پشت پرده تعجیل آمریکا برای احیای برجام

آرمان امروز/سياوش پورعلي: کلاف سردرگم برجام و آنچه در ماه‌هاي اخير «احياي برجام» خوانده مي‌شود هر روز وارد فاز جديدي مي‌شود و البته ابهامات اين توافق پرحاشيه افزايش پيدا مي‌کند. هرچند مقامات وزارت امور خارجه ايران در هفته‌هاي اخير با اميدواري از توافق در قالب برجام صحبت مي‌کنند ولي در مقابل اين آمريکايي‌ها هستند که خود را بي‌ميل به ادامه دور تازه مذاکرات نشان مي‌دهند. «جان کربي»، سخنگوي شوراي امنيت ملي آمريکا پنجشنبه هفته گذشته (31 شهريور) در گفت‌و‌گو با «شبکه الجزيره» درباره مذاکرات هسته‌اي ايران بدون اشاره به عدم اراده جدي در دولت بايدن براي بازگشت به توافقي که دولت ترامپ آن را با دست اندازهاي فراوان مواجه کرد و بدون مشورت با ساير اعضاي 1+5 آن را لغو کرد، گفت: «ما بسيار از بازگشت به توافق و دستيابي به توافق در اين زمينه فاصله داريم.» اين تنها واکنش اين روزهاي طرف‌هاي آمريکايي نبود، روز گذشته وزيران امور خارجه آمريکا، و فرانسه اعلام کردند در حال حاضر چشم‌انداز خوبي براي احياي برجام نمي‌بينند.
حالا وزير امور خارجه ايران که در ارمنستان به سر مي‌برد در جمع خبرنگاران گفت که آمريکايي‌ها براي احياي برجام عجله دارند و حتي چهار روز قبل پيامي براي رسيدن به توافقي در مورد مسائل هسته‌اي ارسال کرده‌اند.
بخشايش، تحليلگر مسايل بين‌الملل معتقد است که آمريکا تنها به‌دليل اعتراضاتي که در ايران ادامه دارد سعي مي‌کند در روند برجام از جمهوري اسلامي امتيازات بيشتري بگيرد و به همين دليل براي برگزاري دور جديد مذاکرات تعلل مي‌کند. ولي ذاکريان ديگر کارشناسي که با خبرنگار ما در اين مورد گفت‌وگو کرده معتقد است تا ايران نتواند با مردم خود رابطه خوبي داشته باشد امتياز گرفتن در هر مذاکره‌اي براي دولت مستقر پرچالش خواهد بود. در ادامه گفت‌وگوي آرمان امروز را با اين کارشناسان مي‌خوانيد.
هيچ امتيازي به آمريکا نخواهيم داد


«حسين اميرعبداللهيان»، وزير امور خارجه با بيان اين‌که رفتار و گفتار آمريکايي‌ها با يکديگر متناقض است، گفت: رفتار و گفتار آنها با يکديگر متناقض است. سه روز پيش پيامي بين ما و طرف آمريکايي منعقد شد و ما پيامي از طرف آنها دريافت کرديم. آمريکايي‌ها در تبادل پيام‌ها حتي تعجيل دارند که هرچه زودتر به نقطه توافق برسيم. ما به صراحت اعلام کرده‌ايم که بايد موارد اتهامي که آژانس در حوزه هسته‌اي مطرح کرده حل و فصل شود و ما حاضر به توافقي نيستيم که بعدا مانند استخوان لاي زخم مانده، دائم آژانس بخواهد از مسير سياسي و به بهانه اين موارد اتهامي فشارهايي را به ايران وارد کند. تبادل پيام آمريکايي‌ها با ما ادامه دارد و از سويي ديگر آنها تلاش مي‌کنند در مسائلي که اين روزها در ايران جريان داشته بدمند و فکر مي‌کنيم آنها به دنبال اين هستند که با اعمال فشارهاي رواني و سياسي بخواهند در مذاکرات امتياز بگيرند. ما هيچ امتيازي به طرف آمريکايي نخواهيم داد و ما در چارچوب منطق و در راستاي حصول توافقي که خطوط قرمز ايران رعايت شود حرکت مي‌کنيم. ارزيابي ما از پيام‌هاي طرف آمريکايي حتي در روزهاي اخير اين است که آمريکايي‌ها نه تنها حصول توافق در اولويت‌شان است بلکه شتاب هم دارند، اما آنها براي مصارف داخلي خودشان هم و تحريک برخي از عوامل در داخل ايران در مواضع اعلامي‌شان به گونه‌اي ديگر سخن مي‌گويند و اينها از تعارضات رفتار آمريکايي است.
