خیانت بخش خصوصی به مردم در پالایشگاهی که پلاسما گرفت پالایش نکرد

سال‌هاست از ماجرای راه‌اندازی پالایشگاهی برای تهیه دارو‌های مشتق از پلاسمای خون می‌گذرد، اما همچنان این پالایشگاه در حد یک ساختمان باقی مانده و برای نظام سلامت و بیماران نیازمند دارو‌های مشتق از پلاسما خروجی نداشته‌است. حالا دوباره چند روزی می‌شود که ساخت و افتتاح این پالایشگاه بر سر‌زبان‌ها افتاده‌است. ماجرایی که واکنش مدیر عامل سازمان انتقال خون را در پی داشت. مصطفی جمالی، مدیر عامل سازمان انتقال خون ایران با انتقاد از ۹ سال تعلل بخش خصوصی در راه‌اندازی پالایشگاه پلاسما و سود هنگفتی که در این سال‌ها به جیب زده‌است، گفت: «رسماً اعلام می‌کنم پالایشگاه شرکت پالایش و پژوهش خون اگر با ۱۵۰ هزار لیتر پلاسما و با تولید IVIG، فاکتور ۸ و آلبومین بتواند کار کند، قابل‌قبول است؛ گر چه ۹ سال مملکت را معطل کردند. این روند موضوعات حقوقی دارد که در جریان است، ولی اگر با ظرفیتی که ذکر کردم به تولید برسند من شخصاً حمایت می‌کنم، در غیر این صورت به موضوع ورود خواهیم کرد، زیرا ظلم به مردم است که چرا این همه سال به تأخیر انداخته‌اند.» طبق تأکید وی بخش خصوصی تعهد داشت پالایشگاه بزند و سال‌ها سود هنگفت برده‌است، اما از پالایشگاه خبری نیست. IVIG، فاکتور ۸، آلبومین و دارو‌هایی از این دست برای بیماران مبتلا به بیماری‌هایی همچون هموفیلی و تالاسمی حیاتی است؛ دارو‌هایی که از پلاسمای خون تهیه می‌شوند، اما ما با وجود داشتن بالاترین شاخص‌های اهدای خون و یکی از پیشرفته‌ترین ساختار‌های اهدای خون در دنیا در حال حاضر پالایشگاه پلاسما نداریم و ناگزیریم پلاسمای تهیه‌شده از خون‌های اهدایی یا پلاسما‌هایی را که توسط بخش خصوصی جمع‌آوری می‌شود، به شرکت‌های داروسازی خارجی بفرستیم و دوباره دارو‌های مشتق از پلاسمای تولیدی آن‌ها را وارد کنیم. به بیان دیگر در این میان عملاً نوعی دلالی شکل گرفته که موجب شده سود قابل‌توجهی به جیب دلال‌ها و واسطه‌هایی برود که پلاسما جمع‌آوری می‌کنند و آن را به خارج می‌فرستند. این ماجرا در حالی اتفاق می‌افتد که به گفته مدیر عامل سازمان انتقال خون در دهه ۷۰ این تکنولوژی وجود داشت و خود سازمان این کار را انجام می‌داد، اما چند سالی وقفه افتاد و در سال ۱۳۹۳ پالایشگاه انتقال خون را به بخش خصوصی واگذار کردند. ۹ سال از این موضوع گذشت و اتفاقی نیفتاد.
مدیر عامل سازمان انتقال خون روز گذشته در نشستی خبری با اشاره به اینکه ظاهراً قرار است همین روز‌ها دوباره پالایشگاه پلاسما افتتاح شود، اما این پالایشگاه ربطی به سازمان انتقال خون ندارد، تصریح کرد: «رسماً اعلام می‌کنم پالایشگاه شرکت پالایش و پژوهش خون اگر با ۱۵۰ هزار لیتر پلاسما و با تولید IVIG، فاکتور ۸ و آلبومین بتواند کار کند، قابل‌قبول است؛ گر چه ۹ سال مملکت را معطل کردند. این روند موضوعات حقوقی دارد که در جریان است ولی اگر با ظرفیتی که ذکر کردم به تولید برسند، من شخصاً حمایت می‌کنم. در غیر این صورت به موضوع ورود خواهیم کرد، زیرا ظلم به مردم است که چرا این همه سال به تأخیر انداخته‌اند.»
