روزنامه ابتکار
1396/07/11
«ابتکار» از یک سبک ادبی جدید گزارش می‌دهد فراتر از «سپید» شعری هست!
گروه فرهنگ و ادب: غرل، قصیده، رباعی، چهارپاره،شعر نو، شعر سپید و ... این‌ها همه قالب‌های شعری مختلفی هستند که شاعران در قالب آنها گفته‌ها و احساسات‌شان را به نظم برای دیگران بیان می‌کردند. در طول سالیان گذشته شاعران به طور پی در پی به دنبال نوآوری در سبک‌های شعری بودند و هرکدام هم با مخالفت‌های شاعران پیرو سبک‌های قبلی روبه‌رو می‌شدند. زمانی که نیما یوشیج سعی کرد قالب‌های هزاران ساله شعر کلاسیک را بشکند و «شعر نو» را بنیان‌گذاری کند هم با مخالفت‌های بیشمار روبه‌رو شد، احمد شاملو هم در مجموعه «هوای تازه»اش گونه جدیدی از شعر نو را خلق کرد که به آن شعر سپید می‌گویند، در این سبک عموماً وزن عروضی رعایت نمی‌شود ولی آهنگ و موسیقی مشهود است. اما چندسالی است شاعران بازهم به دنبال شکستن تمام قالب‌ها هستند. مدتی است که نام گونه جدیدی از شعر شنیده میشود؛ شعر «فراسپید».
نیما یوشیج، موسیقی ، وزن و قافیه شعر کهن را از حالت متقارن به نامتقارن تبدیل کرد. او نه قافیه را از میان برداشت نه وزن را. بلکه آنها را از حالت متقارن و مصراع بندی شده در یک بیت به واحدهای شکسته پلکانی نامتقارن تبدیل کرد و در نتیجه آزادی عمل فراوانی برای شاعر پدید آمد. در این هنگام گرچه قافیه و وزن هجایی نامتقارن شده بود اما شعر نیما دارای توازن بود و سلیقه مردمی که به شعرهای کلاسیک گوش داده بودند را ارضا می‌کرد. شاملو جسارت کرد و توازن را از سازه پلکان حذف کرد. حذف کامل قافیه و وزن هجایی باعث تولید بی‌نهایت شکل پلکانی در شعر سپید شد. منتقدان نیمایی معتقد بودند شعر فارسی با این کار از بین می‌رود، اما چنین نشد. عدم تقارن و عدم توازن هردو از ویژگی‌های شعر سپید شده بود. برخلاف نظر منتقدان، عدم توازن با شگردهای ابتکاری شاعران جبران شد. با ورود شبکه‌های اجتماعی به عرصه ادبیات، شخصی شدن سبک شعر در غیاب تقارن و توازن روند پرسرعتی به خود گرفت.
در سال‌های اخیر سرعت تولید اطلاعات و فرایند پرشتاب عرضه اطلاعات به ادبیات رسید. با ورود اینترنت و تغییر تمام فرم‌های آشنا در همه زمینه‌ها، عده‌ای هم به فکر ساختار‌شکنی جدید در ادبیات و شعر بودند و به همین منظور شعر «فراسپید» را مطرح کردند. با توجه به مقتضیات عصر دیجیتال و سرعت، شاعران فراسپید به دنبال حذف پلکان‌ها و کم کردن سطرها رفتند و تلاش کردند که در شعر خوانش پیوسته و بدون مکث ایجاد کنند. در این سبک از شعر، از ابزار بینامتنیت به وفور استفاده میشود. اما با در نظر گرفتن همه این مطالب، هنوز هم تعریف دقیق و شسته رفته‌ای برای این نوع از شعر وجود ندارد و این در حالی است که سال گذشته مسابقه‌ای هم بین شاعران این نوع از شعر برگزار شد. امسال هم فراخوانی برای برگزاری این مسابقه اعلام شده است. مصطفی محدثی خراسانی، شاعر، که در کارنامه خود سردبیری فصلنامه شعر را نیز دارد، درباره تعریف شعر فراسپید به «ابتکار» می‌گوید: همان طوری که از اسمش برمی‌آید ظاهرا افرادی که مدعی این گونه شعر هستند نگاه‌شان از قالب سپید و معیارهای شعر سپید عبور کرده است و آن حداقل شرایطی که برای شعر بودن یک اثر قائل بودیم تا شعر سپید تلقی شود را هم پشت سر گذاشته‌اند. شعر سپید، وزن و قافیه را کنار گذاشته و فقط به توانمندی زبانی در بیان منثور شعر اعتقاد دارد، شاعران شعر سپید همین حداقل را هم کنار گذاشته‌اند و اسم کارشان را هم شعر فرا سپید گذاشته‌اند.
