هرجا توانستیم نه گفتیم

شرق: «ابتداي سال جاری يک نظرسنجي انجام شد که در آن از مردم پرسيده شد به نظر شما 10 اولويت اصلي کشور در شرايط کنوني چيست که دراين‌ميان چهار اولويت آنها موضوعات محيط‌زيستي بود». اين بخشي از گفته‌هاي اسحاق جهانگيري، معاون‌اول رئيس‌جمهور، در مراسم توديع و معارفه رئيس سازمان حفاظت محيط زيست بود. وي در ادامه در‌اين‌باره گفت: «اينکه چهار موضوع از 10 موضوع اصلي كشور، محيط زيست اعلام شد و با اينكه تصور مي‌شد مسائلي نظير خشك‌سالي و مسائل زيست‌محيطي فقط در برخي نقاط كشور مورد توجه باشد؛ اما در اين نظرسنجي شاهد آن بوديم كه همه مردم به مسائل زيست‌محيطي توجه فراوان دارند و اميدوارم دولت دوازدهم با عزمي جدي‌تر طرح‌هايي را كه در دولت يازدهم آغاز شد، تكميل كند. در شرايطي که کشور با مسائل بسيار مهمي مثل موضوع هسته‌اي، بي‌کاري، نا‌امني در منطقه خاورميانه و... روبه‌رو است، اينکه مردم مسائل محيط‌زيستي را در ميان اولويت‌هاي اصلي خود براي کشور مطرح مي‌کنند، حکايت از اهميت بسيار بالاي موضوع محيط زيست در کشور دارد».
در مراسم توديع و معارفه رئيس قديم و جديد سازمان حفاظت محيط زيست کشور که روز گذشته برگزار شد، معصومه ابتکار اين سازمان را ترک کرد و عيسي کلانتري کار خود را رسما آغاز کرد. اسحاق جهانگيري، معاون‌اول رئيس‌جمهور، در بخش ديگري از سخنان خود با تأكيد بر اينکه محيط زيست مسئله عاجل ايران است و يک مسئله فانتزي نيست، گفت اميدواريم در دولت دوازدهم توسعه کشور پيش برود و با مانع روبه‌رو نشود.
معاون‌اول رئيس‌جمهور با بيان اينكه موضوع محيط زيست موضوعي فانتزي و تزیيني نيست، گفت: اگر به آينده ايران مي‌انديشيم، نمي‌توانيم نسبت به مسائل زيست‌محيطي كم‌توجه باشيم و بايد به راهكار و تعادلي دست پيدا كنيم تا هم بتوانيم به توسعه بپردازيم و هم از آسيب‌رسيدن به محيط زيست جلوگيري كنيم.
معاون‌اول رئيس‌جمهور اعتماد گسترده مردم را مهم‌ترين سرمايه دولت يازدهم و دوازدهم برشمرد و خاطرنشان كرد: اعتماد گسترده مردم نسبت به دولت و رئيس‌جمهور بزرگ‌ترين سرمايه اجتماعي است و بايد تلاش كنيم كه به مطالبات و نيازهاي مردم جامه عمل بپوشانيم.


وي در ادامه ابتكار، رئيس سابق سازمان حفاظت محيط زيست را از مديران شجاع، برجسته و مجرب كشور دانست و گفت: خانم دكتر ابتكار حتي در سطح بين‌المللي نيز به‌عنوان مديري توانمند در حوزه محيط زيست مطرح است و چهره‌اي دانشگاهي است كه توانست در دستگاه اجرائي به‌خوبي عمل كند و علاوه‌بر‌اين ايشان يك زن مسلمان توانمند است كه در حوزه مسئوليت خود درخشيد و موفق شد موضوع محيط زيست را در كشور به موضوع اصلي جامعه تبديل كند.
جهانگيري همچنين با اشاره به اينكه مسائل زيست‌محيطي پيچيدگي‌ها و ذي‌نفعان فراواني دارد، تصريح كرد: دولت، صنعتگران و توليدكنندگان هر‌كدام بايد به نحوي رضايت‌شان فراهم شود و در‌اين‌ميان مطالبات مردم درباره آب و هواي سالم نيز بايد مورد توجه قرار گيرد كه توجه به همه اين مسائل در كنار يكديگر از پيچيدگي‌هاي مسائل زيست‌محيطي است.