طبق توضیحات مدیر عامل سازمان انتقال خون، ماجرای پالایشگاه پلاسما و ورود بخش خصوصی برای راه‌اندازی این پالایشگاه هم اکنون به عنوان یک پرونده حقوقی در جریان است؛ پرونده‌ای که همین روز‌ها باید رأی قاضی درباره آن اعلام و درباره فعالیت این پالایشگاه تصمیم‌گیری شود. در چنین شرایطی، اما افتتاحیه و روبان بریدن برای چنین پالایشگاهی جای سؤال دارد. ماجرای تحقیق و تفحص از پالایشگاه پلاسما
سال گذشته هم کمیسیون بهداشت مجلس، طرح تحقیق و تفحص از این پالایشگاه را در دستور کار خود قرار داد.


زهرا شیخی، سخنگوی کمیسیون بهداشت مجلس با اشاره به نشست کمیسیون بهداشت و درمان مجلس، از بررسی درخواست تحقیق و تفحص تعدادی از نمایندگان مجلس در مورد نحوه واگذاری پالایشگاه پژوهش و پالایش پلاسمای سازمان انتقال خون به بخش خصوصی با حضور وزیر بهداشت، نماینده متقاضیان و مدیرعامل سازمان انتقال خون خبر درباره این تحقیق و تفحص اینگونه توضیح داد: «در مورد این پالایشگاه با ابهام در واگذاری، قیمت گذاری، مزایده و عدم راه‌اندازی به‌رغم اتمام قرارداد پنج ساله و عمل به تعهدات توسط بخش خصوصی مواجه هستیم.»
وی افزود: «با توجه به اینکه پلاسما موضوع حاکمیتی است، بنابراین حساسیت کار را افزایش می‌دهد و بر اساس اظهارات مسئولان حقوقی وزارت بهداشت هر چند این موضوع مربوط به سال‌ها پیش است، اما در حال حاضر پیگیر موضوع هستند و تذکرات لازم برای اتمام مهلت قانونی داده شده‌بود و با توجه به اتمام پایان قرارداد، قرارداد باید فسخ و زمین پروژه به سازمان انتقال خون و در اصل به دولت بازگردانده‌شود. همچنین مسئولان مربوطه یادآور شدند که بررسی‌های قضایی و نظارتی ویژه‌ای در مورد این موضوع توسط دستگاه‌های نظارتی و قوه قضائیه در حال انجام است.»
به گفته وی دیوان محاسبات هم گزارشی را در مورد نحوه واگذاری این پالایشگاه ارائه کرد که بر اساس آن اصل واگذاری خلاف قانون بوده و مسائل پیچیده‌ای در مورد نحوه واگذاری وجود دارد. اعضای کمیسیون هم تأکید داشتند که کشور به راه‌اندازی پالایشگاه پلاسما نیاز جدی دارد، اما نحوه پیگیری و مسیر طی شده راه‌اندازی نیاز به بررسی‌های ویژه دارد و به طور قطع باید بر اساس قوانین و مقررات انجام شود؛ در نهایت پس از بحث و گفتگو‌های صورت گرفته موضوع تحقیق و تفحص رأی‌گیری شد که مورد موافقت نمایندگان قرار گرفت و برای بررسی به صحن علنی مجلس ارجاع خواهد شد.
حالا آنطور که جمالی مدیر عامل سازمان انتقال خون توضیح می‌دهد سال ۹۳ این پالایشگاه به بخش خصوصی واگذار شد و بنا بود پالایشگاه کامل زده شود، اما تقریباً ۸،۹ سال هیچ اتفاقی نیفتاد. چند سال پیش سازمان خصوصی‌سازی که اینجا را واگذار کرده‌بود، درخواست خلع ید کرد و دو، سه سالی است که این ماجرا در حال کشمکش قضایی و در دادگاه است. وی تأکید کرد: «ما تابع نظر دادگاه هستیم و منتظریم ببینیم قاضی چه حکمی را صادر می‌کند.»
