روزنامه خراسان
1401/04/30
21 سال انتظار برای تکمیل پازل مهم کریدور شمال-جنوب
ناصر رعیت نواز- با روی کار آمدن دولت سیزدهم، توسعه دیپلماسی اقتصادی با کشورهای همسایه یکی از مهم‌ترین مسائل سیاست خارجی کشور بود و رفت و آمدهای دیپلماتیک این روزها در تهران و سفرهای رئیس‌جمهور به کشورهای همسایه خود نشان دهنده عزم دولت برای به نتیجه رساندن این اتفاق است. یکی از مزیت‌های مهم کشورمان موقعیت استراتژیک و ژئوپلیتیکی است که از آن بهره می‌برد و می‌تواند با داشتن راهگذرهای بین‌المللی چهارراه ترانزیتی منطقه باشد. هر چند در ماه‌های اخیر شاهد رونق عبور محموله‌های ترانزیتی از کشورمان هستیم اما برخی مشکلات زیرساختی از جمله تکمیل نبودن خط آهن رشت – آستارا باعث شده کشورمان از این مسیر ترانزیتی بهره کافی نبرد. تکمیل خط آهن 162 کیلومتری رشت – آستارا، راهگذر ریلی شمال به جنوب را کامل می‌کند و باعث کاهش زمان و هزینه ارسال کالا میشود. تکمیل این خط آهن آن قدر مهم است که یکی از موضوعات مطرح شده در دیدار رهبر انقلاب با رئیس‌جمهور روسیه میشود و راه‌اندازی آن ضروری و به نفع هر دو کشور اعلام میشود. روز گذشته هم رئیس‌جمهور در جلسه هیئت دولت به معاون اول خود برای پیگیری اجرای راهگذر ترانزیتی مهم رشت- آستارا ماموریت ویژه داد. هر چند تکمیل خط آهن چابهار – زاهدان هم اهمیت زیادی برای وصل کردن شمال به تنها بندر اقیانوسی کشورمان دارد اما از آن‌جایی که تکمیل این مسیر ریلی یکی از محورهای مذاکرات رئیس‌جمهور روسیه در تهران بود باعث شد تا به سراغ داستان خط آهن رشت – آستارا برویم و در کنار تاریخچه ساخت آن از اثر آن بر راهگذر شمال – جنوب بنویسیم. داستان خط آهن قزوین - رشت – آستارا بیش از 20 سال از روزی که کلنگ احداث خط آهن برای اتصال آستارا به شبکه ریلی کشور زده شد، می‌گذرد اما بعد از این همه سال و با گذشت وعده‌های زیادی که تاکنون در دولت‌های مختلف داده شده و عملی نشده است، اواخر سال گذشته وزیر راه و شهرسازی اعلام کرد که امیدوار است این خط آهن تا بندر کاسپین تا پایان 1401 و بقیه آن هم تا آستارا به سرعت تکمیل شود. اما برویم سراغ داستان این خط آهن که از سال 1380 شروع شده و هنوز 162 کیلومتر آن باقی مانده است. مهر سال 1380 برای اتصال بندر آستارا و بندر انزلی به خطوط ریلی کشور کلنگ این خط آهن به طول 326 کیلومتر زده شد تا این که بعد از 17 سال در مهر سال 1397 بخشی از این خط که قزوین به رشت بود به طول 164 کیلومتر تکمیل شد اما بهره برداری از این قطعه، هرگز نتوانست پازل کشورمان را برای انجام مبادلات تجاری منطقه‌ای تحت راهگذر ترانزیتی جنوب- شمال تکمیل کند چرا که قرار بود این خط آهن از رشت در سه مسیر مجزا به بندر کاسپین، بندر انزلی و آستارا امتداد پیدا کند و متاسفانه با گذشت بیش از 21 سال هنوز 162 کیلومتر از این خط آهن که رشت را به آستارا و از آن جا از طریق ریلی به راه‌آهن