نظارت شورای‌نگهبان بر انتخابات شوراها

اوایل شهریور سال‌جاری بود که محمد محمودی شاه‌نشین، رئیس هیات‌نظارت بر پنجمین دوره انتخابات شوراها در کشور از تشکیل تیمی در کمیسیون شوراها برای تغییر در نحوه نظارت بر انتخابات شوراها خبر داد و گفت که «به‌دنبال تهیه طرحی هستیم تا نظارت بر انتخابات شوراها به‌عهده شورای‌نگهبان باشد. البته نگرانی‌هایی درباره واگذاری نظارت به شورای‌نگهبان به‌دلیل نظارت استصوابی از سوی شورای‌نگهبان وجود دارد که برای این کار نیز مجلس می‌تواند در طرح خود بندی را لحاظ کند که به‌موجب آن نظارت شورای‌نگهبان به‌استناد بندهای قانونی باشد تا نظارت به‌صورت شفاف انجام شود.» و روز پنجشنبه بار دیگر بحث نظارت شورای‌نگهبان بر انتخابات شوراهای شهر و روستا مطرح شد؛ بحثی که تصور می‌شد با توضیحات سخنگوی شورای‌نگهبان تمام شده باشد. نامه‌نیوز نوشت؛ این بار فراکسیون ولایی به‌دنبال تحقق این موضوع است و البته از بررسی آن در گذشته خبر داد، چنان‌که دیروز حمیدرضا حاج‌بابایی رئیس این فراکسیون گفت: «اعطای نظارت بر انتخابات شوراها به شورای‌نگهبان بحث جدیدی نیست و در مجلس قبل نیز با شورای‌نگهبان صحبت‌هایی انجام شد تا این مسئولیت را بر عهده بگیرد، ولی در آن مقطع رضایت به انجام این کار نداشت.» وی با بیان اینکه درحال‌حاضر نیز یکی از راهکارهای اساسی این است که نظارت بر انتخابات شوراها نیز به شورای‌نگهبان سپرده شود، بیان کرد: «در استان‌ها معمولا نمایندگانی که مسئولیت نظارت بر انتخابات شوراها داشتند و حتی نمایندگانی که مسئولیت نداشتند، هرکدام به‌نوعی از نحوه نظارت مجلس بر انتخابات شوراها نارضایتی‌هایی داشتند. در این صورت اصل انتخابات با مشکل مواجه می‌شود. اگر جمع‌بندی مجلس به ‌این برسد که نظارت بر انتخابات شوراها به شورای‌نگهبان واگذار شود و این شورا نیز بپذیرد، بهتر از این است که نمایندگان نظارت بر انتخابات شوراها را دنبال کنند.» وی با بیان اینکه نمایندگان با توجه به معذوریاتی که دارند نمی‌توانند به‌صورت دقیق نظر ارائه دهند، گفت: «هر نماینده گرایش سیاسی دارد و هر چقدر هم این گرایش‌های سیاسی تاثیرگذار نباشد، برای دیگران این شبهه به وجود می‌آید که گرایش سیاسی نماینده اثرگذار بوده است.» حاج‌بابایی با بیان اینکه اگر جمع‌بندی مجلس این باشد که نمایندگان مجلس مستقیم نظارت بر انتخابات شوراها را انجام ندهند، نتایج بهتری را به‌دنبال دارد، متذکر شد: «اما با تشکیل یک دیوان برای نظارت بر انتخابات شوراها که وابسته به مجلس باشد نیز موافق نیستم، زیرا اگر قرار باشد دولت این دیوان را در اختیار داشته باشد، دولت هم مجری می‌شود و هم ناظر که اشکال پیدا می‌کند. اگر وابسته به مجلس باشد باز هم شرایط فعلی است و نمایندگان اثرگذاری دارند و اشکالات پابرجاست. با این شرایط یک دستگاه نظارتی که از پشتیبانی قدرتمندی برخوردار باشد و بتواند به موقع تصمیم‌گیری کند، می‌تواند شورای‌نگهبان باشد.»
مخالفت و پیشنهاد شورای‌نگهبان
اسفند95 سخنگوی شورای‌نگهبان درباره نظارت بر انتخابات شوراها گفت: «شورای‌نگهبان درخصوص نظارت بر انتخابات شوراها، نه ادعایی دارد و نه فرصت و نه امکانات لازم را در اختیار دارد.» اردیبهشت 96 سخنگوی شورای‌نگهبان در واکنش به برخی نظرات که معتقد به اشتباه‌بودن نظارت مجلس بر انتخابات شوراها و لزوم ورود شورای‌نگهبان بودند، اظهار داشت: «قانون‌اساسی در اصل ۹۹، مصادیق انتخاباتی را که باید توسط شورای‌نگهبان نظارت شوند، به‌صورت حصری بیان کرده است، بنابراین با اصلاح قانون‌عادی نمی‌توانیم چنین وضعیتی را بپذیریم و لذا پاسخ شورای‌نگهبان به چنین درخواستی منفی است.» وی ادامه داد: «براساس تفسیر و نظر شورای‌نگهبان، صلاحیت نظارت شورای‌نگهبان برای بررسی انتخابات فقط به انتخابات ریاست‌جمهوری، مجلس شورای اسلامی، مجلس خبرگان‌رهبری و نهایتا همه‌پرسی‌ها محدود می‌شود.» سخنگوی شورای‌نگهبان تصریح کرد: این مشکل را به‌نظر من می‌توانیم از این طریق حل کنیم که یک نهاد دائمی برای نظارت بر انتخابات شوراها و حتی نظارت بر خود شوراها ایجاد کنیم؛ طبق قانون عادی منعی وجود ندارد که یک نهاد دائمی ایجاد کنیم و این نهاد به‌صورت مستمر رصد کند، هر چهارسال یک‌بار انتخابات برگزار کند و این به‌موجب قانون عادی هم باشد، لذا بدین‌شکل می‌توانیم از این نابسامانی که الان هست عبور کنیم.»