جمالی ادامه داد: «دعوتنامه‌ای از شرکت پالایش پلاسما به دست ما رسیده و قرار است افتتاحیه این پالایشگاه صورت بگیرد، اما اگر هر زمانی این پالایشگاه افتتاح شود، در صورتی برای ما قابل‌قبول است که ۱۵۰ هزار لیتر پلاسما پالایش شده و در داخل فاکتور ۸ و ۹،‌ای وی‌ای جی و آلبومین تولید شود. غیر از این از نظر من قابل‌قبول نیست.» پرونده قضایی جاری برای پالایشگاه پلاسما
جمالی در پاسخ به سؤال «جوان» درباره تحقیق و تفحص مجلس از پالایشگاه واگذاری پالایشگاه پلاسما اینگونه توضیح داد: «من هم در این جلسه دعوت بودم و بحث این بود که آیا این واگذاری درست بوده یا نه!» وی ادامه داد: «در حال حاضر بحث دادگاه مطرح است و ما به خودمان اجازه نمی‌دهیم در موضوعات حقوقی آن ورود پیدا کنیم و صلاحیت آن را هم نداریم، اما در آن جلسه هم بحث این بود که به هر حال مسئله پالایشگاه پلاسما باید تعیین‌تکلیف شود و مجلس هم به دنبال این مسئله است.» طبق توضیحات مدیر عامل سازمان انتقال خون در حال حاضر این پرونده مراحل پایانی رسیدگی قضایی خود را طی می‌کند و طی هفته‌های آینده باید حکم آن صادر شود.
جمالی با بیان این مطلب تأکید کرد: «من نمی‌دانم افتتاح پالایشگاه در شرایطی که پرونده آن در حال رسیدگی در دادگاه است، معنایی دارد یا خیر؟! و این را دادگاه باید تشخیص دهد، ولی مهم این است که تولید در حدی باشد که عرض کردم و اگر غیر از آن باشد، به معنی این است که ظرفیت بسیار بزرگی سال‌ها رها شده‌است. ما در دهه ۷۰ همین تولید پلاسما راه داشتیم. چرا بعد از این همه سال و با وجود سپری‌شدن ۹ سال از واگذاری هیچ اتفاقی نیفتاده‌است؟» پاسخ مدیر عامل انتقال خون به انتقاد «جوان»
مدیر عامل سازمان انتقال خون در پاسخ به سؤال دیگر «جوان» در رابطه با اینکه آیا اگر این پالایشگاه افتتاح شود، قرار است پلاسمای مورد نیاز بخش خصوصی هم از طرف سازمان انتقال خون دفع می‌شود؟ اینگونه پاسخ داد: «ما ۱۸۰ لیتر پلاسما داریم که تا آخر امسال به حدود ۲۵۰ هزار لیتر می‌رسانیم. اگر تولید داخل داشته‌باشیم، اولویت اول ما ارائه پلاسما به تولیدکننده داخلی است. البته در حال حاضر هم یک شرکتی هست که در حد ۵۰هزار لیتر پلاسما تهیه می‌کند و ما هم از آن‌ها حمایت می‌کنیم. قطعاً اگر شرکت تولید‌کننده داخلی باشد، ما به جای آنکه پلاسما را به خارج بفرستیم، ترجیح می‌دهیم این کار در داخل کشور اتفاق بیفتد.»
وی در توضیح اینکه پلاسمای داخلی تولید‌شده توسط سازمان انتقال خون چه سرنوشتی پیدا می‌کند، گفت: «پلاسمای ما به شرکتی می‌رود که با شرکت بایو تست آلمان قرارداد دارد و در آنجا تبدیل به دارو شده و به قیمت کمتر از بازار به داخل برمی‌گردد و به نوعی صرفه‌جویی ارزی می‌شود. البته این شرکت قرار بود ۱۵ سال پیش پالایشگاه بزند. سال گذشته هم شنیدیم در شمال کشور و در نزدیکی‌های فومن زمینی گرفته‌اند که پالایشگاه بزنند و کلنگ آن را هم زده‌اند. ما امیدواریم با پیگیری رسانه‌ها این شرکت پالایشگاه پلاسما را بعد از ۱۵ سال راه‌اندازی و دینش را به مردم ادا کند.»