جهانگيري با اشاره به سوابق عيسي كلانتري، رئيس جديد سازمان حفاظت محيط زيست، وي را شخصيتي علمي با سابقه‌اي روشن توصيف كرد و گفت: دكتر كلانتري از مديران با‌سابقه كشور است كه از تجربه بسيار ارزشمندي در حوزه مسائل و مديريت كلان كشور برخوردار است.
معاون‌اول رئيس‌جمهور با يادآوري نخستين مصوبه دولت يازدهم كه درباره محيط زيست و احياي درياچه اروميه بود، گفت: ستاد احياي درياچه اروميه با پيگيري‌هاي جدي دكتر كلانتري توانست بخش زيادي از دغدغه‌ها را درباره اين درياچه از بين ببرد؛ البته ما همچنان نيازمند كارهایي جدي براي احياي درياچه اروميه و جلوگيري از خشك‌شدن تالاب‌ها هستيم.
وي با بيان اينكه در ابتداي دولت يازدهم كلان‌شهرهاي كشور با ده‌ها مسئله زيست‌محيطي مواجه بودند، اظهار كرد: يكي از اين مسائل مصرف بنزين ناسالم بود و آلودگي هوا، مشكل ريزگردها، منابع آب و خشك‌شدن تالاب‌ها ديگر مسائل زيست‌محيطي كشور بود و دولت را به اين باور رساند كه بايد براي مسائل زيست‌محيطي اقداماتی جدي انجام دهد و به‌همين‌خاطر دولت، به دولت محيط زيست معروف شد. امروز تهديداتي جدي پيش‌روي ماست و بايد بدانيم كه در كنار اين تهديدات،‌ فرصت‌هاي فراواني نيز وجود دارد و ما بايد برای بن‌بست‌شكني و يافتن راهكارهايي براي حل مسائل گام برداريم.
وي با بيان اينكه ايران كشوري در حال توسعه است و هنوز تا صنعتي‌شدن فاصله فراوان داريم، گفت: منظور از توسعه‌اي كه به دنبال آن هستيم، توسعه پايدار و متوازن است؛ به‌گونه‌اي‌كه همه كشور از منافع آن بهره‌مند شوند، نه توسعه‌اي كه امروز و فرداي كشور را به خطر بيندازد. ما مي‌خواهيم جنگل، طبيعت و رودخانه‌ها حفظ شوند و در‌عين‌حال در مسير توسعه نيز حركت كنيم.
دكتر جهانگيري با تأكيد بر اينكه بايد تصويري واقعي از محيط زيست كشور به مردم ارائه شود، گفت: محيط زيست بايد براي همگان موضوع اصلي باشد و همگاني‌شدن اين موضوع براي دولت بسيار مفيد است. ما با بحران آب، آلودگي هواي كلان‌شهرها و تهديداتي مانند ريزگردها و خشك‌شدن تالاب‌ها روبه‌رو هستيم و بايد دست به كار شويم تا براي حل مسائل اصلي كشور راهكار پيدا كنيم.جهانگيري تأكيد كرد: نه‌گفتن محيط زيست در برابر اجراي برخي پروژه‌ها و طرح‌ها، مانع توسعه نيست، بلكه محيط زيست مي‌خواهد اجراي پروژه‌ها از طريق صحيح و بر اساس استانداردهاي زيست‌محيطي انجام شود تا هم بتوانيم به توسعه پايدار برسيم و هم از آسيب‌رسيدن به محيط زيست جلوگيري كنيم.
آب بزرگ‌ترين مشکل کشور
در اين مراسم عيسي کلانتري، معاون رئيس‌جمهور و رئيس جديد سازمان حفاظت محيط زيست، نيز با اشاره به اينکه فاجعه امروز محيط زيست کشور «آب» است، گفت: گرفتاري‌هاي امروز محيط زيست نتيجه سياست‌هاي احساسي دهه 60 و 70 است و ما نتايج آن سياست‌ها را امروز مي‌بينيم. در دوره‌اي به‌خاطر توليد چند تُن گندم اضافي منابع آب و خاک از بين رفت. در حقيقت با سياست‌هاي احساساتي، منابع پايدار محيط زيست را از دست داديم و امروز دچار گرفتاري‌هاي متعددی در اين حوزه هستيم.
