی اروپا و فاصله گرفتن از آمریکا به عنوان دو موضوعی است که زمینه‌های نزدیک شدن ترکیه و مسکو را فراهم آورد موضوعی که بسیاری از تحلیلگران معتقدند با تیره شدن هفت دهه رابطه با اروپا و آمریکا و نزدیک شدن به کرملین، «آنکارا وارد بزرگترین بحرانِ خود در عصر معاصر» شد.
> اشتباهی سرنوشت ساز
«فارین افرز» می‌نویسد: «اردوغان در سال ۲۰۱۷ مرتکب اشتباهی سرنوشت ساز شد. او با انجام اصلاحیه‌ی قانون اساسی ترکیه، موفق شد ترکیه را از دموکراسی پارلمانی به ریاست جمهوری اجرایی تغییر دهد. این اصلاحیه علاوه بر لغو دفتر نخست وزیری، به اردوغان کنترل مستقیم و بیشتری بر بوروکراسی دولتی داد و به طور قابل توجهی، اختیارات قوه مقننه را تضعیف کرد.»
این همان «نوعثمانیسم» ی است که در رسانه‌ها بسیار بر آن دست گذاشته‌اند موضوعی که اردوغان را از رئیس جمهور ترکیه به عنوان «سلطان ترکیه» معرفی کرد و این یعنی اردوغان همزمان با دولت بر حزب حاکم و پلیس نیز مستولی گشت.
اصلاحات مورد اشاره اگرچه به اردوغان وسعت و قدرت عمل بیشتری می‌داد اما همین مسئله باعث شد تا مخالفان در نهان، تقویت شوند.
فارین افرز می‌نویسد: «هسته‌ی اپوزیسیون کنونی ترکیه به دو جناح کلیدی بستگی دارد: حزب سکولار و چپ گرای جمهوری خواه خلق (CHP) و حزب میانه رو و ملی گرای ترک (IYI).»
اگرچه تغییرات در سیستم جدید انتخابات ریاست جمهوری یک آسیب است اما بزرگترین آسیبی که اردوغان را تهدید می‌کند، مباحث اقتصادی است، اقتصادی که از ۲۰۱۸ وارد دوران رکودی خود شده و این روزها در بدترین و سخت‌ترین شرایطِ خود به سر می‌برد.
آن طور که فارین افرز نوشته: «رکود اقتصادی باعث شده تا حزب عدالت و توسعه، حامیان خود در دوشهر مهم ترکیه یعنی آنکارا و استانبول را از دست بدهد.»
نشانه‌ها نیز این مسئله را تایید می‌کنند زیرا در ۲۰۱۹، «اکرم امام اوغلو» از حزب (CHP) برنده‌ی رقابت شهرداری استانبول شد و این یعنی اپوزیسیون توانسته «عدالت و توسعه» را شکست بدهد موضعی که تا پیش از آن چندان ساده و میسر به نظر نمی‌رسید.
اردوغان که شکست را باور نکرده بود تلاش کرد تا با برگزاری انتخاباتی جدی به اصطلاح آب از جوی رفته را بازگرداند که رخدادی عجیب، بسیاری از واقعیت‌ها را به اردوغان گوشزد می‌کند، امام اوغلو که پیشتر با اختلاف ۱۳۰۰۰ رای برنده شده بود این بار و در فاصله‌ای سه ماه با ۸۰۰.۰۰۰رای به پیروزی مجدد رسید؛ موضوعی که بازهم به ضرر اردوغان تمام شد.
همین اتفاق در آنکارا نیز رخ داد و پیروزی «منصور یاواس» عملاً افسانه‌ی شکست ناپذیری اردوغان را از بین برد.
> ۲۰۲۲ آخرین فرصت؟!
در حالی که اردوغان این روزها به دنبال رهایی از معضلات است اما تحلیلگران معتقدند تورم در ۲۰۲۲ بالای ۲۰ درصد باقی بماند که اگر این تحلیل در واقعیت نیز رخ بدهد آن گاه باید وضعیتی تیره و تار را برای اردوغان در نظر گرفت موضوعی که نشان می‌دهد در ۲۰۲۳، اردوغان با شکستی قاطع دنیای سیاست را ترک خواهد کرد.
فارین افرز در تحلیل خود به دنیای بعد از سیاستِ اردوغان نیز پرداخته و پیش‌بینی کرده است که با بیرون ماندن اردوغان از دایره‌ی قدرت چه بسا پای او به دادگاه نیز کشیده شود موضوعی که اگر رخ بدهد شاید دردسرهای غیر قابل تصوری در انتظار مردِ همه کاره‌ی این روزهای ترکیه باشد.
