روزنامه جوان
1400/11/13
فناوری فضایی هم حق مسلم ماست
شاید نزدیک ۱۰ سال قبل بود که یکی از فضانوردان کشور روسیه در سفری به ایران مهمان دانشگاه بود. پس از برگزاری جلسات رسمی با مسئولان دانشگاه پیشنهاد شد جلسه غیر رسمی گپ و گفت با دانشجویان داشته باشد. در آن جلسه حاضر بودم و بحث‌های جالبی در مورد سفر‌های ایشان به فضا مطرح شد. در این میان یکی از دانشجویان کنجکاو از ایشان سؤال کرد برای چه هدفی به فضا سفر می‌کنید؟ ایشان پاسخ عجیب و قابل‌تأملی داد. خیلی خصوصی گفت اگر بقیه کشور‌ها بدانند ما در فضا در حال انجام چه کار‌هایی هستیم، آن‌ها همه در صف سفر به فضا قرار می‌گرفتند. فناوری فضایی و در پایه آن فناوری هوایی، امروزه که نه شاید از سه دهه قبل برای کشور‌هایی نظیر کشور ما نقشی کلیدی پیدا کرده‌است. در اینجا به چند سرفصل مهم در خصوص علل و عوامل ضرورت‌های اجتناب‌ناپذیر و الزامی پرداختن و سرمایه‌گذاری در فناوری فضا می‌پردازم. نکته اول اینکه از مقدمه موضوع روشن است که دهه‌هاست کشور‌های بزرگ دنیا و به دنبال آن‌ها سایر کشور‌های اصطلاحاً در حال پیشرفت به موضوع سرمایه‌گذاری در فناوری‌های مختلف فضا پرداخته‌اند. این سرمایه‌گذاری با اهداف بسیار متنوعی است که شاید در اینجا به همه این موارد نشود پرداخت. از ماهواره‌ها و موضوعات سنجشی که تأثیرگذاری آن در زندگی مردم اجتناب‌ناپذیر شده‌است تا موضوعات مخابراتی و مدیریت امواج و تا ارسال جست‌وجوگر‌ها و ر‌بات‌ها به فضا با هدف کشف و تأمین منابع تا ایجاد ایستگاه‌های فضایی را می‌توان از ثمرات دستیابی به فضا دانست. امروزه کلیدواژه‌های ماهواره، فضاپیما، ر‌بات فضایی و ایستگاه فضایی به مراحل تولید رسیده و در دستور کار بسیاری از کشور‌ها قرار گرفته‌است. نکته بعدی سیر فزاینده کشور‌های دنیا برای تصرف فضاست. برخلاف موضوعات هوایی و زمینی، در مسئله حقوق فضا، مالکیت‌ها تعاریف خاص خود را دارند و اگر برخی کشور‌ها همانند جمهوری اسلامی ایران که به ضرورت نیازمند دستیابی به فضا هستند جهت سرمایه‌گذاری و بررسی دستیابی به فضا پیگیری نکنند، دیری نخواهد گذشت که از نظر مقررات تنظیم شده و مباحث حقوق فضا کار بسیار سخت خواهد شد. نکته دیگر اینکه ممکن است در نگاه نخست با وجود مشکلات فراوان اقتصادی کشور و تحریم‌ها برخی کارشناسان معتقد باشند سرمایه‌گذاری در این عرصه‌های دیر بازده نباید در اولویت قرار گیرد. این تصور بسیار غلطی است. عرصه فناوری فضایی که در لبه فناوری‌های دنیا قرار دارد در سطوح مختلف امکان درآمدزایی و گردش اقتصادی حتی زودبازده دارد. از فناوری پرتاب ماهواره تا استقرار ماهواره‌ها در مدار‌ها و ارائه خدمات خصوصاً در شرایط کشور ما در منطقه غرب آسیا تا فروش دانش و فناوری به کشور‌های منطقه همه مواردی هستند که اگر با دقت مورد هدف قرارگیرند به یک تحول اقتصادی تبدیل خواهد شد. اراائه خدماتی نظیر پرتاب، ارسال اطلاعات دورسنجی یا فروش فناوری و دانش فنی به کشور‌های منطقه می‌تواند در اولویت مباحث اقتصادی قرار گیرد. از سوی دیگر، در لبه فناوری بودن این عرصه به تجربه نشان داده‌است که سرریز فناوری در بخش‌های دیگر صنایع کشور می‌تواند منشأ تحولات بسیار بزرگی گردد. این مسیر تجربه شده‌ای است که در بسیاری از کشور‌های صاحب این فناوری‌ها محقق شده‌است. اگر کشور در برنامه فضایی یک مسیر راهبردی مشخص، پایدار و با اراده داشته‌باشد با توجه به سرمایه نیروی انسانی بسیار ارزنده و دانشگاه‌هایی که تمامی تخصص‌های لازم را در این زمینه پیش‌بینی کرده‌اند، بدون شک در زمان کوتاه شاهد بازگشت سرمایه گذاری در این مسیر خواهیم بود. این ویژگی خصوصاً زمانی پر‌رنگ میشود که متوجه شویم با توجه به زمینه‌های موفق دفاعی در گذشته زیرساخت‌ها و بستر‌های بسیار مطلوبی در این زمینه ایجاد شده‌است. نکته آخر اینکه همیشه تجربه نشان داده‌است وقتی کشوری در یک موضوع سرمایه‌گذاری جدی دارد و زیرساخت‌های انسانی و صنعتی آن برای پیشرفت‌های شگرف در آن فناوری مهیا هستند، حتی پیش از تولید و بهره‌برداری هر نوع محصول، قدرت آن کشور در چانه‌زنی‌ها و مذاکرات پیرامون مسائل نزدیک به آن فناوری یا زیر مجموعه‌های آن بسیار افزایش می‌یابد.. بنابراین باید تأکید کرد «فناوری فضایی هم حق مسلم ماست.»*دانشیار گروه دینامیک و کنترل پرواز دانشکده هوافضای دانشگاه صنعتی خواجه نصیرالدین طوسی
سایر اخبار این روزنامه
مرجع بصیر و مشاور امین امام بود
نتایج خودباوری جوان ایرانی
هشدار فرسایشی شدن عدالت اجتماعی در گام دوم
فناوری فضایی هم حق مسلم ماست
التفات آیت‌الله صافی به مطالب «جوان» و تشکر از رویکرد اتخاذی
ورزش سدی مقابل ۴۳ سال سیاه‌نمایی علیه ایران
«بیرو» اولین قهرمان زنده سینما
التماس امریکا برای مذاکره مستقیم
فهرست تحریم‌هایی که فرصت شدند بلند‌بالاست
صدا و سیما و نیرو‌های مسلح به موج آزادسازی ساحل پیوستند
او نماد انحراف ستیزی و بصیرت تاریخی بود
