روزنامه آفتاب یزد
1400/11/05
لزوم دیپلماسی هوشمندانه ایران
آمریکا و غرب از رویارویی نظامی با روسیه ابا دارند در حالی که پوتین برای یک رویارویی نظامی با غرب و اروپا لحظه شماری می‌کند!
آفتاب یزد - رضا بردستانی: اولیانوف بازهم دست به «توئیت» شد و نوشت: «برخی از مردم غرب و ایران مدعی هستند که در سیاست خارجی روسیه پیوندی بین ایران و اوکراین وجود دارد. اینها هیچ شباهتی با هم در واقعیت ندارند. من به عنوان رئیس هیئت روسی در گفت‌وگوهای وین، این را به یقین می‌دانم. اما البته آن‌ها می‌توانند به حدس و گمان ادامه دهند.»
اندکی آن سو تر، «آنتونی بلینکن» وزیر امورخارجه آمریکا در گفت‌وگو با شبکه «سی‌بی‌اس» در پاسخ به این سوال که آیا نیاز آمریکا به روسیه در حل معضل هسته‌ای ایران دست واشینگتن را در مقابله با حمله نظامی روسیه به اوکراین می‌بندد، گفت: «اصلا چنین چیزی نیست. حتی این موضوع بسیار فراتر از رابطه اوکراین، اتحادیه اروپا و آمریکا با روسیه است.» او همچنین گفت: مسئله تهاجم احتمالی روسیه به اوکراین یک نگرانی بین‌المللی است و باید نیز چنین باشد، زیرا برخی اصول روابط بین‌الملل که برای دهه‌ها امنیت و صلح در اروپا را حفظ کرده، در معرض خطر قرار داده است.
> همه اشتباه می‌کنند به جز اولیانوف و بلینکن؟!
این برای نخستین بار نیست که روس‌ها و آمریکایی‌ها در یک زمان، روی موضوعی واحد تمرکز کرده، واکنش نشان می‌دهند اما آن چه مسلم است، حتی اگر موضوع اوکراین ارتباطی به مسئله‌ی مذاکرات هسته‌ای نیز نداشته باشد لابد آن قدر مذاکرات برجامی مهم هست که اولیانوف، مستقیماً به افکار عمومی ایرانی‌ها و غربی‌ها اشاره کرده و تکذیبیه صادر می‌کند!
محمد علی بصیری، استاد روابط بین الملل دانشگاه اصفهان در گفت و گویی تحلیلی با آفتاب یزد به موضوعات مهمی اشاره می‌کند از جمله این که:
در چهار دهه بعد از انقلاب که در سال‌های ابتدایی شوروی بود و این دو دهه که فدراسیون روسیه است، عملا روس‌ها شرکای استراتژیک و راهبردی برای ایران نبودند و نه آن‌ها چنین نگاهی داشتند و نه ایران. گر چه در جاهایی منافع مشترک و لزوم روابط را داشتند و مبادلات و معاملاتی هم مثل مرکز هسته‌ای (نیروگاه) بوشهر انجام شد و یا خریدهای کم و بیش نظامی ولی هیچ گاه دو شریک راهبردی و استراتژیک نبودند که صددرصد و صادقانه منافع متقابل را دنبال کنند.
> روس‌ها کم علیه ایران موضع نگرفته اند!