وي تأكيد کرد: در دهه 60 و 70 رفتارهاي احساسي جايگزين رفتارهاي منطقي شد و شور و شوق انقلابي براي توليد بيشتر، رفع نياز از خارج و استقلال کوتاه‌مدت باعث ايجاد آسيب‌هايي به منابع آب و خاک کشور شد. کلانتري با تأكيد بر اينکه مشکلات مربوط به آلودگي هوا قابل‌حل است، ولي مسائل مربوط به آب به‌راحتي قابل‌جبران نيست، افزود: فاجعه کشور ما در آب است و گرفتاري اصلي محيط زيست کشور در منابع آبي است. جنگل‌هاي زاگرس حتي در دوره يخبندان از بين نرفته بودند، ولي امروز در آتش بيماري مي‌سوزند.
رئيس جديد سازمان حفاظت محيط زيست اعلام کرد: زماني 70 ميليون واحد دامي داشتيم و مي‌گفتيم اين تعداد دام خارج از ظرفيت مراتع است. امروز تعداد واحدهاي دامي به 120 ميليون رسيده است. زماني براي توليد 120 هزار تُن گوشت، دامداران را مورد حمايت جدي قرار مي‌داديم. توليد 120 هزار تُن گوشت فرسايش خاک بسياري براي کشور ايجاد کرد و توليد 120 هزار تن گوشت را با يک ميليارد تن خاک به طور سالانه عوض کرديم.
رئيس سازمان حفاظت محيط زيست تأكيد کرد: وضعيت محيط زيست امروز کشور را نمي‌توان به گردن دوره پهلوي انداخت، چراکه اين اتفاقات بعد از انقلاب رخ داده است. حتي اگر حاکميت و دولت خواهان تغيير و اصلاح وضعيت محيط زيست هم باشند، تنها بخشي قابل جبران و بخشي غيرقابل‌جبران است.
وي گفت: در دهه 60، 68 ميليارد مترمکعب ميزان مصرف آب بود، ولي امروز اين ميزان به 97 ميليارد مترمکعب رسيده است. 110 درصد آب تجديدپذير در کشور ما مصرف مي‌شود. اين در حالي است که مؤسسات بين‌المللي اجازه مصرف بالاي 40 درصد آب تجديدپذير را نمي‌دهند.
رئيس سازمان حفاظت محيط زيست با اشاره به ازبين‌رفتن تالاب‌ها در سال‌هاي گذشته اظهار کرد: مهارکردن سيلاب‌ها از طريق ايجاد سدها باعث ازبين‌رفتن درياچه‌ها و تالاب‌ها شده است،‌ چون اين اکوسيستم‌هاي آبي با سيلاب‌ها زنده هستند. امروز به دليل سياست‌هاي غلط در دهه 60 و 70 هزينه‌هایي صدبرابري پرداخت مي‌کنيم. اگرچه جبران برخي مسائل زيست‌محيطي؛ مثل آلودگي هوا امکان‌پذير است، ولي برگرداندن آب و خاک به طور صددرصد ممکن نيست.رئيس جديد سازمان حفاظت محيط زيست با تأكيد بر اينکه وضعيت محيط زيست کشور را يک نفر به‌تنهايي نمي‌تواند تغيير دهد، گفت: من به‌تنهايي نمي‌توانم شرايط محيط زيست را به سمت بهبودي ببرم، بنابراين مردم و دولت بايد به داد سازمان حفاظت محيط زيست برسند. اين سازمان بايد 164 ميليون هکتار از عرصه‌هاي محيط زيست را حفظ و حراست کند. بنابراين همه بايد به کمک محيط زيست بيايند. کلانتري در پايان اظهار کرد: اميدواريم با کمک خانم ابتکار که سمبل حفظ محيط زيست در عرصه جهاني هستند، وضعيت محيط زيست کشور را به سمت بهبود سوق دهيم.
هرجا شد نه گفتیم
معصومه ابتکار، رئيس قبلي سازمان حفاظت محيط زيست، نيز در سخنراني خود در اين مراسم با تأكيد بر اينکه در جاهايي بر اساس قانون و مقررات به برخي طرح‌ها «نه» گفتيم و اطمينان مي‌دهم در چهار سال گذشته هيچ طرحي بدون انجام ارزيابي زيست‌محيطي اجرا نشد، مهم‌ترين دستاورد سازمان محيط زيست در چهار سال گذشته را بهبود وضعيت تالاب‌ها اعلام کرد.
