افزایش نابسامانی بازار میوه با ورود نوبرانه‌های پاییزی؛

گروه بازرگانی- در حالی ‌که مسوولان مدام از ثبات قیمت‌ها و اجرای طرح‌هایی برای آرامش بازار به‌خصوص در حوزه مواد غذایی و کالاهای اساسی خبر می‌دهند اما واقعیت این است که نه‌تنها بازار کالاهایی مثل گوشت و برنج این روزها نابسامان است بلکه حتی بازار میوه نیز با تغییر فصل، دچار آشفتگی فراوانی شده است‌. از این رو با وجود اینکه مسوولان می‌گویند امسال میوه‌های پاییزی به مقدار زیاد و با قیمت مناسب در بازار وجود دارد اما شواهد بازار حاکی از آن است که با ورود نوبرانه های پاییزی مثل انار، نارنگی و ... دست فروشندگان برای گرانفروشی بیشتر از قبل باز شده است. بر همین اساس چندی قبل رییس اتحادیه میوه و سبزی از رنگ‌آمیزی پرتقال‌های نارس و عرضه آنها با سه برابر قیمت واقعی در بازار خبر داد‌. حسین مهاجران در این خصوص اعلام کرد پس از خرید پرتقال‌های سبز به قیمت 700 تا 800 تومان، این پرتقال‌ها با گاز اتیلن رنگ‌آمیزی شده و سپس به قیمت سه هزار تومان در بازار عرضه می‌شود‌. البته گرانی میوه، موضوع جدیدی نیست و هر سال بساط این عارضه که ریشه آن در برخی واسطه‌گری‌هاست، به‌صورت گسترده‌ای پهن می‌شود‌.
براساس یک قاعده نانوشته، فصل پاییز و زمستان، اوج گرانی میوه و تره‌بار به شمار می‌رود اما گاهی آش این گرانی آنچنان شور می‌شود که باعث طرح انتقادات جدی اقشار و طبقه‌های اقتصادی ضعیف و حتی متوسط جامعه می‌شود‌. با ورود به فصل پاییز و پشت سر گذاشتن نخستین ماه این فصل (مهرماه)‌، بی‌مهری بازار، مجددا دامنگیر مردم شده و این بار با گرانی میوه‌ها و مرکبات خاص این فصل، بروز پیدا کرده است‌ به‌طوری‌که با گشت و‌ گذاری در بازار میوه‌وتره‌‌بار، نمونه‌هایی از این گرانی به وضوح قابل مشاهده است‌. از این‌رو می‌توان گفت که پرتقال کیلویی پنج هزار و 500 تومانی، سیب و کیوی چهار هزار و 500 و انار پنج تا شش هزار تومانی، همگی از مصادیق عبور قیمت‌ها از حد معمول است‌. این در حالی است که در مغازه‌های لوکس بالای شهر تهران نیز این میوه‌ها با افزایش قیمتی بیش از آنچه گفته شد، به فروش می‌رسد‌.
در شرایطی میوه‌های مذکور با قیمت بالا به فروش می‌رسند که بنا بر گزارش‌ها، نرخ و میزان پرداختی به باغداران برای خرید چنین محصولاتی به مراتب پایین‌تر از نرخی است که مصرف‌کننده ناچار به پرداختن آن از فروشگاه‌ها و مراکز توزیع خرده‌فروشی است‌. آنچنان که اخبار رسمی و غیررسمی نشان می‌دهند، نرخ خرید پرتقال از باغدار یک‌هزار تا یک‌هزار و 200‌، سیب 900 تا یک‌هزار و 200‌، نارنگی 700 تا یک‌هزار و 200‌، کیوی 900 تا یک‌هزار و 700 و انار یک‌هزار و 200 تا سه هزار تومان است، اما در سطح فروشگاه‌ها، میوه‌های مذکور با افزایش سه تا چهار برابری به دست مصرف‌کننده می‌رسد‌.
وقتی دلال‌ها، نرخ تعیین می‌کنند


حبیب مولائی، یکی از توزیع‌کنندگان میوه در غرب استان تهران در خصوص هزینه‌های مازادی که واسطه‌ها در فرآیند انتقال میوه و محصولات زراعی از باغات تا مراکز توزیع می‌تراشند، اظهار کرد: برخی گمان می‌کنند عامل گرانی میوه، فروشگاه‌ها و مراکز توزیع است، درصورتی‌که ریشه چنین گرانی‌هایی را باید در سیکل دلالی و واسطه‌گری میوه و تره‌بار جست‌وجو کرد‌.
وی افزود: البته بنده منکر گران‌فروشی برخی از توزیع‌کنندگان خُرد در سطح بازار نیستم و چنین سودجویی و گران‌فروشی‌هایی در هر صنفی وجود دارد که بازار میوه و تره‌بار نیز از این قاعده مستثنی نیست‌. اما عامل عمده و اصلی گرانی‌ها به همان واسطه‌ها و دلال‌هایی بازمی‌گردد که به هیچ چیز جز منافع خود نمی‌اندیشند و هر آنچه برای کاهش حذف حلقه‌های واسطه‌گری تلاش شود، امکان کنترل و مهار گرانی‌های اینچنینی تسهیل خواهد شد‌.
