منافع و تقابل ایران و آمریکا در نبرد موصل

صلاح‌الدین هرسنی*نبرد در موصل قبل از آنکه تلاش برای آزادسازی و بازپس‌گیری این شهر ... از داعش باشد به محلی برای نمایش راهبرد‌های تقابلی از سوی برخی بازیگران تبدیل شده است که بیش از سایرین در آن نقش کلیدی و محوری دارند. در این ارتباط ایران و آمریکا دو بازیگری هستند که ضمن تشریک مساعی در جهت مهار و مبارزه با داعش، هریک راهبردهای خاص خود را دارند که به نظر می‌رسد در تقابل یکدیگر تعریف شده است.
در این راهبردهای تقابلی، آمریکا مجموعه‌ای از موانع عملیاتی و سیاسی را علیه راهبرد‌های ایران در نبرد موصل به کار گرفته است با این هدف که راهبرد‌های ایران نتواند در نبرد موصل قرین توفیق شود. به عبارت دیگر هدف اصلی و اصرار بر حضور آمریکا در نبرد موصل، جلوگیری از تعیین‌کنندگی نقش و نفوذ ایران است چراکه نبرد موصل این فرصت را برای آمریکا ایجاد کرد که بتواند راهبرد‌های ضدروسی و ضد‌سوری را به منظور مهار و انزوای ایران سازماندهی کند. به همین دلیل بود که آمریکا هر نوع پیشنهاد مبنی بر نقش ایران در نبرد موصل را رد کرد یا در اساس با آن مشکل داشت زیرا می‌دانست این نبرد می‌تواند موجب نزدیک شدن ایران به مرز‌های سوریه شود و همچنین فرصتی را برای «الحشد الشعبی» فراهم می‌کند تا تسلط میدانی را با محوریت ایران به دست گیرند و بتوانند آن را حفظ کنند.
در مقابل ایران نیز تمام تلاش خود را کرد تا دولت کنونی عراق را پیرو و عضو محور مقاومت کند.
به واقع نبرد موصل پاسخی به این نیاز ایران است که تلاش می‌کند در ادامه نبرد تمام امکانات ضدراهبردی را علیه آمریکا پی‌ریزی و سازماندهی کند چراکه ایران باور دارد آنچه در رفتار آمریکا در موصل دیده می‌شود، چیزی جز ایستادگی و جلوگیری از نفوذ فزاینده ایران در معادلات عراق نیست.


از طرف دیگر بخشی از اهداف راهبردی ایران در نبرد موصل تلاش برای همگرایی بیشتر با نیروهای مقاومت است تا بتواند راهبرد‌های آمریکا در عراق را قرین وهن و شکست کند.
هم‌اینک ایران با پشتیبانی از نیروهای شیعی تلاش دارد سایر نیروهای مقاومت مانند حزب‌الله را در نبرد موصل شریک کند با این هدف که زمینه برای تماس با هم‌پیمانان و نمایندگان خود در منطقه فراهم شود. هدف ایران و الحشد الشعبی از ورود در این درگیری‌ها جلوگیری از تقسیم عراق به اقلیم‌های متعدد است.
در همین راستا ایران تلاش دارد با حضور خود در نبرد موصل، اعتبار ائتلاف بین‌المللی در مقابله با تروریسم را زیرسوال ببرد. مهم‌تر از همه اینکه ایران می‌خواهد مرزهای سوریه را از مسیر موصل تحت کنترل خود داشته باشد تا بتواند در روند پشتیبانی از ارتش سوریه در آن ایفای نقش کند. اکنون این نیات و اهداف، شرایطی را به وجود آورده است که ایران بتواند موقعیت بهتری برای رویارویی با فعالیت‌های آمریکا درعراق به دست آورد. این وضعیت در صورت عقب‌نشینی نیروهای ائتلاف به رهبری آمریکا بیشتر نیز خواهد شد.
در سایه تشتت و واگرایی راهبردی بازیگرانی چون ایران و آمریکا به نظر می‌رسد سایه‌هایی از ابهام بر معادلات نبرد موصل سنگینی کند.
تداوم این وضعیت آینده نبرد موصل را با تناقض‌های زیادی مواجه می‌سازد. بدیهی است که این تناقض‌ها منافع و توافق‌های سیاسی بین طرف‌های محلی و منطقه‌ای و بین‌المللی را نیز با تردید مواجه می‌کند.
تحت این شرایط و با توجه به تضاد و تقابل منافع بازیگران، بازنده اصلی این تقابل‌ها و تناقض‌ها مردم خسته و بحران‌زده عراق خواهند بود که امید به تحقق صلح و ثبات و آرامش برای آنها رویایی
بیش نیست.
* مدرس علوم سیاسی
و روابط بین‌الملل
‏S.Harsani.k@gmail.com