جمهوری آذربایجان متصل می‌کند، تکمیل نشده است. فاینانس‌ها و سرمایه گذاری‌های محقق نشده هر چند سال گذشته در سفر رئیس‌جمهور کشورمان به روسیه تفاهم نامه‌هایی برای تکمیل خط آهن رشت به آستارا امضا شد اما شایان ذکر است که طی سال‌های اخیر، طرف روس پیشنهاد اعطای خط اعتباری 5 میلیارد دلاری برای این پروژه‌ها را به ایران داده که متاسفانه این اقدام تاکنون و در دولت‌های قبل به کندی پیش رفته است. جدا از آن پیشتر هم بنا بود تا اجرای این پروژه با سرمایه گذاری مستقیم جمهوری آذربایجان پیش برود. به طوری که تکمیل این پروژه یک میلیارد دلار برآورد شد و قرار بود 500 میلیون دلار آن توسط جمهوری آذربایجان سرمایه گذاری شود که متاسفانه این سرمایه‌گذاری مشترک پس از کش و قوس‌های فراوان و اتلاف زمانی طولانی به سرانجام نرسید. چرا این خط آهن تکمیل نشد؟ محقق نشدن وعده‌های سرمایه گذاری خارجی از یک طرف و از سوی دیگر کسری بودجه در کشور در سال‌های اخیر باعث تزریق قطره چکانی بودجه عمرانی به مجموعه پروژه‌های ریلی شد و همین موضوع یکی از مهم‌ترین دلایل کندی این پروژه بوده است اما دلایل دیگری هم در این باره در دولت قبل مطرح شده بود. یکی از این دلایل تاخیر در دریافت مجوز زیست محیطی برای راه‌آهن رشت – انزلی بود. اما این بهانه در حالی در دولت قبل که به گفته معاون شرکت ساخت و توسعه راه‌آهن و بنادر هماهنگی با سازمان محیط زیست در خصوص اصلاحات محیط زیستی در بخش‌هایی از این خط ریلی به ویژه در حوزه انزلی انجام شده و همچنین محمدباقر نوبخت رئیس سازمان برنامه و بودجه دولت سابق هم وعده داده بود بخشی از این خط آهن تا بندر انزلی تا پایان سال ۱۳۹۹ به پایان برسد که محقق نشد. اهمیت تکمیل خط آهن رشت – آستارا هر چند خط آهن چابهار به زاهدان هم در اتصال شمال به تنها بندر اقیانوسی کشور اهمیت زیادی دارد اما خط آهن رشت – آستارا ویژگی‌های منحصر به فردی دارد که اهمیت آن را به خوبی نشان می‌دهد. 1- محور ریلی رشت – آستارا تنها محور باقی مانده شاخه غربی راهگذر ریلی شمال- جنوب به حساب می‌آید. به بیان دیگر در صورت احداث این قطعه ریلی، می‌توان گفت که بندر بمبئی در هند تا هلسینکی فنلاند به طول 13 هزار کیلومتر، با اتصال مستقیم ریلی و با عبور از خاک ایران به یکدیگر متصل خواهند شد که این امر می‌تواند به افزایش درآمدهای ارزی کشور، ایجاد اشتغال پایدار، رشد چسبندگی اقتصادی و وابستگی سیاسی سایر کشورها به ایران، آن هم در شرایط تحریمی فعلی منجر شود و به بیان دقیق تر، به خنثی سازی تحریم‌ها کمک کند. 2- مسیر ریلی رشت- آستارا حتی به راهگذر «شرق- غرب» نیز معنا می‌بخشد و قطار کانتینری شانگهای- تهران را می‌توان از مسیر رشت - آستارا - تفلیس، راهی اروپا کرد. هم اکنون محموله‌های چین با خط آهن تا بندر اوکتائو و از مسیر دریا به بندر باکو منتقل و از باکو نیز مجدد با خط آهن تا تفلیس و دریای سیاه جابه‌جا می‌شوند. 