این توزیع‌کننده میوه در غرب استان تهران بیان کرد: هزینه حمل‌و‌نقل بارِ میوه حدود 10 و نهایت 15 درصد خواهد بود اما گاهی مابه‌التفاوت قیمت میوه از باغات تا مراکز توزیع خرده‌فروشی آنچنان عمیق است که نمی‌توان هزینه حمل‌ونقل و بار را عامل آن قلمداد کرد‌.
وی افزود: باید واقع‌بین بود و برای رفع ریشه‌ای این معضل، تدابیر سازنده و کارآمدی اتخاذ شود، در غیر این‌صورت با بازرسی میدانی و اعزام عوامل زحمتکش و خدومِ نظارتی نمی‌توان بر این عارضه به‌صورت تاثیرگذاری غلبه کرد‌.
مولائی به باشگاه خبرنگاران گفت: در شرایطی که برخی از فعالان حوزه باغداری و کشاورزی به دلیل مشکلات مالی و اقتصادی ناچار هستند میوه‌ها را بر سر درخت پیش از رسیدن آن و آماده شدن برای برداشت به دلال‌ها و واسطه‌ها پیش‌فروش کنند، زمینه و بستر چنین سوءاستفاده‌هایی نیز فراهم خواهد شد‌.
این توزیع‌کننده میوه در غرب استان تهران تصریح کرد: کنترل بازار، مستلزم مجموعه‌ای از اقدامات به هم پیوسته است که برخی از آنها باید پیش از عرضه محصول به بازار اجرایی شود و تا زمانی که تمام دستگاه‌های ذی‌ربط همسو و یکپارچه با یکدیگر‌، عزم خود را برای حمایت واقعی و جدی از باغداران و کشاورزان جزم نکنند، بعید است موفق به کسب توفیقی پایدار در این عرصه شویم‌.
لزوم تکمیل زنجیره تولید و توزیع
چندی پیش نیز مجتبی شادلو، نایب‌رییس اتحادیه باغداران کشور در ارتباط با معضل گرانی فراتر از معمول میوه در بازار گفته بود: دلال‌ها و واسطه‌ها در بازار ایران پیش از آغاز فصل برداشت برای بازار تصمیم‌‌گیری می‌کنند‌.
وی در تشریح شیوه سیاستگذاری دلالان در بازار در ارتباط با تعیین قیمت افزود: به‌عنوان مثال اگر قیمت محصولی از اساس گران باشد، دلالان30 درصد از سود را برای خود تعیین می‌کنند و در صورت پایین بودن نرخ محصولی خاص، احتمال تعیین سود سه برابری از سوی دلالان‌، دور از تصور نخواهد بود‌.
نایب رییس اتحادیه باغداران کشور بیان کرد: دلال‌ها در بازار این سهم را برای خود قائل هستند و به نوعی آن را حق مسلم خویش می‌پندارند و حاضر به چشم‌پوشی و اجتناب از آن نیز نیستند‌. وی معتقد است در صورت تکمیل زنجیره تولید و توزیع می‌توان بر این نارسایی و عارضه غلبه کرد و در حل و فصل این معضل موفق‌تر از گذشته عمل کرد‌.
شادلو با مثبت خواندن نظارت دستگاه‌های ناظر همچون تعزیرات و بازرسی اصناف افزود: تنوع و تعدد مبادی توزیعی غیرمنسجم در کنار فردگرایی در برخی نهادهای نظارتی باعث می‌شود قیمت محصولات و تولیدات زراعی (به‌خصوص در عرصه میوه و سبزیجات) از کنترل و قاعده خارج شود‌.
گرانی 5/13 درصدی میوه
گفتنی است طبق اعلام بانک مرکزی در یک سال منتهی به ۲۸ مهرماه ۹۶، نرخ میوه‌های تازه 5/13 درصد و همچنین سبزی‌های تازه 2/25 درصد نسبت به مدت مشابه سال قبل رشد داشته است‌. بنابراین آن‌طور که بانک مرکزی هم اعلام کرده میوه و سبزی‌های تازه از قافله گرانی‌ها عقب نمانده و روزبه‌روز با افزایش قیمت بیشتری روبرو می‌شوند‌. این در حالی است که با کمبود نظارتی که در بازار وجود دارد، دلالان به راحتی در سطح بازار جولان می‌دهند و اگر با نظارت‌های مقطعی روبه‌رو شوند، با به‌کارگیری فن‌های جدید، راه سوءاستفاده از جیب مردم را پیدا می‌کنند‌. این در حالی است که امید آن می‌رود با هم‌اندیشی، همگرایی و اجرایی ساختن اقدامات سازنده و کارآمد، این معضل برای همیشه حل و فصل شود که به‌طور قطع هر گامی که در راستای بهبود معیشت خانوارهای ایرانی برداشته ‌شود‌، رضایتمندی عمومی جامعه نسبت به وضعیت اقتصادی، به نحو شایسته‌تری تامین خواهد شد‌.