تاثير جنگ اوکراين بر احياي برجام
«مهدي ذاکريان»، تحليلگر مسايل بين‌الملل با تاکيد بر اينکه در شرايط کنوني، ايران در توافق موسوم به احياي برجام نمي‌تواند امتيازي از طرف آمريکايي خود بگيرد، به خبرنگار «آرمان امروز» مي‌گويد: «اگر ايران در مناقشه بين روسيه و اوکراين عملکرد درست ديپلماتيک را پيش بگيرد، مي‌توانستيم بگوييم که نه‌تنها احياي برجام در مراحل پاياني خود به سر مي‌برد، بلکه حتي مي‌توانستيم در اين روند امتيازاتي از طرف آمريکايي بگيرم. هنگامي که مسئولان ايراني در اين مناقشه سمت روسيه را گرفتند جامعه جهاني نسبت به ايران نگاه بدبينانه‌اي به خود گرفت. چون جنگي که در آن غير نظامي‌ها کشته مي‌شوند در هر شرايطي محکوم است. ايران مي‌توانست عملکردي سنجيده انجام دهد تا از هر دو طرف امتيازاتي بگيرد. هم آمريکا و هم روسيه. در مناسبات ديپلماتيک هنگامي که ايران به سمت روسيه کشيده شد طبيعي است که آمريکا از اين کشور فاصله بگيرد. البته به اين موضوع هم اشاره کنيم که قطعا روسيه از اين تصميم ايران استقبال مي‌کند چون حالا يک همسايه متحد که از سوي آمريکا تحريم شده است، را در کنار خودش دارد.»
اين تحليلگر با اشاره به اعتراضات هفته‌هاي اخير ايران که مي‌تواند بر روي مناسبات بين‌المللي تاثير گذار باشد ادامه مي‌دهد: «توجه داشته باشيد هر دولتي از حمايت داخلي به ويژه حمايت جامعه برخوردار باشد مي‌تواند در جامعه جهاني چهره بهتري از خود نشان دهد و در شرايطي که به‌دنبال توافق بين‌المللي مانند برجام باشد، قطعا وضعيت داخلي بر روي نگاه طرف مقابل تاثيرگذار خواهد بود. اگر دولت کنوني مي‌توانست نظر شهرونداني که حالا معترض هستند را جلب کند اطمينان داشته باشيد که حتي از طرف آمريکايي امتيازاتي مي‌گرفت و به توافقي که مد نظر مقامات ايراني است دست پيدا مي‌کرد ولي حالا در شرايطي به آينده برجام اميدوار است که از حمايت داخلي برخوردار نيست.»
