تهران، مسقط، نیویورک

علی‌اصغر زرگر کارشناس مسائل بین‌الملل سفر اميرعبداللهيان، وزير امور خارجه ايران به مسقط -پايتخت عمان- کشوري که در معادلات بين‌المللي تلاش کرده نقشي ميانجي را براي خود ايجاد کند، مورد توجه رسانه‌ها قرارگرفته است. برخي اين سفر را در ارتباط با مسائل يمن تحليل کرده‌اند زيرا مسقط تلاش‌کرده است در اين رابطه نقش‌ ايفا کند. از اين رو سفر اميرعبداللهيان به مسقط مي‌تواند در همين ارتباط باشد. عمان در سال‌هاي اخير تلاش کرده در صحنه بين‌المللي نقشي بيشتر ايفا کند به طوري که ضمن اينکه در پارلمان خود قانوني را در ارتباط با منع ارتباط با تل‌آويو به تاييد رسانده درعين حال هيچ‌گاه رابطه خود را با واشنگتن به خطر نينداخته است و براي حفظ منافع کشورش و حضور در معادلات ديپلماتيک تلاش کرده. يکي از پرونده‌هاي مهمي که عمان توانست در آن نقش ايفا کند، پرونده هسته‌اي ايران بود و سفر آقاي صالحي در دولت دهم به مسقط بنا به آنچه اعلام شده مسيري را هموارکرد تا مذاکرات و گره‌هاي پيش آمده در آن در مسير گشوده شدن قرار گيرد و در دولت بعدي توافق هسته‌اي حاصل شده و برجام منعقد گردد. واقعيت آن است که ديپلماسي در يک کلام در معناي ممکن ساختن غيرممکن‌هاست و بعيد هم نيست با توجه به اينکه چالش‌هايي بر سر توافق هسته‌اي به وجود آمده با برخي اقدامات عمان و به نوعي ميانجي‌گري مسقط بخواهند مذاکرات براي احياي برجام را از سر بگيرند. البته آمريکايي‌ها پيام‌هاي آشکار و پنهاني را به مقامات تهران براي ادامه مذاکرات ارسال کرده‌اند اما نياز به تحرکات بيشتري در اين زمينه وجود دارد و احتمال آن وجود دارد که اين پيام را از طريق ميانجي ميان خود و تهران يعني عمان در اختيار ايران قرار دهد. اگر چنين تحليلي را بپذيريم سفر وزير خارجه ايران به عمان را هم مي‌توان در اين راستا تحليل کرد. وزير خارجه ايران با توجه به جايگاهي که دارد مي‌تواند پيام ايران را هم به آمريکايي‌ها از طريق عمان ارسال کند. البته آمريکايي‌ها از مدتها پيش استراتژي خود را بر اين گذاشته‌اند که مساله هسته‌اي ايران را حل و فصل کنند. در اين مدت البته آمريکا و اروپا به علت حوادث داخلي ايران در مذاکره با ايران تعلل کرده بودند و در اين مدت به نوعي وقفه در مذاکرات ايران و غرب به وجود آمد و نهايتا هم بعد از اينکه مسائل داخلي ايران به آرامش رسيد آمريکايي‌ها هم متمايل به مذاکره با ايران شده‌اند. از اين منظر احتمالا مذاکرات برجام را پيگيري خواهند کرد. اساسا آمريکايي‌ها اين استراتژي را در مورد مسائل هسته‌اي ايران در نظر دارند که پرونده هسته‌اي ايران به نقطه غير قابل برگشت نرسد. احتمالا غربي‌ها قصد دارند مذاکرات را از همان جايي که متوقف شده است ادامه دهند. از اين منظر است که بالاترين مقام سياست خارجه ايران به عمان سفر کرده است. البته ايراني‌ها هم متمايل به بازگشت به برجام هستند و وزير خارجه ايران در گفت‌وگو با جوزپ بورل اين مساله را اعلام کرده است. ايران بايد به منابع مالي خود در خارج از مرزها دست يابد و اين مورد حق ايران است و در اين زمينه نيز تلاش‌هاي ديپلماتيکي را آغاز کرده است. از اين منظر همواره نيازي دو جانبه از سوي ايران و آمريکا براي احياي برجام وجود دارد. اگر بازرسان آژانس و يا حتي دبيرکل آژانس به تهران سفر کننده در اين صورت موانع احياي برجام برچيده شده است و طرفين به توافقاتي براي احياي برجام دست خواهند يافت. در اين صورت تنها اراده سياسي از سوي طرفين لازم است تا گام نهايي براي احياي برجام برداشته شود. حال بايد ديد اين اراده به صورت واقعي از سوي طرفين وجود دارد يا خير!