این استاد دانشگاه می‌افزاید: موارد متعددی بوده که روس‌ها از ایران به عنوان ابزار فشار علیه غرب استفاده کرده‌اند و یا برعکس خود غربی‌ها و حتی اسرائیل توسط روسیه علیه ایران بازیگری کردند و این یک واقعیت غیرقابل انکار است. با گام‌هایی که روسیه در بحث رژیم دریایی خزر برداشته کارشکنی‌ها و کش و قوس‌هایی که داشت،
در بحث رآکتور اتمی بوشهر که با تاخیر انجام شد، همین تاخیر بسیار برای ایران پرهزینه بود، در بحث اس۳۰۰ و حتی در بحران قره باغ، اکثرا روس‌ها به صورت معتمد و مورد تایید منافع صددرصدی ایران قدم برنداشتند و عمدتاً هم دنبال منافع خودشان بودند و تا جایی که می‌شده با ما
راه می‌آمدند و جاهایی که نمی‌شد رها می‌کردند. همین طور در ائتلافی که در سوریه انجام دادند علی رغم اینکه موفقیتی هم برای شکست داعش بود و داعش مهار شد و دولت بشار اسد تثبیت شد اما آن حمایت‌های دو متحد را در بحث حملات اسرائیل نمی‌کردند و حتی بعضاً متهم می‌شدند که به اسرائیلی‌ها اطلاعات می‌دهند. اینها واقعیاتی است که در عملکرد روسیه با ایران بوده، البته آن تنش و کارشکنی که در روابط با دنیای غرب داشتیم کمتر در این چهار دهه با روس‌ها داشتیم از این لحاظ امتیاز مثبتی است. ولی اینکه روسیه هیچ گاه از ایران به عنوان ابزاری برای چانه زنی استفاده نمی‌کند این گونه نیست و این احتمال وجود دارد که برای جلوگیری از درگیری مستقیم در بحث اوکراین در مقوله بحث اتمی ایران بازیگری در این مقوله کند و این زیرکی دولتمردان ما را می‌طلبد که این مسئله رقم نخورد و یا اگر بخورد هزینه‌ای برای ایران ایجاد نکند.
> همنوایی بلینکن و اولیانوف عجیب نیست؟!
این تحلیلگر مسائل سیاسی در پاسخ به این پرسش که آیا «همنوایی بلینکن و اولیانوف عجیب نیست؟» می‌گوید ممکن است اصلاً هماهنگ شده باشد. معمولا کشورهای با دیپلماسی پیچیده و دولت‌های بزرگ هیچ گاه آن چیزی که اعلام می‌کنند و آن چه که عمل می‌کنند یعنی همان سیاست اِعمالی و سیاست اِعلامی مثل هم نیست. دولت‌های بزرگ برای تامین منافع و بازیگری‌شان این گونه عمل می‌کنند بنابراین نمی‌شود به این دو موضع اعتماد کرد باید عمل را دید. روس‌ها الان در عمل در تحریم‌هایی که روی ایران اعمال شده در مورد نفت و گاز می‌گویند نمی‌خواهیم منافعی از ایران پایمال شود اما در عمل دارند این کار را می‌کنند و با کش دادن مسئله و حل نشدن بحران، انحصار صدور گاز به اروپا را در اختیار می‌گیرند و از اروپایی‌ها باج گیری می‌کنند که بخشی از اینها مربوط به بازار ایران است بخشی مربوط به درآمدهای ایران است که به صورت سازمان یافته در بین ۵+۱ عملا ایران از این موضع بالا رفته بنابراین آنچه که عمل میشود بر ضد منافع ایران است اما ظاهرا طرفداری ایران را می‌کنند.
بصیری به موضوع تنش در حوزه‌ی اوکراین نیز می‌پردازد و می‌گوید: در مورد اوکراین که مسئله‌اش بسیار مهم اما به ایران و موضوع هسته‌ای ایران ربطی ندارد این اعلام است در عمل باید دید که آیا رخ می‌دهد. در عمل فکر می‌کنم آن‌ها بازیگری می‌کنند کما اینکه در گذشته هم این کار را کردند.
> جای خالی دیپلماسی هوشمند و ایرانِ پسابرجام!
بصیری خطاب به دستگاه دیپلماسی جمهوری اسلامی می‌گوید: اینک فصل حضور هوشمندانه‌ی دیپلمات‌ها و نوبتِ به کارگیری دیپلماسی هوشمندانه است یعنی باید باشد و اگر این نوع دیپلماسی وجود ندارد باید یادآوری شود که ما با چه رقبایی در منطقه داریم بازیگری می‌کنیم. محور مسائل جنگ نیابتی که در این دهه بین ایران و غرب و متحدین آن‌ها در لبنان، عراق و بحرین بوده بحث بحران هسته‌ای است. وقتی بحران هسته‌ای در زمان آقای اوباما حل شد این جنگ‌های نیابتی بین ایران و غرب افول پیدا کرد و با خروج ترامپ از برجام تحریم تشدید شد و دوباره جنگ‌ها شدت یافت. الان دوباره در فرآیند مذاکرات، بسیاری از مسائل تحت تاثیر آن است و این بازیگری که رقبای ایران به صورت پنهانی دارند در منطقه می‌کنند برای بعد برجام است که اگر نتیجه برجام مرضی الطرفین شود به تدریج می‌توانند بحران‌های واسطه‌ای و نیابتی برای بعد برجام را برنامه ریزی داشته باشند و اگر نشود باز برای مدیریت این بحران و تشدید آن برای طرح B که آمریکایی‌ها مطرح می‌کنند برنامه ریزی داشته باشند. اگر چه تحلیل‌های دو طرف این است که تا پایان سال ۱۴۰۰ شمسی توافقی شکل خواهد گرفت یا کوتاه مدت یا بلند مدت. اما این همچنان حالت برزخ است و قطعیت ندارد. در این مدت بازیگری دیپلماسی دارند انجام می‌دهند که اگر توافق شد چه اقداماتی با متحدین در روزهای بحرانی داشته باشند و اگر نشد چه برنامه‌ای با ایران داشته باشند. این می‌طلبد که مسئولین سیاست خارجه ما همگام با رقیب چه در مذاکرات هسته‌ای چه در دیپلماسی پنهان کار کند که بتواند دستاوردهای مثبتی داشته باشد و هزینه‌های کمتری برای ایران در این اوضاع بحرانی رقم بخورد.
