روزنامه جهان صنعت
1395/12/08
راز سود خیالی
گروه اقتصادی- در عرصه نظام پولی و بانکی هر کشور زمانی که صورت‌های مالی شفاف شود، مقامات ناظر می‌توانند نظارت بهتر و موثرتری روی جریان اقتصادی و بنگاه‌های مالی داشته باشند. در این میان استفاده از صورت‌های مالی IFRS نه تنها باعث افزایش شفافیت میشود، بلکه امکان مقایسه بنگاه‌ها را در عرصه ملی و بین‌المللی بالا می‌برد و طبیعی است که زمینه را برای جذب سرمایه‌گذاری در بنگاه‌های موفق فراهم آورد اما باید توجه داشت در صورت درست اجرایی نشدن این استاندارد و ناکارایی در پیاده‌سازی آن بحران اقتصادی فاجعه‌آمیزی گریبان‌گیر نظام اقتصادی کشور خواهد شد که ممکن است به ورشکستگی در سطح کلان اقتصادی بینجامد.استاندارد IFRS باعث میشود تا یک زبان مشترک حسابداری بین بخش‌های مختلف اقتصادی و نهادهای نظارتی و سیاست‌گذار به وجود آید، اما اگر همین استاندارد به شکل حساب شده و منطقی پیاده نشود در نهایت تبعات سنگینی همچون برهم خوردن ترازهای مالی، کاهش کفایت سرمایه بانک‌ها، افزایش مطالبات بانکی و بالا رفتن ریسک بانک‌ها را به همراه داشته باشد؛ تبعاتی که نه تنها بانک‌های بین‌المللی را از گسترش روابط بانکی با ایران منصرف می‌کند بلکه حتی می‌تواند منجر به زیان ده شدن بانک‌های کشور در حجم وسیع و در نهایت ورشکستگی شود که در صحبت‌های اخیر مسوولان نیز بوی این زیاندهی بانک‌ها به مشام می‌رسد.
در واقع لازم بود به جای تسریع در اجرایی کردن این استاندارد، با مطالعات و بررسی‌های دقیق و منطقی در طی بازه‌ای 5 تا 10 ساله به پیاده‌سازی آن بپردازیم تا به یکباره بانک‌ها و در نتیجه سهامداران این بانک‌ها با ضرر و زیان‌های هنگفتی مواجه نشوند.گرچه همه فعالان در بازار سرمایه کشور به دنبال این ویژگی مطلوب هستند که بازار از شفافیت لازم برخوردار شود اما نمی‌توان زیان عظیمی که ناشی از پیاده‌سازی این طرح به سهامداران بانکی وارد شده است را از دیده پوشاند در صحبت‌های رییس کل بانک مرکزی به وضوح پیداست که نه تنها مسوولان اقتصادی کشور از تبعات سنگین و زیان‌ها به واقع آگاه هستند اما با این حال همچنان اصلاح این صورت‌های مالی به روند زیاندهی خود ادامه می‌دهند و در مرحله دوم این طرح نیز به گفته رییس کل بانک مرکزی سهامداران باید منتظر ضرر و زیان‌های جدید دیگری باشند که جای بسی تعجب دارد!
در همین حال رییس کل بانک مرکزی در حاشیه همایش استانداردهای بین‌المللی گزارشگری مالی و نقش آن در ارتقای شفافیت بازارهای مالی در پاسخ به این سوال که آیا مرحله دوم اصلاح صورت‌های مالی بانک‌ها منجر به زیان بیشتر سهامداران بانکی نخواهد شد، گفت: فکر نمی کنم چنین اتفاقی رخ دهد اما باید توجه داشت که اصولا همه فعالان در بازار سرمایه کشور به دنبال این ویژگی مطلوب هستند که بازار از شفافیت لازم برخوردار باشد.
نقطه عطف IFRS برای بازار سرمایه
همایش IFRS و زبان مشترک جهانی‌سازی فعالیت‌های مالی روز گذشته در حالی با حضور مقامات ارشد اقتصادی با حضور علی طیب‌نیا وزیر امور اقتصادی و دارایی، ولی‌الله سیف، رییس کل بانک مرکزی و سایر مقامات ارشد اقتصادی در مرکز همایش‌های صدا و سیما برگزار شد که وزیر اقتصاد در این مراسم گزارشگری مالی بر اساس استاندارد IFRS را نقطه عطفی برای بازار سرمایه ایران توصیف کرد و گفت: در نخستین گام تمامی بانک‌ها و موسسات اعتباری و شرکت‌های بیمه فعال در بورس و شرکت‌های فعال بورسی که سال مالی آنها از ابتدای فروردین ۹۵ یا بعد از آن شروع میشود، ملزم شدند صورت‌های مالی خود را براساس این استانداردها تهیه کنند.