3- احداث خط آهن رشت - آستارا نقش زیادی در افزایش تجارت بین‌المللی، منطقه‌ای و ترانزیت کالا و مسافر میان ایران و کشورهای منطقه و حتی فرامنطقه خواهد داشت و کشورهایی مثل آذربایجان و روسیه می‌توانند از کوتاه‌ترین مسیر به خلیج فارس و آب‌های آزاد متصل شوند و در هزینه‌های خود نیز صرفه جویی کنند. هم اکنون از هندوستان و کشورهای اروپایی میلیون‌ها تن کالا در مدت 60 روز به حوزه قفقاز ترانزیت میشود که با تکمیل راهگذر شمال - جنوب این مدت به 10 تا 14 روز کاهش می‌یابد. 4- جدا از تسهیل مبادلات بین بنادر شمالی و جنوبی کشور از طریق حمل و نقل ریلی، تکمیل این خط آهن باعث میشود کشورمان به یک چهارراه ترانزیتی امن با هزینه تمام شده کمتر برای کشورها تبدیل شود و این اقدام در کنار تاثیر ایران در منطقه، تاثیر تحریم‌ها بر کشور را به شدت کاهش می‌دهد.نوبت ثمردهی دیپلماسی همسایگی
رئیسی با بیان این که رویکرد جدید دستگاه دیپلماسی در حال ثمردهی است،با توجه به درخواست پوتین برای تکمیل خط راه آهن رشت-آستارا، مخبر را مامور پیگیری اجرای این کریدور مهم ترانزیتی کرد
گروه سیاسی-سفر روسای جمهور ترکیه و روسیه به تهران از دو بعد روابط دوجانبه تهران و ظرفیت‌های مشترک سه کشور برای همگرایی و توسعه مناسبات سه‌جانبه و بین‌المللی اهمیت دارد.درواقع در شرایطی که تهران، مسکو و آنکارا به نوعی در معرض فشار ناشی از سیاست‌های یک جانبه‌گرایانه آمریکا و رفتار خصمانه غرب قرار دارند، توسعه همگرایی در ابعاد سیاسی و اقتصادی به دلیل نقش و جایگاه منحصر به‌فرد سه کشور در حوزه انرژی، ترانزیت، موقعیت ژئوپولیتیک و ژئواکونومیک می‌تواند بسیاری از رویکردهای حاکم بر معادلات منطقه‌ای و بین‌المللی را دستخوش تغییرات جدی کند. بر اساس آمار رسمی میزان مبادلات تجاری ایران با این دو کشور در ماه‌های اخیر رشد قابل توجهی داشته که نشان دهنده اراده هر سه کشور برای گام برداشتن در مسیر جدید همکاری‌های اقتصادی است.بر اساس آمار اعلام شده توسط نماینده بازرگانی فدراسیون روسیه در ایران، گردش مالی و تجاری بین روسیه و ایران برای سال ۲۰۲۱ با رشد 7/81 درصدی به 035/4 میلیارد دلار رسید.این آمار قطعا ظرفیت افزایش تا بیش از ۱۰ میلیارد دلار را دارد و سفر پوتین به تهران می‌تواند نقطه عطفی در این راستا باشد.صادرات ایران به ترکیه در بهار امسال با سه میلیون و ۷۰ هزار تن کالا به ارزش یک میلیارد و ۷۳۷ میلیون دلار با رشد ۳۶۳ درصدی در وزن و ۱۹۲ درصدی در ارزش، نسبت به بهار سال قبل همراه بوده است.سه کشور از تمام ظرفیت‌های لازم برای تحقق طرح ترانزیت هوایی، زمینی و ریلی در مراودات سه جانبه و حتی تبدیل شدن به مسیر ترانزیت منطقه‌ای و جهانی برخوردار هستند و نزدیکی دیدگاه‌ها در تحقق این مهم از جمله در حوزه ترانزیت کالا و انرژی می‌تواند مورد توجه طرف ها باشد.