مدیر عامل سازمان انتقال خون در پاسخ به انتقاد «جوان» در رابطه با اینکه آیا نباید سازمان انتقال خون به عنوان متولی موضوع خون در کشور در حوزه مطالبه‌گری قوی‌تر ظاهر می‌شد و اجازه نمی‌داد ۹ سال بخش خصوصی بدون آنکه خروجی خاصی داشته باشد در حوزه پالایشگاه پلاسما وارد شود و سودش را ببرد؟! اینگونه توضیح داد: «واگذاری پالایشگاه از سوی وزارت بهداشت وقت و از دست سازمان انتقال خون خارج بود. ما در واگذاری نقشی نداشتیم. البته صحبت‌هایی که من از این تریبون مطرح می‌کنم و در تریبون‌ها و جا‌های دیگر هم گفته‌ام خودش نقش مطالبه‌گری دارد. حتی برخی از دوستان هم از دست ما دلخور می‌شوند، اما من وظیفه خودم را انجام می‌دهم. ما برنامه‌ریزی کرده‌ایم و آمادگی آن را داریم که حتی اگر پالایشگاهی با ظرفیت ۷۰۰ تا ۸۰۰ هزار لیتر پلاسما ایجاد شود، به کمک نیرو‌های داوطلب مردمی و به روش‌های استاندارد تضمین می‌دهیم پلاسمای مورد نیاز آن را تأمین کنیم. در حال حاضر مشکل ما اینجاست که هر قدر هم پلاسما باشد باید به خارج برود و ظرفیت تولید دارو از پلاسما در کشور ما محدود است.» اهدای پلاسما هم باید صد در صد داوطلبانه باشد
جمالی همچنین در واکنش به ورود فعالیت بخش خصوصی در حوزه تولید پلاسما و مبالغی که تحت عنوان هزینه رفت و آمد به اهداکنندگان پلاسما داده‌می‌شود، گفت: «سالیان سال است که یکسری شرکت‌های خصوصی در زمینه پلاسما فرزیس فعال هستند و مبالغی هم به اهداکننده می‌پردازند، پلاسمایی هم ما در سازمان تولید می‌کنیم. تقریباً ۱۸۰ هزار لیتر پلاسما در سال توسط ما تولید می‌شود و طبق برنامه‌ریزی‌ها قصد داریم این میزان را تا پایان سال ۲۰ درصد افزایش دهیم. تلاش کردیم حتی روشی جدید احصا کنیم که باز هم این روند افزایشی شود. بخش خصوصی شاید حدود ۳۰۰ هزار لیتر توان داشته باشد، اما شاید نیاز کشور بیش از یک‌میلیون لیتر باشد و ما می‌توانیم خیلی راحت به این عدد برسیم و به نظر بنده این عمل باید صددرصد داوطلبانه باشد، هر چند که مخالف فعالیت بخش خصوصی هم نیستیم، اما باید مراقبت خوبی انجام شود که انگیزه مالی سبب اشتباه پاسخ دادن به سؤالات نشود؛ چون پلاسما برای تولید دارو استفاده می‌شود باید مراقبت‌ها را افزایش دهیم.»
جمالی در این‌باره ادامه داد: «بخش خصوصی روزی آمد پلاسمای ما را گرفت و تبدیل به دارو و سود کرد و متأسفانه برای ساخت پالایشگاه ظلم شد به مردم و بعد از چندین سال هنوز پالایشگاهی ساخته نشده و باید در این زمینه مطالبه‌گری شود. ما حاضر هستیم تعهد دهیم که می‌توانیم تلاش کنیم تا به یک میلیون لیتر اهدای پلاسما سالانه هم برسیم و بخش خصوصی هم بیاید پالایشگاه بسازد.»