علی طیب‌نیا گفت: تحول اساسی در زمینه صورت‌های مالی در کشور در حال انجام است و امیدوارم که این همایش بتواند نقش مهمی در استفاده از این استانداردهای بین‌المللی داشته باشد. زمانی که صورت‌های مالی شفاف میشود، مقامات ناظر می‌توانند نظارت بهتر و موثرتری داشته باشند و در این راستا منشا اثرات مهمی باشند.وی با بیان اینکه استفاده از ظرفیت‌های بین‌المللی برای پیشرفت اقتصاد کشور در سیاست‌های ابلاغی اقتصاد مقاومتی پذیرفته شده است، گفت: در سیاست‌های ابلاغی اقتصاد مقاومتی هدف اصلی دستیابی به رشد اقتصادی مستمر و پایدار است؛ رشد اقتصادی در اقتصاد مقاومتی درون زا و همزمان برون گراست.
طیب‌نیا ادامه داد: در کنار تمام پیش نیازها، استفاده از استاندارد IFRS برای گزارشگری مالی جزو لوازم مهمی است که می‌تواند موقعیت و شرایط بنگاه‌های ایران را برای محافل داخلی و خارجی شفاف کند.
وی با بیان اینکه استفاده از استاندارد IFRS باعث میشود تا یک زبان مشترک حسابداری به وجود آید، خاطرنشان کرد: استفاده از صورت‌های مالی IFRS نه تنها باعث افزایش شفافیت میشود؛ بلکه امکان مقایسه بنگاه‌ها را در عرصه ملی و بین‌المللی بالا می‌برد و طبیعی است که زمینه را برای جذب سرمایه‌گذاری در بنگاه‌های موفق فراهم می‌کند.
سودهای موهوم در نظام بانکی
از سوی دیگر رییس کل بانک مرکزی از آثار زیانبار کوچ عجولانه از روش نقدی به تعهدی خبر داد و گفت: اجرای عجولانه این روش عامل شناسایی سودهای موهوم در نظام بانکی است.
ولی‌الله سیف در همایش IFRS و زبان مشترک جهانی‌سازی فعالیت‌های مالی، گفت: بانک مرکزی از این پس مجموعه گزارشگری مالی غیرشفاف را که شامل گزارش حسابرسی نیز میشود، از بانک‌ها نخواهد پذیرفت چرا‌که امروز گزارش‌های غیرمقبول در نظام بانکی بین‌المللی اساسا جایگاهی ندارد. ضمن آنکه استقرار موفق IFRS باید فراتر از ظرفیت توافق سازمان بورس و سازمان حسابرسی و حتی بانک مرکزی دیده شود.وی با بیان اینکه بانک مرکزی از حدود دو سال گذشته، حرکات اصلاحی در نظام بانکی را در ابعاد مختلفی آغاز کرده است، تصریح کرد: یکی از این تلاش‌ها حرکت به سمت اجرای IFRS و شفاف‌سازی گزارشگری مالی بانک‌ها بوده است. در این راستا مطالعات دقیق و کارشناسی با همکاری خبرگان حرفه و دانشگاه از سال ۱۳۹۳ در بانک مرکزی آغاز شد که از جمله نتایج آن تدوین نقشه راه حرکت برنامه‌ریزی‌شده به سمت اجرای کامل IFRS و تشکیل کمیته مطالعاتی IFRS صنعت بانکداری در پژوهشکده پولی و بانکی بانک مرکزی بوده است.
سیف، گام اول اجرایی در این زمینه را در سال ۱۳۹۴ با ابلاغ صورت‌های مالی همگرا با IFRS به بانک‌ها اعلام کرد و گفت: هدف اصلی در این مرحله نزدیک‌شدن به قالب‌ها و ادبیات نوین گزارشگری مالی بین‌المللی و ارتقای قابل‌ملاحظه شفافیت در چارچوب استانداردهای ملی بود. نتیجه این اقدام تطبیق کامل صورت سود و زیان بانک‌ها با نمونه رایج منطبق باIFRS بود که به مدد طراحی صورت عملکرد سپرده‌های سرمایه‌گذاری صورت گرفت. این صورت مالی انعکاس‌دهنده عملیات مشاع بانک‌ها بوده، پاسخگویی بانک به صاحبان سپرده‌های سرمایه‌گذاری که رابطه‌ای وکالتی دارند را محقق کرده و ارائه صورت سود و زیان را به شکل قابل‌‌فهم و رایج در فرم بین‌المللی میسر ساخته است.