در این باره تکمیل مسیر ترانزیتی شمال- جنوب که تنها بخش کوچکی از آن باقی مانده و رایزنی ایران با کشورهای حوزه قفقاز برای تکمیل آن در جریان است، زمینه‌ساز جهش جدی در اقتصاد منطقه و تبدیل شدن ایران به شاهراه ترانزیتی شرق- غرب و شمال- جنوب خواهد شد.دیروز نیز آیت‌ا... سیدابراهیم رئیسی در جلسه هیئت دولت به مذاکرات سران کشورهای ضامن روند آستانه و دیدار با روسای جمهور روسیه و ترکیه اشاره کرد و گفت: بحمدا...حرکتی که در زمینه تقویت سیاست همسایگی در دیپلماسی جمهوری اسلامی ایران، از سوی دولت مردمی آغاز شده در حال نتیجه دادن است. در دیدارهای دوجانبه، هم آقای پوتین و هم آقای اردوغان بر اجرای توافقات صورت گرفته با کشورمان مُصِر بودند که این مسئله پیگیری مجدانه دستگاه‌های مربوط را می‌طلبد.رئیس جمهور با اشاره به درخواست رئیس جمهور روسیه از ایران برای تکمیل خط راه آهن رشت-آستارا، به معاون اول خود ماموریت داد تا با همکاری وزارت راه و شهرسازی، روند اجرای این کریدور مهم ترانزیتی را پیگیری و زمان بندی دقیق آغاز و تکمیل آن را ارائه کند.ساخت راه آهن رشت- آستارا به طول 164 کیلومتر و اتصال رشت به آستارا ، تسهیل مبادلات بین بنادر شمالی و جنوبی کشور از طریق حمل و نقل ریلی را در پی خواهد داشت. در واقع ایجاد یک مسیر تمام ریلی در کریدور ترانزیتی شمال- جنوب ، ارتباط مستقیم ریلی خلیج فارس و شبه قاره هند با کشورهای روسیه و آسیای میانه و قفقاز و کشورهای اروپایی و امکان گسترش مبادلات تجاری و بازرگانی با کشورهای حاشیه دریای خزر، بنادر باتومی و پوتی در گرجستان، دریای سیاه و کشورهای اروپایی از جمله اهداف اصلی در احداث این محور است. رئیسی در ادامه سخنان خود ضمن تاکید بر ضرورت گفت‌وگوی مستمر مسئولان دستگاه‌های اجرایی با مردم و پاسخ به سوالات افکار عمومی، خطاب به مسئولان این دستگاه‌ها گفت: لازم است در تبیین اقدامات و عملکرد مجموعه تحت مدیریت خود فعال‌تر و جدی‌تر عمل کنید. این حق مردم است که از اقدامات و روندها در دستگاه‌های اجرایی اطلاع کامل داشته باشند.رئیس جمهور همچنین ضرورت پاسخ بهنگام به شبهات و القائات نادرست از سوی مدیران دستگاه‌های اجرایی را مورد تاکید قرار داد و افزود: شما وظیفه دارید در مواجهه با کسانی که در جامعه القای شبهه یا برای مردم گره ذهنی ایجاد می‌کنند، منفعل نباشید و سوالات و شبهات را با ارائه توضیحات متقن و دقیق پاسخ دهید.
سایر اخبار این روزنامه
متهمان رشد نقدینگی در خـرداد
مانع مرگ ملی شدن صنعت نفت
از برترین دانشگاه ها پیشنهاد همکاری دارم اما در ایران می مانم
تعداد فوتی های کرونا مجدد اوج گرفت
ماجرای سرقت با لوکیشن !
چرا ناتو «موجودی خطرناک» است؟
اقدام قالیباف به نفع بازنشستگان
21 سال انتظار برای تکمیل پازل مهم کریدور شمال-جنوب
ساپینتو در راه فرهاد ، ۸ ماه طلایی حجازی فر و خبر بد برای جیران !
ترس جدید صهیونیست ها از معادله جدید حزب ا...
یادآوری خزانه خالی به روحانی
روزگار زرد لبنیات!
فرمولی جادویی برای کارآفرینی
