هنر مذاکراتی دیپلمات ها برای نقد کردن دستاوردهای هسته ای

چند سال قبل که محوطه طرح ساخت نیروگاه اتمی دارخوین را دیدم زمینی بکر و بدون هرگونه عملیات ساخت و ساز بود که البته طرح ها و نقشه های خوبی برای آینده داشت، اما تقریبا رها شده بود. آن زمان قرار شد چینی ها  برای سواحل جنوبی ایران به خصوص در سواحل دریای عمان یا همان مکران نیروگاه های کوچک 100 مگاواتی همراه با توان آب شیرین سازی بسازند، قراردادها تقریبا نهایی شده بود که ترامپ از برجام خارج شد و تحریم ها به سرعت بازگشت و بعد از آن هم اجرای فنی برجام از سوی ایران متوقف شد. همین ها باعث شد طرف چینی دیگر رغبتی برای ساخت نیروگاه های کوچک و متوسط در سواحل جنوبی ما نداشته باشد، اما هنوز یک طرح خام نیروگاه سازی وجود داشت به نام دارخوین؛ طرحی که فرانسوی ها از قبل از انقلاب در کنار رود کارون ارائه کرده بودند و می توانست در فاز اول با انرژی اتمی 300 مگاوات برق برای خوزستان تولید کند و این یعنی میزان تولید برق آبی از یک سد متوسط، اما آن ها هم با پیروزی انقلاب و وقوع جنگ تحمیلی کنار کشیدند تا ایران بماند و طرح ها و نقشه های پیچیده ای که در آن زمان کسی فکرش را هم نمی کرد توان اجرایی شدن داشته باشد. حالا پس از سال ها تلاش و تمرین  برای مقابله  با  تحریم ها و عنادهای خارجی و دستاوردهایی که  البته در این راه به دست آمده ، روز گذشته محمد اسلامی رئیس سازمان انرژی اتمی کشورمان در خوزستان و در کنار رود پرخاطره کارون اعلام کرد عملیات مقدماتی فاز اول نیروگاه اتمی دارخوین آغاز شده است و این نیروگاه ظرف 8 سال و با سرمایه 1.5 تا 2 میلیارد دلاری به بهره برداری خواهد رسید؛ آن هم با حداکثر استفاده از ظرفیت داخلی.  احداث نیروگاه «کارون» یا دارخوین و توسعه نیروگاه‌های اتمی یکی از اهداف سند جامع راهبردی سازمان انرژی اتمی تا افق 1420 است. ظرفیت بلندمدت پیش‌بینی شده برای این سایت نیز حدود 2000 مگاوات است که دو برابر نیروگاه اتمی فعلی بوشهر خواهد بود. نکته حائز اهمیت این است که ساخت این نیروگاه‌ها جدا از نشان دادن بلوغ علمی و فناوری متخصصان داخلی کشور، پرورش کادر و نیروی متخصص مربوط به خودش را نیز به همراه خواهد داشت. ساخت این دست نیروگاه ها، یک هموار کننده مسیر برای ساخت نیروگاه‌های مقیاس متوسط در نقاط مختلف کشور است که به نظر می رسد در برنامه راهبردی صنعت هسته ای دیده شده است . نکته جالب تر این که این نیروگاه در کنار تولید برق 300 مگاواتی خود می تواند با استفاده از آب شیرین کن های جانبی ، آب شرب منطقه اطرافش را نیز تامین کند که در خوزستان این روزها و برای آینده موضوع بسیار مهمی به شمار می رود. موضوع مهم دیگر سوخت این نیروگاه است که بر اساس گفته های اسلامی از نوع دی اکسید اورانیوم غنی شده (UO2) و با غنای حدود 4 درصد است . ایران سال هاست که در مرکز هسته ای اصفهان توانسته است دی اکسید اورانیوم با غنای طبیعی با هدف تامین سوخت راکتور قدیمی آب سنگین اراک و دی اکسید اورانیوم با غنای 3.67 درصد را برای سوخت های دیگر تولید و برای نیروگاه جدید نیز می تواند از همین ظرفیت بهره برداری کند. ایران روزگاری شاهد بود که روسیه نیروگاه اتمی بوشهر را به صورت صفر تا صد ساخت، اما سعی کرد تا با یادگیری از نحوه مدیریت و اداره نیروگاه اتمی و انجام برخی کارهای فنی و استفاده از تجهیرات ایرانی، از این نیروگاه به عنوان یک کلاس آموزشی برای خود استفاده کند، در ساخت نیروگاه آب سنگین اراک اگرچه طرح های اولیه و ساخت راکتور قدیمی با همکاری چینی ها انجام شد،اما توانمندی ایران به حدی رسید که در بازطراحی و ساخت نیروگاه مدرن جدید کمترین نیاز را به طرف های خارجی داشته باشد و آن را تا تست سرد پیش ببرد. امروز ایران در یک ماجراجویی جدید و بزرگ می خواهد یک نیروگاه برق قدرت آب سبک را بسازد که اگرچه در طبقه بندی جزو نیروگاه های متوسط یا کوچک محسوب می شود، اما می تواند دریچه ای جدید برای حضور و تثبیت ایران به عنوان تنها نیروگاه اتمی ساز غرب آسیا باشد. پروژه دارخوین این ظرفیت بزرگ را دارد که ایران را بعد از ورود به باشگاه غنی سازان اورانیوم جهان ، به کلوپ نیروگاه سازان هم وارد کند و بتواند با استفاده از دانش هسته ای صلح آمیزی که تهران همواره منادی آن بوده ، در عمل به جهان ثابت کند برنامه هسته ای اش صرفا با مقاصد صلح آمیز و بشردوستانه توسعه یافته و هدف از غنی سازی نیز تولید سوخت هسته ای نیروگاه های تحقیقاتی یا تولید برق است. جمهوری اسلامی ایران امروز نه تنها در حوزه غنی سازی توانسته به پیشرفت های بزرگی برسد و ماشین های پیشرفته اش را یکی پس از دیگری در مدار قرار دهد بلکه توانسته است  از سرریز دانش هسته ای در صنایع و علومی همچون رادیوداروها ، لیزر ، نفت ، علوم آزمایشگاهی ، کشاورزی ، صنایع مختلف و ... نیز بهره گیرد و برای کشور منبع بزرگی از منفعت به شمار رود؛ منبعی که البته در اوج فشارها و تحریم های خارجی به این رشد رسیده و همین باعث شده است طرف های مقابل مذاکراتی ما همچنان نگران آینده باشند. این جا دیگر به مذاکره کنندگان ایرانی احیای برجام ارتباط دارد که با هنر دیپلماسی خود بتوانند داشته های کشور در صنعت هسته ای را پای میز مذاکرات با امتیازاتی نقد کنند که ضمن حفظ بنیان های هسته ای کشور ، زنجیر سخت تحریم های ظالمانه اقتصادی را نیز از کشور باز کنند تا کشور بتواند در فضای عادی و بدون فشارهای امنیتی ساز موجود سرعت بیشتری به توسعه خود دهد.