ذاکريان در پاسخ به اين سوال که آيا نزديک بودن انتخابات کنگره آمريکا مي‌تواند باعث تعجيل طرف آمريکايي براي احياي برجام باشد، اضافه مي‌کند: «توجه داشته باشيد که مردم آمريکا و آنهايي که در انتخابات کنگره شرکت مي‌کنند توجهي به اخبار مربوط به ايران ندارند، مگر اينکه بحث‌هايي مانند «تبادل زندانيان» و «ساخت بمب اتم» برايشان مطرح شود. توافق با ايران در صورتي مي‌تواند در انتخابات کنگره اهرمي براي دموکرات‌ها باشد که شهروندان آمريکايي احساس خطر کنند و دولت مستقر بتواند با آزادي زندانيان نظر آنها را جلب کند. در مورد دوم هم بايد بگوييم که دولت جو بايدن در صورتي که بتواند به هواردانش بگويد که از ساخت بمب اتم توسط ايران با اتکا بر احياي برجام، موفقيت بين‌المللي کسب کرده است، مي‌تواند دست بالا را در تقابل با حزب جمهوري خواه داشته باشد. اگر فرض را بر اين بگيريم که دولت دموکرات بتواند از يکي از اين اهرم‌ها استفاده کند پاسخ به سوال شما مثبت است. در غير اين صورت مجدد تکرار مي‌کنم که شهروندان آمريکايي بر عکس مقامات اين کشور علاقه‌اي به اخبار داخلي ايران ندارند.»
آمريکا به دنبال امتياز گرفتن از اعتراضات داخلي است
«احمد بخشايش»، تحليلگر مسايل بين‌الملل در واکنش به گفته‌هاي روز گذشته وزير امورخارجه مبني بر دوگانگي صحبت‌هاي مقامات آمريکايي در ادامه روند احياي برجام، به خبرنگار «آرمان امروز» مي‌گويد: «تعلل و دوگانه‌گويي مقامات دولت دموکرات آمريکا نشان مي‌دهد آنها در مواجهه با جمهوري اسلامي ايران دچار اشتباه محاسباتي شده‌اند. چون از يک سو مي‌خواهد خود را حامي مردمي که معترض هستند نشان دهد و هم از کانال‌هايي که دارند به مقامات ايران پيام مي‌دهند. اين تنها مي‌تواند يک دليل داشته باشد و آن اينکه آمريکايي‌ها به اشتباه فکر مي‌کنند که مي‌توانند بر روي موج اعتراضات داخلي سوار شوند و در صورت ادامه اين اعتراضات و تئوري شکست خورده «براندازي»، سياست‌هاي خود را پيگيري کنند. آمريکايي‌ها همواره تلاش کرده‌اند در مواقعي که بين دولت و مردم ايران شکافي به وجود مي‌آيد به سرعت منافع خودشان را دنبال کنند و بتوانند به‌نوعي از جمهوري اسلامي ايران امتيازاتي بگيرند که تا کنون موفق به اين امر نشده‌اند. زماني که داخل کشور آرامش حکم‌فرما باشد هيچ تحرکي از سمت آمريکايي‌ها نمي‌بينيم که بخواهند از کانال‌هاي پنهان خود براي احياي برجام اقدام کنند ولي در رسانه‌ها سمت معترضان مي‌ايستند و بر عليه ايران صحبت مي‌کنند. البته شهروندان ايران نشان داده‌اند که حمايت‌هاي آمريکا اهميتي نمي‌دهند.»
اين تحليلگر مسائل بين‌الملل در پاسخ به اين سوال که جنگ روسيه-اوکراين چه تاثيري مي‌تواند بر آينده برجام داشته باشد، ادامه مي‌دهد: «ديپلماسي ايران در شرايط جنگ روسيه و اکراين مي‌تواند با بهبود روابط با کشورهايي که به‌نوعي در اين جنگ حضور دارند نقش ميانجي‌گري را ايفا کند. ايران مي‌تواند در اين چالش به وجود آمده هم سمت روسيه را بگيرد و هم بتواند با آمريکا مذاکره کند و در ادامه به‌عنوان کشوري که در منطقه حضور دارد براي ايجاد فضاي گفت‌گو بين طرفين نقش تعيين کننده داشته باشد. فراموش نکنيد وقتي آمريکا از ادامه مذاکرات سر باز مي‌زند و همواره با تعلل حرف مي‌زند روسيه تنها کشوري است که از اين موضوع خوشحال مي‌شود. چون اگر ايران از آمريکا دور شود قطعا روسيه پذيراي جمهوري اسلامي خواهد بود.»