ایستگاه پایانی دولت برای بودجه 1402

در حالي که بسياري از نمايندگان مجلس هشدار مي‌دهند که اين ديرکرد مي‌تواند زمينه را براي ارائه لايحه چند دوازدهم در سال آينده مهيا کند لايحه بودجه 1402 کل کشور سرانجام پس از 18 جلسه فوق‌العاده در هيات دولت به تصويب رسيد تا پس از تنظيم متون حقوقي و قانوني براي طي تشريفات قانوني تقديم مجلس شوراي اسلامي شود. اين اتفاق درحالي افتاده است که سازمان برنامه و بودجه اعلام کرده که کار بررسي و تصويب سياست‌هاي کلي برنامه هفتم توسعه در مجمع تشخيص مصلحت نظام به درازا کشيده و به همين علت سياست‌ها بسيار دير يعني در روزهاي آخر تابستان ابلاغ شده است و درست زماني که يک ماه از آغاز فعاليت‌هاي دولت براي تدوين لايحه بودجه 1402 گذشته بود.
وقت رسيدگي به بودجه چه زماني است؟
نايب‌رئيس کميسيون برنامه و بودجه مجلس از ارسال شدن لايحه بودجه 1402 به مجلس خبر داد و محمدرضا ميرتاج‌الديني متذکر شد که دولت لايحه بودجه 1402 را عصر روز دوشنبه (5 دي) به مجلس شوراي اسلامي ارسال کرد و اين لايحه در اسرع‌وقت در صحن علني مجلس شوراي اسلامي اعلام وصول خواهد شد تا به سرعت بررسي آن توسط نمايندگان مجلس آغاز شود. نايب‌رئيس کميسيون برنامه و بودجه مجلس گفت: احتمالا رئيس‌جمهور براي از دفاع از لايحه بودجه سال آينده به مجلس بيايد همچنين مقرر شد دولت هرچه زودتر برنامه هفتم توسعه را امسال به مجلس ارسال کند و بعد از تقديم شدن لايحه بودجه به مجلس نمايندگان مجلس 10 روز فرصت دادند تا اين لايحه را بررسي کنند سپس کليات بودجه در صحن علني مجلس به رأي گذاشته مي‌شود و بعد از تصويب آن لايحه بودجه به کميسيون تلفيق خواهد رفت تا اعضاي آن به صورت جزئي بودجه را بررسي کنند. محمدرضا ميرتاج‌الديني، عضو کميسيون برنامه و بودجه درخصوص بودجه 1402 گفت: بودجه بعد از وقت اداري روز يکشنبه به مجلس تحويل داده شده است و هيات رئيس مجلس تعيين خواهد کرد که چه وقت به بودجه رسيدگي شود. او درباره اينکه برنامه هفتم توسعه به مجلس از سوي دولت تقديم شده است يا نه گفت: برنامه ششم توسعه با هماهنگي دولت 6 ماه تمديد خواهد شد و بعد به برنامه هفتم توسعه سر فرصت رسيدگي خواهد شد، البته برنامه هفتم توسعه همچنان دست مجلس نرسيده است و براي رسيدگي به برنامه هفتم حداقل 6 ماه زمان لازم است که همان‌طور که گفتم 6 ماه برنامه ششم اجرايي مي‌شود ولي بودجه دو يا سه دوازدهم نخواهد شد.
آيا لايحه چند دوازدهم مي‌شود؟


اگر استناد به مفاد صريح قاتون صورت گيرد، لايحه در شرايط فعلي بايد چند دوازدهم تصويب شود. در ماده 182 و 184 آيين‌نامه داخلي مجلس تاکيد شده است چنانچه لايحه بودجه سالانه کشور تا تاريخ تعيين شده در اين آيين نامه يعني پانزده آذرماه به مجلس تسليم نشود، دولت موظف است لايحه چند دوازدهم را نيز به مجلس تسليم نمايد. در تبصره‌هاي اين لايحه نيز تاکيد شده مجلس چند دوازدهم بودجه را بر مبناي آخرين قانون بودجه سالانه مجلس مصوب مي‌نمايد و حداکثر مدتي که مجلس مي‌تواند براي بودجه چنددوازدهم تصويب نمايد، سه دوازدهم است. با وجود نص صريح قانون البته برخي از نمايندگان کنوني و اسبق مجلس به عرف رايج اشاره کرده و مي‌گويند طبق روال حاکم اگر بررسي لايحه به گونه‌اي باشد که تا پايان اسفند به اتمام نرسد، اين اتفاق رخ مي‌دهد. کاظم دلخوش در گفت‌وگو با خبرآنلاين تاکيد کرده است که به دليل نامعلوم بودن وضعيت برنامه هفتم و عدم اقدام دولت براي تمديد برنامه ششم، همه چيز در هاله‌اي از ابهام است. بسياري