ریال جدید، مزیت ها و ابهامات

  مهدی حسن زاده - economic@khorasannews.com    رئیس کل بانک مرکزی در سفر روز پنج شنبه خود به مشهد مقدس از راه‌اندازی«ریال آف شور» در معاملات تجاری با کشورهای همسایه به خصوص افغانستان و عراق تا پایان سال خبر داد و اعلام کرد: بخش عمده مشکل تجارت با کشورهای همسایه حل خواهد شد. این اظهارات و اشاره به «ریال آف شور (offshore)» موجی از ابهام را به وجود آورده است. فعالان اقتصادی با مفهوم بانک آف شور که عمدتا در مناطق آزاد فعال است و عملیات بانکی خارجی برای فعالان اقتصادی انجام می دهد، آشنا هستند اما استفاده از پول ملی در قالب فرامرزی موضوع غریبی است. واضح است که ارزهای جهان روا چه در شکل مسلط آن مثل دلار و یورو و چه در سطح ارزهای در حال رواج مثل یوان، می تواند مبنای معاملات بین کشورها باشد. همچنین موضوع استفاده از ارزهای ملی در مبادلات دوجانبه بین کشورها نیز چند سالی است در برخی کشورها رواج یافته و ایران نیز گام هایی را با برخی کشورها از جمله روسیه در این باره برداشته است. به فهرست روش های مبادلات مالی در تجارت خارجی ایران مواردی از جمله تهاتر را نیز می توان اضافه کرد اما آن چه مبنای اصلی مبادلات ارزی در تجارت خارجی کشور است، عملیات انتقال وجه از مسیر صرافی هاست که به دلیل تحریم ها، جایگزین بانک ها در تجارت خارجی کشور شده اند. در چنین شرایطی «ریال آف شور» قرار است بخشی از تجارت ما با افغانستان و عراق را پوشش دهد. شاید بتوان این ابزار را که فعلا ابهام درباره آن زیاد است، برای حل معضل صادرات ریالی به این کشورها در نظر گرفت. در حال حاضر بخشی از صادرکنندگان، ترجیح می دهند بخشی از درآمد صادرات خود را به ریال دریافت کنند تا در چرخه زیانبار فروش ارز صادرات به قیمت پایین تر از نرخ بازار و خرید ارز به قیمت بازار نیفتند. براین اساس، ریال آف شور اگر بتواند نوعی نقل و انتقال ارز به وسیله ریال را تضمین کند، دو فایده خواهد داشت: نخست، استقلال ارزی ایران از شبکه ارزی مشمول تحریم را افزایش می دهد. دوم، مشکل تبدیل ارز و زیان دیدن صادرکننده از تفاوت نرخ خرید و فروش ارز را حل می کند. با این حال همچنان ابهامات درباره این ابزار پابرجاست. این که نرخ ریال آف شور با نوسانات ارزش پول ملی چگونه تطبیق می یابد. به ویژه در شرایطی که ممکن است بازار ارز با دلالی دچار نابسامانی شود و ارزش پول ملی افت کند، چگونه می توان متکی بر ریال در معرض سقوط تجارت کرد؟ سوال بعدی این که نسبت ریال آف شور با ریال رایج در اقتصاد ایران چگونه است؟ در هر حال ضمن استقبال از هر ایده تسهیل کننده تجارت با همسایگان، به نظر می رسد باید مسئولان بانک مرکزی، تصویر شفاف تر و دقیق تری از ایده ریال آف شور برای تجارت با همسایگان ارائه دهند تا ابهامات فعالان اقتصادی برای تجارت با همسایگان کاهش یابد.