رییس کل بانک مرکزی در بخش دیگری از سخنان خود با برشمردن برخی ملاحظات و تفاوت‌ها بین بانک و سایر بنگاه‌های اقتصادی گفت: اما بنا به دلایلی که اشاره خواهم کرد، گام بعدی درعین سرعت، باید از دقت و درایت کافی برخوردار باشد. اولین ملاحظه، تفاوت‌های بانک با سایر بنگاه‌های اقتصادی است که اهم آن عبارتند از: بانک صرفا یک بنگاه اقتصادی نیست، منابع عمده بانک متعلق به سپرده‌گذاران و نه سهامداران است. سپرده‌گذاران در تصمیمات بانک‌ها دخالتی ندارند بنابراین بانک مرکزی نماینده قهری این سرمایه‌گذاران غایب در تصمیم‌گیری‌هاست. بانک‌ها سیستم پرداخت کشور را شکل می‌دهند. ریسک شیوع که درصورت وقوع، به‌راحتی تن به کنترل و مدیریت نمی‌دهد، مختص بانک‌هاست و نهایتا اینکه اعتماد عمومی به نظام بانکی یکی از سرمایه‌های مهم کشور است که درصورت واردشدن خدشه به آن، خسارت غیرقابل‌جبرانی به‌بار خواهد آمد.
معضل ترازنامه بانک ها
رییس کل بانک مرکزی، الزامات و ملاحظات مهمی که از نظر بانک مرکزی در بحث نظام گزارشگری مالی باید مورد توجه قرار گیرد را در ۹ طبقه دسته‌بندی و اصل نخست را اینگونه بیان کرد: استقرار زیرساخت‌های لازم در بانک‌ها که اصلی‌ترین آن عبارت است از ارتقای نرم‌افزارهای بانکداری به نحوی که بتواند پاسخگوی اطلاعات موردنیاز صورت‌های مالی جدید به‌ویژه اطلاعات مرتبط با ارزش منصفانه و یادداشت‌های مرتبط با تشریح ریسک‌های بانک باشد و نیز امکان ارزیابی و راستی‌آزمایی آن برای مقام ناظر بانکی و حسابرسان مستقل، وجود داشته باشد. رییس شورای پول و اعتبار در ادامه به توصیف دیگر اصول اجرای ساختار گزارشگری مالی پرداخت.
سیف با بیان اینکه استقرار موفق IFRS مستلزم تلقی آن به‌عنوان یک طرح ملی بوده که باید فراتر از ظرفیت توافق سازمان بورس و سازمان حسابرسی حتی بانک مرکزی دیده شود زیرا ذی‌نفعان متعددی دارد، افزود: در خاتمه مایلم توجه همگان را به یک رویداد تلخ تاریخی یعنی آثار زیانبار کوچ عجولانه از روش نقدی به تعهدی در نظام بانکی جلب کنم. امروز اجماع نسبتا فراگیری در بین اهل فن به‌وجود آمده است که اجرای عجولانه و بدون‌تمهید روش تعهدی کامل در بانک‌ها، عامل اصلی شناسایی سودهای موهوم و در پی آن انباشت دارایی‌های موهوم در نظام بانکی بوده است که شاید امروز به‌تنهایی بیش از نیمی از معضل ترازنامه بانک‌های ایران را تشکیل می‌دهد. بنابراین با تاکید بر این تجربه ناگوار، انتظار دارم تمامی دست‌اندرکاران برای انجام این حرکت ضروری و مهم در نظام بانکی هماهنگ با معاونت نظارتی بانک مرکزی به‌عنوان مقام ناظر بر نظام بانکی کشور عمل کنند. رییس کل بانک مرکزی تجربه جهانی به ویژه کشورهایی مشابه ایران در حرکت به سمت اجرای کامل IFRS را راهنمای عمل مفیدی برای کشورمان خواند و تصریح کرد: کشورهایی چندسال است در یک روال برنامه‌ریزی‌شده، کار را با حرکت تدریجی به سمت IFRS آغاز کرده‌اند، نکته قابل‌تامل در اغلب این کشورها توجه به شرایط و محدودیت‌های حاکم بر محیط اقتصادی و اجتماعی بوده است که بدون توجه کافی به آنها، نتیجه حاصله نه آن چیزی است که نیاز کشور را تامین کند و نه آن چیزی که نهادهای بین‌المللی و طرف‌های خارجی را راضی کند.