او درباره توجه و مقبولیت این شعر از سوی شاعران دیگر می‌گوید: بعد از شعر سپید، شاعران شعر فراسپید اولین گروهی نیستند که تلاش می‌کنند تا قالب‌های جدیدی ابداع کنند و به وجود آورند. ما گونه‌های دیگری هم از این نوع شعرها داشته‌ایم، مثل شعر گفتار. تجربیاتی در این زمینه انجام شده ولی من معتقدم هنوز بعد از شعر سپید، قالبی که تثبیت شده باشد و آن را جامعه ادبی ما یا ذائقه ادبی ما پذیرفته باشد، هنوز به وجود نیامده است.
در این روزها که هر کس سعی در سرودن شعر در سبک‌های جدید و بدون اصول و تعریف دقیق دارد، باید دید مخاطبان چقدر از این سبک‌های نوین در شعر استقبال می‌کنند. محدثی خراسانی در این خصوص می‌گوید: این‌ها هنوز تجربه‌ای است که تنها بین طرفداران این گونه شعرها می‌چرخد ولی شعر فراسپید بین مخاطبان جدی شعر هم به آن معنا طرفداران جدی‌ای ندارد. اما اینکه فکر کنید شعر فراسپید گونه شعری‌ای است که توسط مخاطبان مورد توجه قرار بگیرد، این‌طور نیست. این شعر تجربیاتی است که در حلقه معدودی بین خودشان می‌چرخد و در نهایت تعدادی از مخاطبان جدی شعر این تجربیات را دنبال می‌کنند اما اینکه این تجربیات به این زودی‌ها تبدیل به گونه‌ای از شعر شود که مخاطبان عام و فراگیر داشته باشد، هنوز خیلی زود است که شعر فراسپید به این مرحله برسد.
سایر اخبار این روزنامه
آیا از شبانه شدن موزه‌ها استقبال میشود؟
موزه‌های شب زنده‌دار
«ابتکار» از تاسیس مدرسه توسط احزاب سیاسی و ابهامات آن گزارش می‌دهد
مشق سیاست در مدارس حزبی
« ابتکار» از افزایش قابل توجه بیماری «هاری» در ایران و تلاش‌ها برای حذف این بیماری گزارش می دهد
جلال خوشچهره
هوشمندی در چالش استقلال‌خواهی اقلیم کردستان عراق
نمایندگان مجلس در گفت‌وگو با «ابتکار» بررسی کردند
تکرار زمزمه های نظام پارلمانی
«ابتکار» از دلایل به تعویق افتادن واریز سود سهام عدالت گزارش می‌دهد
ناهماهنگی‌های یک برنامه‌ریزی دقیق!
افزایش ۱۰ برابری سرمایه‌گذاری خارجی در بخش صنعت و معدن تا 1400 محقق می شود؟
چالش های یک وعده در افق سرنوشت برجام
«ابتکار» از یک سبک ادبی جدید گزارش می‌دهد
فراتر از «سپید» شعری هست!
صادق زیبا کلام در گفت و گو با «ابتکار» تشریح کرد
راه حل رفع نگرانی ایران از استقلال کردستان عراق
تیراندازی به سوی شرکت کنندگان فستیوال موسیقی
در آمریکا 50 کشته و 400 زخمی برجای گذاشت
با تایید کمیته فنی، جانشین منصوریان از آلمان آمد
وینفرد شفر سرمربی استقلال شد
سیدحسین هاشمی:
ولله به هیچ کس باج ندادم
سفیر چین در تهران:
همه طرف‌ها با مذاکره مجدد درباره برجام مخالفند
