افزایش ۱/۵ برابری «سالمندان» در یک دهه

افزایش روز افزون شمار سالمندان در اکثر کشورها و لزوم توجه به تامین نیازهای این قشر موجب شد تا سازمان ملل در سال۱۹۸۲ با تشکیل شورای جهانی سالمندی، طرحی را برای تعیین یک روز جهانی برای سالمندان ارائه کند که متعاقب آن، این شورا در سال۱۹۹۰ روز اول اکتبر مطابق با ۹مهر را «روز جهانی سالمندان» تعیین کرد. سالمندان در طول دوران سالمندی با تحولات بسیاری در زمینه‌های مختلف اجتماعی و اقتصادی مواجه می‌شوند که ازجمله آنها می‌توان به دور شدن از حضور و مشارکت‌های اجتماعی به‌واسطه بازنشستگی، احساس تنهایی و بروز مشکلات روحی، کاهش میزان درآمد و در مقابل افزایش مخارج زندگی به‌واسطه پرداخت هزینه‌های مراقبت‌های پزشکی و نیز هزینه‌های درمانی ناشی از بیماری که به‌طور طبیعی با افزایش سن رخ می‌دهد، اشاره کرد. میانه سنی در کشور برابر ۳۰سال و میانگین سنی افراد جامعه برابر 1/31سال است.
۹‌درصد جمعیت ایران، سالمند هستند
سازمان ملل در مطالعات خود با توجه به متوسط امید زندگی در سطح جهان شروع سن سالمندی را ۶۰سالگی لحاظ می‌کند. البته این سن با توجه به شرایط کشورهای مختلف می‌تواند متفاوت باشد. برای مثال با توجه به بالا بودن امید زندگی در ایران نسبت به متوسط جهانی و همچنین نرخ مشارکت اقتصادی بالای جمعیت ۶۰سال می‌توان شروع سن سالمندی در کشور را بیش از ۶۰سال فرض کرد، ولی به دلیل امکان مقایسه تطبیقی وضعیت جمعیت سالمندان کشور با سایر کشورها، در گزارش حاضر سن سالمندی ۶۰‌ساله و بیشتر تلقی شده است. از جمعیت کل کشور در سال۱۳۹۵ جمعیت کل کشور برابر ۷۹‌میلیون و ۹۲۶‌هزار و ۲۷۰نفر بوده است و هفت‌میلیون و ۴۱۴‌هزار و ۹۱نفر را جمعیت ۶۰‌ساله و بیشتر تشکیل می‌دهند. به عبارت دیگر 3/9‌درصد جمعیت کشور سالمند هستند که 4/72‌درصد آنان در مناطق شهری و 6/27‌درصد در مناطق روستایی سکونت دارند. براساس آخرین آمارهای موجود، منتخبی از نماگرهای سالخوردگی در ایران در زیر آورده شده است:
شاخص‌های پیری در ایران


شاخص پیری به تعداد افراد ۶۰‌ساله و بیشتر به ازای هر ۱۰۰نفر جمعیت کمتر از ۱۵سال اطلاق می‌شود. این شاخص از تقسیم تعداد افراد ۶۰‌ساله و بیشتر به تعداد افراد کمتر از ۱۵سال ضربدر ۱۰۰ به دست می‌آید. نرخ رشد جمعیت سالمندان؛ متوسط افزایش یا کاهش تعداد افراد سالمند طی یک دوره معینی از زمان است که به صورت‌ درصد از آغاز دوره بیان می‌شود. براساس سرشماری‌های عمومی نفوس و مسکن، جمعیت سالمندان کشور در سال‌های ۱۳۸۵ تا ۱۳۹۵ نزدیک به 5/1برابر شده است. متوسط رشد سالانه جمعیت در افراد سالمند طی دوره ۹۵-۱۳۹۰ برابر 7/3‌درصد و در دوره ۹۵-۱۳۸۵ برابر 4/3‌درصد است.
پیشی گرفتن آمار زنان سالمند
به گزارش ایسنا، نرخ بی‌سوادی سالمندان نیز نشانگر نسبت افراد سالمند است که در زندگی روزمره نمی‌توانند متن ساده‌ای را با فهم بخوانند و بنویسند. بررسی نرخ باسوادی سالمندان در سرشماری۱۳۹۵ نشان می‌دهد بیش از نیمی از سالمندان (تقریبا ۵۴‌درصد) بی‌سواد هستند. نسبت حمایت بالقوه جزو دیگر تعابیری است که در این حوزه تعریف شده و منظور آن تعداد افراد ۱۵ تا ۶۴‌ساله به ازای هر فرد ۶۵‌ساله و بیشتر است. این شاخص از حاصل تقسیم تعداد افراد ۶۴-۱۵‌ساله به تعداد افراد ۶۵‌ساله و بیشتر به دست می‌آید. نسبت حمایت بالقوه برابر 11/5نفر است. به عبارت دیگر به ازای هر فرد ۶۵‌ساله و بیشتر در کشور، نزدیک به ۱۲فرد ۱۵ تا ۶۴‌ساله وجود دارد که به‌طور بالقوه انتظار می‌رود حمایت‌های لازم از افراد ۶۵‌ساله و بیشتر را به عمل آورند. به گزارش مرکز آمار و اطلاعات راهبردی وزارت رفاه، نسبت جنسی نیز عبارت است از تعداد مردان سالمند به ازای هر ۱۰۰نفر زن سالمند؛ در سال۱۳۹۵ نسبت جنسی سالمندان به ۹۷رسیده است، یعنی ۹۷نفر مرد در مقابل ۱۰۰نفر زن که این امر حاکی از افزایش تعداد سالمندان زن نسبت به مردان سالمند است که البته با توجه به میزان مرگ‌ومیر بالاتر و در نتیجه امید به زندگی پایین‌تر مردان نسبت به زنان و نیز مراقبت‌های سلامتی و پزشکی زنان نسبت به مردان، افزایش تعداد زنانی که به سنین سالخوردگی می‌‌رسند، دور از انتظار نیست.