پیام سیف به سهامداران بانک‌ها
رییس کل بانک مرکزی همچنین در حاشیه همایش استانداردهای بین‌المللی گزارشگری مالی و نقش آن در ارتقای شفافیت بازارهای مالی در پاسخ به این سوال که آیا مرحله دوم اصلاح صورت‌های مالی بانک‌ها منجر به زیان بیشتر سهامداران بانکی نخواهد شد، گفت: فکر نمی‌‌کنم چنین اتفاقی رخ دهد اما باید توجه داشت که اصولا همه فعالان در بازار سرمایه کشور به دنبال این ویژگی مطلوب هستند که بازار از شفافیت لازم برخوردار باشد، بر همین اساس، اجرای استانداردهای گزارشگری مالی که عزم آن در کشور برای اجرا فراهم است، بنا دارد بتواند صورت‌های مالی بانک‌ها را شفاف کند.
وی در پاسخ به سوال دیگری مبنی بر توزیع اسکناس‌های نو نیز گفت: توزیع اسکناس‌های نو برای شب عید از اواخر هفته جاری در بانک‌ها آغاز خواهد شد.سیف همچنین در خصوص بدهی دولت به بانک‌ها با اعلام اینکه تسویه بدهی دولت به بانک‌ها به یکباره امکان‌پذیر نیست، گفت: خوشبختانه دولت عزم جدی در رابطه با پرداخت بدهی خود به بانک‌ها دارد و با مکانیسم‌هایی که در بودجه دیده شده تلاش کرده در جهت کاهش بدهی اقدام کند اما طبیعتا تسویه به یکباره این بدهی‌ها عملیاتی نیست به خصوص با توجه به محدودیت‌هایی که بودجه دارد اما امیدواریم بتوانیم آن‌را هر چه سریع‌تر انجام دهیم.
وی با تاکید بر اینکه در برخورد با موسسات مالی و اعتباری غیرمجاز مصلحت‌اندیشی وجود ندارد گفت: بانک مرکزی اهل مماشات در حوزه عدم شفافیت نیست و نکاتی که بانک مرکزی در‌صدد است اجرایی کند، به این برمی‌گردد که بانک‌ها هر چه بیشتر به سمت شفافیت حرکت کنند بنابراین در آینده اجرای این استانداردها جدی‌تر عملیاتی میشود.
سیف در خصوص اسناد خزانه و بازار بدهی بازار سرمایه نیز گفت: بازار سرمایه در رابطه با عرضه ابزارهای مالی قدم‌های مثبتی برداشته و در آینده نیز مناسب‌تر عمل خواهد کرد ولی اینکه به یکباره حجم زیادی را به سمت این بازار روانه کنیم، با توجه به اینکه شروع استفاده از این ابزارهاست، مناسب نیست و فکر می‌کنم در آینده نیز وضعیت بهتر شود.
سایر اخبار این روزنامه
قرار دادن سپاه در لیست تروریست‌ها به نفع آمریکا نیست
۲ سال آخر مبنای محاسبه مستمری بازنشستگی
قیمت‌گذاری سهام در بورس منصفانه است
جنگ از پیش باخته
راز سود خیالی
وعده صادرات 68 میلیارد دلاری دولت در 11 ماهه 95 محقق نشد؛
ساختمان آلومینیوم، بورس و بافت قدیمی بازار و لاله‌زارو ... بمب‌های ساعتی پایتخت؛
از ایرانی‌ها لباس کردی هدیه گرفتم
گزینه صحیح فریاد زدن!
کیهان، فرهادی، حرکت!
لابیرنت اصولگرایی
چالش قدیمی بالادستی ها و پایین دستی های پتروشیمی زیر ذره بین «جهان صنعت»؛
همیشه نمی شود مشت گره کرد و شعار داد
مصوبه بخشودگی مالیاتی مجلس تبعیض‌آمیز است؛
گفت‌وگو با امیر نریمانی، مولف مجموعه عکس‌نوشته «من رییس‌جمهور ایرانم»؛
آمریکا در پی احداث پایگاه جدید در موصل
جای خالی سرمایه‌گذاری خارجی در اقتصاد ایران
منافع و تقابل ایران و آمریکا در نبرد موصل