از فعالان اقتصادي و کارشناسان و نمايندگان مجلس معتقدند که معناي تصويب لايحه چند دوازدهم در ساده‌ترين شکل ممکن بي‌برنامگي براي سال آينده است به طوري که حميد حسيني، فعال اقتصادي معتقد است اين بي‌برنامگي در شرايط کنوني اقتصادي مي‌تواند بحران را براي فعالان اقتصادي تشديد کند چرا که نمي‌دانند برنامه دولت براي سال آينده چيست و بايد در بازه زماني کوتاه و حداکثر سه ماهه تصميم بگيرند. حسيني معتقد است: با توجه به نزديک شدن برگزاري انتخابات مجلس بي‌ترديد نمايندگان تلاش گسترده براي اثرگذاري بر لايحه بودجه با هدف جلب رضايت راي‌دهندگان خواهند داشت. رشيدي کوچي نماينده مجلس با انتقاد از ديرکرد دولت در ارائه لايحه بودجه تاکيد کرده است: دولت بالاخره اطلاع داشته که برنامه هفتم و لايحه بودجه تقريبا نزديک به هم و توامان است. اين انتقاد ما هم هست و بقيه‌اش بهانه‌گيري است. شايد شرايط کشور در چند ماه گذشته مزيد بر علت شده باشد، اما با وجود اين‌ها، بهانه‌ها و توجيه‌هايي است که از سوي دولت عنوان مي‌شود و انتظار اين است که دولت با توجه به وعده‌هايي که داده، در اين خصوص هم دقت نظر لازم را داشته باشد. کاظم دلخوش نيز در گفت‌وگو با خبرگزاري خبرآنلاين با اشاره به اينکه ديرکرد امسال بودجه کمي با سال‌هاي گذشته تفاوت دارد، گفت: متأسفانه دولت هيچ اقدامي را براي اجراي وظايف در دستور کار قرار نمي‌دهد. از يک سو مي‌بينيم که تکليف برنامه هفتم روشن نيست و از سوي ديگر دولت به درخواست نمايندگان براي تمديد برنامه ششم نيز توجهي نکرده است در حالي که تمديد برنامه ششم وقت زيادي از دولت و مجلس نخواهد گرفت. عليرضا سليمي، نماينده محلات در مجلس شوراي اسلامي در انتقاد از عملکرد دولت در ارائه لايحه بودجه و برنامه هفتم توسعه، گفت: دولت و دست اندرکاران آن به نحوي رفتار نکنند که تلقي رهاسازي امور، ناديده گرفتن اولويت‌ها از اقدامات و رفتارهاي آنها در ذهن خطور کند. پورابراهيمي، نماينده مردم کرمان و راور در مجلس يازدهم نيز در صحن علني مجلس با استناد به مواد 180، 182 و 184 آيين نامه داخلي مجلس گفته است: زمان مناسب بررسي لايحه بودجه در حال از دست رفتن است، چرا که براساس قانون در تاريخ 15 آذرماه هر سال، دولت بايد اين لايحه را به مجلس تقديم کند.
کارشناسان چه مي‌گويند؟
وحيد شقاقي شهري، عضو هيات علمي دانشگاه خوارزمي، در اين خصوص گفت: چاره‌اي نيست، اين تاخير اتفاق افتاده است و درست اين بود که بايد برنامه هفتم نوشته مي‌شد. بودجه‌هاي سنواتي برنامه‌هاي سالانه برنامه ميان‌مدت هستند. برنامه هفتم، يک برنامه 5 ساله است که براي برنامه 5 ساله، 5 برنامه سالانه مي‌خواهيم. اصول اين بود که بايد برنامه هفتم آماده مي‌شد و بودجه سال 1402 بايد اولين برنامه سالانه برنامه هفتم مي‌بود. متأسفانه الان برنامه هفتم آماده نشده و تا اين برنامه آماده شود، زمان‌بر است. اين برنامه تا تبديل به قانون شود، چند ماه زمان مي‌برد. سناريو اين بود که سال آينده بودجه سه دوازدهم در نظر گرفته شود، اما به نظر مي‌رسد با رايزني‌اي که بين دولت و مجلس صورت گرفته، اين مساله مرتفع شده و دولت هم قرار است لايحه بودجه سال آينده را بدهد. من فکر نمي‌کنم الان برنامه هفتم بتواند فرآيند تصويب را طي کند و مبتني بر برنامه هفتم، بودجه 1402 داده شود. الان دي‌ماه است و اين در حالي است که بودجه آذرماه بايد به مجلس مي‌رفت. حداقل 18 روز از مهلت قانوني دولت گذشته و عملا بودجه سال آينده بدون برنامه هفتم مسير خود را طي خواهد کرد.