> اوکراین عامل تعادل روابط روسیه و آمریکا
بصیری در ادامه‌ی این گفت و گو به اختلافات آمریکا و روسیه بر سر مسئله‌ی اوکراین پرداخته با اشاره به ساز مخالفی که آلمان می‌زند، خاطرنشان می‌کند: بین اروپای بحری و اروپای بری چه در جنگ سرد و چه الان این اختلافات بین بازیگران بوده و همیشه موضع آلمان‌ها چه آن زمان که آلمان شرقی و غربی بودند و چه بعد از اتحاد و فرانسوی‌ها در بحران‌هایی که با روسیه داشتند همیشه معتدل‌تر بوده و از طریق مذاکره، چانه زنی و مبادلات اقتصادی می‌خواستند شوروی سابق را کنترل کنند در حالی که آنگلوساکسون‌های انگلستان و مجموعه‌ی فرا آتلانتیک کانادا همیشه تحت فشار استراتژی نظامی و تهدید و اتم اقدام می‌کردند. علتش هم این بود که قاره‌ای‌ها از جمله آلمان در حوزه جنگ آسیب پذیرتر بودند چون به روسیه و متحدین این کشور در اروپای شرقی نزدیک‌تر هستند الان هم همین وضعیت را دارند یعنی اینها محاسبه‌گری می‌کنند که اگر درگیری نظامی شود جبهه مقدم درگیری خاک آلمان اقتصاد آلمان و صنعت و جمعیت آلمان است. به همین دلیل بیشترین احتیاط را لحاظ می‌کنند و خواهان درگیری نیستند. نکته دوم اینکه بقیه هم اکنون شرایط درگیری نظامی را با روسیه ندارند
علی رغم اینکه روسیه بعد از فروپاشی افول کرد اما بعد از آقای پوتین، این کشور خود را بازسازی کرد و همیشه در صد سال گذشته این در استراتژی آمریکا و ناتو بوده که دو غول آسیایی یعنی چین و روسیه اگر به هم نزدیک شوند مهار آن‌ها برای‌شان سخت‌تر است و اگر جنگی رخ دهد آن‌ها را تهدید جدی می‌بینند. امروز نزدیکی استراتژیکی بر خلاف میل آمریکا و ناتو بین روسیه و چین شده است. اکنون این واقعیت برای‌شان واضح است که اگر حمله‌ای از سوی روسیه انجام شود آن‌ها آن ائتلاف را ندارند خصوصا آلمان‌ها که مسئله روسیه را تهدید می‌دانند و تمایل ندارند که به تنش کشیده شود بنابراین هنوز اراده‌ای در جبهه غرب نیست که اگر درگیری شود هزینه نظامی سنگینی دهند در حالی که این اراده در پوتین هست.