> ترکیه ۲۰۲۳ مانند آمریکای ۲۰۲۰؟!
در مقاله‌ای که «فارین افرز» طی آن آینده‌ی سیاسی اردوغان را بررسی کرده، به تحلیل احتمالات انتخابات ۱۸ ماهِ آینده‌ی ترکیه نیز پرداخته شده است.
«سونر کاگاپتای» دانشمند سیاسی ترک - آمریکایی و مدیر برنامه تحقیقاتی ترکیه در موسسه‌ی واشنگتن معتقد است: «انتخابات ۲۰۲۳ می‌تواند همان مسیری را طی کند که انتخابات شهرداری‌ها در ۲۰۱۹ طی کرد یعنی، اردوغان در ابتدا شکست بخورد سپس ادعای تقلب گسترده را مطرح کند و در تکرار متحمل شکستی سنگین‌تر شود.»
«کاگاپتای» معتقد است شبیه آن چه در آمریکای ۲۰۲۰ رخ داد در ترکیه نیز رخ دهد و اردوغان با اعتراض گسترده‌ی مردمی رو در رو شود و خیابان‌های ترکیه به ناگاه مبدل به رویارویی موافقان - مخالفانِ اردوغان شود. به طور طبیعی، اردوغان که اختیار کشور را دارد، تظاهرات و اعتراضات را غیرقانونی اعلام خواهد کرد و ترکیه به صحنه‌ی رویارویی نیروهای مسلح و مخالفان اردوغان تبدیل خواهد شد موضوعی که از دموکراسی حتی جنازه‌ای نیز باقی نخواهد گذاشت.
این نویسنده با مراجعه به رخدادهای ۶ ژانویه در آمریکا، حامیان اردوغان را دارای این استعداد که شبیه آن چه در اطراف کنگره
رخ داد به وجود آورند دانسته و می‌گوید: دو راه بیشتر وجود ندارد؛ یکی این که با مراجعه به آراء برنده مشخص شود که تجربه‌ی استانبول و آنکارا طبیعتاً اردوغان را مجاب به رفتن به آن سو نخواهد کرد: «پس محتمل‌ترین گزینه، اعتراضات بزرگ خواهد بود که پلیس و مخالفان در خیابان‌های ترکیه رو در روی هم قرار گیرند که با توجه به احتمال
دخالت‌های بی‌ثابت کننده، مخالفان اردوغان فقط یک راه پیش رو خواهند داشت و آن این که با وی وارد معامله‌ای بزرگ شوند و او را راضی به کناره‌گیری از قدرت کنند و به او این اطمینان را بدهند که بعدِ کناره‌گیری با او کاری نداشته باشند (محاکمه و پیگیری‌های بعدی منتفی اعلام شود).»
«سونر کاگاپتای» در پایان مقاله‌ای که آن را فارین افرز منتشر کرده می‌نویسد: «اردوغان فرصت داشت تا به عنوان موفق‌ترین رهبر ترکیه، بدون ورود به مسائل حاشیه ای، عرصه‌ی قدرت را ترک کند و بدون خدشه وارد آوردن به دموکراسی در ترکیه به عنوان رهبری خوشنام در تاریخ ترکیه باقی بماند اما حرص و ولعِ او برای باقی ماندن در قدرت باعث شد تا هر گونه شانسی از این بابت را از دست بدهد.»
وی ادامه می‌دهد: «بین اردوغان به عنوان رهبری موفق و مقتدر و اردوغان به عنوان رهبری که مانند «ترامپ» چارچوب‌های دموکراسی در ترکیه را ویران کرد و مردم کشورش را دچار آشوب و هرج و مرج کرد، یک دوره‌ی ۴ساله فاصله است یعنی اردوغان اگر در ۲۰۱۹ از قدرت کناره‌گیری کرده بود یک قهرمان و در ۲۰۲۳ قطعا یک رهبر شکست خورده و متهم به ایجاد اخلال در دموکراسی و زندگی عادی مردم کشورش شناخته خواهد شد. »
سایر اخبار این روزنامه
دانش‌آموزانی که چندین برابر معلمان خود در آمد دارند!
هیچگونه ضرب الاجلی برای رسیدن به توافق در وین وجود ندارد
دپوی خودروها موجب التهاب در بازار میشود
اردوغان می‌ماند یا دموکراسی؟
فلسفه اجباری بودن آموزش عمومی در جهان
محکوم به مرگی گریخته است!
رسم مهمانی این نبود
رجز خوانی چمران برای اتوبوس خواب ها!
مسئولان باز هم غافلگیر شدند!
افسوس