ابتکار که در دولت دوازدهم به سمت معاونت رئيس‌جمهور در امور زنان و خانواده منصوب شده است، در اين مراسم اظهار کرد: در چهار سال گذشته صد هزار مورد درخواست بهره‌برداري و استقرار صنايع و معادن و اجراي پروژه‌هاي مختلف اقتصادي و توسعه‌اي داشتيم که سعي کرديم به‌طور قانونمند و با رويکرد مثبت تقاضاها را مورد ارزيابي زيست‌محيطي قرار دهيم.
وي با بيان اينکه اطمينان مي‌دهم در چهار سال گذشته هيچ طرحي بدون انجام ارزيابي زيست محيطي اجرا نشد، گفت: از صد هزار تقاضاي اجراي پروژه‌هاي توسعه‌اي بيش از ۸۵ تا ۹۰ درصد آنها مجوز سازمان حفاظت محيط زيست را گرفتند. اين سازمان بر اساس قانون به ۱۰ تا ۱۵ درصد طرح‌ها «نه» گفت.
رئيس سابق سازمان حفاظت محيط زيست در ادامه اظهار کرد: اگر مي‌خواهيم وضعيت شکننده و وخيم محيط زيست ايران را تغيير دهيم بايد بتوانيم به برخي تقاضاها «نه» بگوييم و در برابر آنها مقاومت کنيم. برخي در اين دوره اعلام مي‌کردند که محيط زيست، محيط ايست است، ولي من مي‌گويم اگر کنترل و مديريت در اجراي طرح‌هاي توسعه‌اي صورت نگيرد، محيط زيست به «محيط نيست» تبديل مي‌شود.
ابتکار با تأكيد بر اينکه در جاهايي بر اساس قانون و مقررات به برخي طرح‌ها «نه» گفتيم، اظهار کرد: همه اين مخالفت‌ها براي تنظيم توسعه کشور بود اما ما به همان ۸۵ درصد طرح‌هايي که مجوز داديم، اعم از صنايع و معادن افتخار مي‌کنيم. اين افتخار سازمان محيط زيست در دولت يازدهم است که توانست در قانون معادن آيين‌نامه زيست‌محيطي را که قبلا حذف شده بود، لحاظ کند.
معاون رئيس‌جمهور با اشاره به اينکه سازمان حفاظت محيط زيست هيچ مشکلي با رشد و اقتصاد سبز ندارد، گفت: ايران بحران‌هایی جدي در حوزه محيط زيست دارد که بايد با گسترش فرهنگ مشارکت و همکاري مردم به سمت رفع معضلات حرکت كرد.ابتکار تأكيد کرد: برنامه آقاي کلانتري در سازمان حفاظت محيط زيست، ادامه برنامه اين سازمان در دولت يازدهم خواهد بود. او اظهار کرد: محيط زيست ايران بسيار بهتر از سال ۹۲ است. با اينکه آسيب‌هاي بسياري هم من و هم خانواده‌ام از جراحت‌ها و بي‌انصافي‌هاي برخي افراد ديديم ولي همه آنها از بين رفته و براي من خاطره و تجربه‌هاي خوبي از حضورم در سازمان محيط زيست باقي مانده است.ابتکار در سخنان خود همچنين ضمن تشکر از مقام معظم رهبري اظهار کرد: سخنراني مقام معظم رهبري در اسفند سال 93 و ابلاغ سياست‌هاي کلي نظام در حوزه محيط زيست پشتوانه‌اي براي حرکت سازمان محيط زيست، در دولت يازدهم ايجاد کرد. او همين‌طور با اشاره به حمايت‌هاي جدي آيت‌الله هاشمي‌رفسنجاني از سازمان محيط زيست گفت: ايشان تمام حمايت خود را در حفظ محيط زيست و سياست‌گذاري‌هاي دقيق در اين حوزه به خرج دادند و حمايت‌هاي ايشان مقدمه بسياري از تحولات بارز در حوزه محيط‌زيست شد. ابتکار در بخش ديگري از صحبت خود اعلام کرد: تشکر ويژه‌اي از رئیس دولت اصلاحات دارم که همواره کمک‌هاي بسياري براي پيشبرد اهداف و کارهاي من داشتند و هميشه الهام‌بخش من بودند.