بدعهدی 2 متهم خارجی ریزگردهای خراسان رضوی!

تفریحی/ «قره قوم» حالا دیگر نام آشنایی برای مردم استان به ویژه شهروندان مشهدی و سرخسی است؛ صحرایی در همسایگی ایران و در کشور ترکمنستان که چند سالی است بلای جان هوای استان شده است. گرد و غبار برخاسته از صحرای قره قوم در ترکمنستان، مشکلات زیادی را در زمینه آلودگی هوای استان به ویژه در مشهد ایجاد کرده است، مهمان ناخوانده ای که هر از گاهی به استان می آید و دست بردار هم نیست و سال هاست که گرد و غبار قره قوم هوای مشهد را به وضعیت قرمز و بحرانی می رساند. به گزارش «خراسان رضوی»، اسفند 1400 که سخنگوی وقت وزارت امور خارجه به تحریریه روزنامه خراسان آمده بود، حضورش همزمان شده بود با حضور ناخوانده گرد و غبار قره قوم در آسمان مشهد! همان جا موضوع رایزنی های دیپلماتیک برای مقابله و رفع این معضل قدیمی را از وی مطالبه کردیم و او نیز اعلام کرد که «ان شاءا... پیگیری می کنیم که سند همکاری های زیست محیطی ایران و ترکمنستان یکی از مواردی باشد که در عمل میان دو کشور ایران و ترکمنستان حل شود، همچنین در ملاقات هایی که میان دو طرف در عشق آباد و تهران  انجام شده، یکی از موضوعاتی که همواره در دستور کار قرار گرفته، بحث های زیست محیطی بوده است.» او این وعده را هم داد که در سفر آینده رئیس جمهور ترکمنستان به ایران موضوع زیست محیطی میان تهران و عشق آباد از جمله بحث گرد و غبار قره قوم به صورت جدی در دستور پیگیری باشد. همین اتفاق هم افتاد و خرداد سال 1401، همزمان با سفر رئیس جمهور ترکمنستان و جمعی از وزیران این کشور به ایران، تفاهم نامه هایی نیز در موضوعات مختلف به امضا رسید؛ تفاهم نامه هایی که یکی از مهم ترین آن ها برای خراسان رضوی، تفاهم محیط زیستی بود و طی آن مقابله با ریزگردها و توفان های گرد و غبار در رأس این تفاهم به امضا رسید. در همان زمان سازمان حفاظت محیط زیست کشور نیز اعلام کرد که «یادداشت تفاهم همکاری در زمینه حفاظت محیط زیست» یکی از 9 سند همکاری امضا شده بین ایران و ترکمنستان است. محورهای همکاری در این یادداشت تفاهم شامل مقابله با تخریب سرزمین، مقابله با توفان های گرد وغبار و تبادل تجربه در زمینه مسائل حفاظت از محیط زیست، مقابله با تغییرات آب و هوایی، پایش کیفیت هوا و آب، تبادل تجربه در زمینه مدیریت مناطق حفاظت شده و در نهایت حفاظت از تنوع زیستی، ارزیابی آثار زیست محیطی، آموزش و انتقال دانش است. ماجرای بدعهدی های ترکمنستان پس از سفر رئیس‌جمهور ترکمنستان، موضوع آلودگی هوا در استان های شمال شرقی و دیگر استان ها، ایران را بر آن داشت تا از کشورهای متاثر از پدیده گرد و غبار ناشی از قره قوم ترکمنستان برای برگزاری اجلاس در تهران دعوت کند تا بتوانند با این پدیده مقابله کنند، اجلاسی که در 21 تیر سال گذشته با هدف بررسی راه ‌های رفع مشکلات محیط زیستی منطقه به ویژه معضل ریزگردها با حضور وزیران و مقامات ارشد 11 کشور منطقه غرب آسیا برگزار شد و هیئت کارشناسی نیز از کشور ترکمنستان در این اجلاس حضور یافته بود. اما به هرحال با تمام این رایزنی ها، تفاهم ها و اقدامات دیپلماسی برای حل مشکل ریزگردهای قره قوم، ترکمنستان پای کار نیامد و بدعهدی کرد؛ آذر سال گذشته مشاور رئیس ‌سازمان‌ حفاظت محیط زیست کشور و دبیر ستاد ملی ‌سیاست گذاری و