> پاشنه آشیل اروپا، انرژی است
بصیری با پرداختن به موضوع انرژی و تلاش‌هایی که برای جایگزینی کشوری با روسیه انجام پذیرفته بی‌نتیجه بوده است از جمله قطر که این روزها در رسانه بارها از آن نام برده میشود، اظهار می‌دارد: انرژی فسیلی به صرفه و اقتصادی برای اروپایی‌ها از ذخایر استراتژیک نفت و گاز روسیه و بعد از آن کشورهای خاورمیانه مانند ایران، عراق و عربستان است. با بحرانی که در عراق است و ایران با تحریم نفتی که دارد و ناامنی که در مجموعه خلیج فارس است باعث شده انحصار انرژی اروپا عمدتاً در اختیار روسیه باشد و در اوج سرما و زمستان روس‌ها شیرهای نفت و گاز را می‌بندند و بحران به اروپا وارد می‌کنند و دو سه برابر قیمت از آن‌ها می‌گیرند. البته آمریکایی‌ها و انگلیسی‌ها در تلاش بودند که خط دوم گاز نورداستریم عملیاتی نشود تا وابستگی را کم کنند و خودشان تا حدودی برای اروپا تامین کنند ولی واقعیت امر این است که زیر ساخت‌ها و حجم این انرژی و قیمت آن همچنان نتوانسته حرف آخر را بزند و مسئله را حل کند و وابستگی اروپا را به انرژی روسیه یا خاورمیانه قطع کند و بنابراین فاصله زیادی است بین آنچه که آمریکایی‌ها و انگلیسی‌ها می‌خواهند با آن چه داریم می‌بینیم.
این استاد روابط بین الملل ادامه می‌دهد: اینها بازی اقتصاد بین الملل است که عمدتا آمریکا و اروپا گیرِ آن افتادند و نمی‌توانند آن خواست و اراده‌ای که دارند با تحریم و فشار و ناامنی مدیریت انرژی کنند و مسئله وابستگی اروپا به این حوزه‌ها را جمع کنند؛ این تا الان رخ نداده و در آینده هم به این راحتی رخ نخواهد داد.
> دهه‌های پیش رو، جنگ؛ جنگ انرژی است
محمدعلی بصیری در قسمت پایانی مصاحبه‌ی خود با آفتاب یزد به بحران انرژی در جهان اشاره کرده می‌گوید: دهه‌های آینده جنگ انرژی در سطح جهان خواهیم داشت و این جنگ یکی دو دهه است که در خاورمیانه شروع شده و تمام دعواهایی که آمریکایی‌ها دارند و علی رغم اینکه انرژی استراتژیک خود را از خاورمیانه تامین نمی‌کنند اما متحدین آن‌ها همچنان وابسته به اینجا هستند رقبای آن‌ها از جمله چین وابسته به این انرژی است و برای متحدین و کنترل رقبا از طریق صادرات و واردات و حجم انرژی، آمریکایی‌ها منطقه خاورمیانه را به راحتی ترک نمی‌کنند و این منطقه جنبه حیاتی جهت رقابت بلند مدت برای آن‌ها دارد و این تنش و جنگ در حوزه انرژی دهه‌های آینده هم ادامه خواهد داشت.
سایر اخبار این روزنامه
توضیح سازمان فرهنگی هنری شهرداری در پی گزارش آفتاب یزد
وابستگی اینترنت ایران به چین
این مناقشه چه زمانی به پایان می‌رسد؟
ابهام در ماجرای گندم‌های آلوده و سکوت استاندارد
مطالعه زیر‌خط فقر!
نیکزاد: شافعی گنده‌تر از دهانش درباره مجلس حرف زده است
کمک با تحقیر و اعمال شاقه
انسانهای سوگوار
نظر روس‌ها درباره ایرانِ قدرتمند
نابغه جدید ایران
جذب جوانان به هرقیمتی نباشد
آیا صادرات نفت ایران بیشتر شده است؟
استعفای فرمانده نیروی دریایی آلمان پس از اظهارنظر درباره پوتین
ترامپ از احضار ایوانکا به کمیته تحقیقات شاکی است
انسانهای سوگوار
کمک با تحقیر و اعمال شاقه
از هر زمان دیگری به توافق نزدیکتریم
آغاز پایان کرونا؟
شروع حرکت اصلاحی قوه قضائیه از خود و درس عبرت برای متجاوزان به حقوق عامه
حسین وفایی، ملی‌پوش اسنوکر ایران موفق شد قهرمان رقابت‌های «شوت آوت» شود
مداحی عجیب در شورای شهر شیراز
تنبلی نکنید بلوک بچینید
لزوم دیپلماسی هوشمندانه ایران
خیزش مجدد اجاره بها
درباره وعده مسکن
بانک مرکزی هر چه زودتر در قبال مسئله رمز ارزها شفاف‌سازی کند