هماهنگی‌ مدیریت‌ مقابله با‌ پدیده گرد و غبار در گفت وگو با «خراسان رضوی» اعلام کرد که موضوع پدیده گرد و غبار از سوی ترکمنستان جدی گرفته نمی شود، البته دلیل آن را هم این گونه بیان کرد که چون این کشور مقصر است، کمتر دوست دارد به این موضوع بپردازد و تاکید کرد که باید به طرف ترکمنستانی فشار بیاوریم تا به بیانیه پایانی اجلاس وزیران محیط زیست عمل کند. حالا نیز بیش از یک سال از این تفاهم نامه مهم در سطح روسای جمهور دو کشور می گذرد اما نه تنها خروجی قابل قبولی از اجرای مفاد آن مشاهده نمی شود بلکه فشار ریزگردهای قره قوم بر هوای استان و به ویژه شهر مشهد روز به روز بیشتر شده و همین اواخر تیرماه هجوم این ریزگردها که با کانون های گرد و غبار داخلی تقویت شده بود باعث تعطیلی شهر مشهد و ثبت رکوردی در زمینه آلودگی هوا شد. انتقاد معاون رئیس جمهور از بدعهدی ها  علاوه بر این کانون گرد و غبار هرات افغانستان نیز قوز بالای قوز شده و در کنار قره قوم ترکمنستان به دومین متهم اصلی ریزگردهای هوای استان تبدیل شده است. ریزگردهایی که از ابتدای امسال به شدت هوای شهرهای استان خراسان رضوی از جمله مشهد را تحت تاثیر جدی قرار داده و آسایش شهروندان را گرفته است. بدقولی و بدعهدی این دو کشور در اجرای تعهدات زیست محیطی صدای انتقاد جدی و شدید معاون رئیس جمهور را هم در آورده است. علی سلاجقه، معاون رئیس جمهور و رئیس سازمان حفاظت محیط زیست کشور در این زمینه گفت: اکنون بحث گرد و غبار بسیاری از مناطق جنوب شرق تا شمال شرق کشور را تحت تأثیر قرار داده است، با توجه به شرایط جوی، کاهش بارش ها و همچنین عوامل داخلی و خارجی معمولاً در این فصول افزایش گرد و غبار را داریم و کشور ما به ویژه استان سیستان و بلوچستان همیشه دچار این معضل است. به گزارش شفقنا، وی گفت: منشأ گرد و غبار مناطق شمال شرق کشور از ترکمنستان و منطقه سرخس است که به طور کلی راهکار حل این معضل، ارتباط و اجرای توافق ها با کشورهای همسایه است. سلاجقه ادامه داد: برای حل این مشکل قبلاً رایزنی هایی را انجام دادیم و حضوری به ترکمنستان رفتیم و با مسئولان این کشور صحبت کردیم. سازمان محیط زیست طرح های مشترکی را که باید اجرا شود، دنبال می کند و دیگر دستگاه های مربوط از جمله وزارت جهاد کشاورزی نیز باید وظایف خود را در این زمینه انجام دهند. وی در پاسخ به این که چرا تاکنون رایزنی ها با کشورهای همسایه به نتیجه مطلوبی نرسیده است؟ گفت: کشور همسایه (افغانستان) دولت مستقری ندارد که با مسئولان و مقامات آن رایزنی های لازم انجام شود بلکه مجموعه ای هستند که بر این کشور حاکم شده اند. ایران و افغانستان توافق نامه های فی ما بین دارند که هیئت حاکمه فعلی این کشور گاهی پای کار نمی آید و همین موضوع بر مشکلات محیط زیستی افزوده است. اجرای این تعهدات از سوی دو طرف، توسط وزارت نیرو در حال پیگیری است. سلاجقه درباره عملکرد دستگاه ها در اجرای قانون هوای پاک نیز گفت: در این باره گزارش مفصلی به رئیس جمهور ابلاغ شده است. براساس این قانون هر یک از دستگاه ها مکلف به انجام وظایف و اقداماتی هستند و در گزارش سازمان محیط زیست به آقای رئیسی اعلام شد که هر یک از دستگاه ها چه میزان به تعهدات و وظایف خود عمل کردند و چه اقدامات و حتی کوتاهی هایی در این زمینه انجام دادند.