حذف مستند زندگی همسر امام!

آرمان - مطهره شفیعی: نام جشنواره حقیقت است اما آنچه تاکنون مشاهده شده، جلوگیری از نمایش حقیقت است؛ حقیقت زندگی همسر امام خمینی(ره) و پیش از آن هم ممانعت از نمایش مستندی درباره زندگی فائزه هاشمی! اکنون مشخص نیست این حقیقت در کجا باید به نمایش در بیاید و یا شاید باید نام جشنواره تغییری داشته باشد. شامگاه جمعه بسیاری از دوستداران امام خمینی(ره) و بیت ایشان در انتظار مشاهده یک مستند در یازدهمین دوره جشنواره بین‌المللی سینما-حقیقت بودند؛ مستندی که روایت زندگی همسر بنیانگذار انقلاب اسلامی بود اما در کمال شگفتی پخش نشد. حذف این مستند در حالی بود که پیش از آن خبر داده بودند: «یازدهمین جشنواره سینماحقیقت با نمایش مستند «بانو قدس ایران» به کارگردانی مصطفی رزاق‌کریمی افتتاح می‌شود.» رزاق‌کریمی هم درباره روند تولید این فیلم مستند توضیح داده بود: بانو خدیجه ثقفی بیش از ۶۰سال با امام زندگی کرد و این فیلم درباره‌ زندگی او از زمان تولد تا مرگ است. بانو خدیجه ثقفی از سن ۱۶ سالگی با امام خمینی‌(ره) ازدواج کردند و نقطه عطف فیلم، دوران زندگی مشترک او با امام تا هنگام فوت‌ است. ضمن این که منسوبان درجه اول این خانواده در فیلم حضور دارند و درباره‌ بانو خدیجه ثقفی صحبت می‌کنند.» این مستندساز پیرامون مدت زمان ساخت مستند «بانو قدس ایران» توضیح داد: «ساخت این فیلم دو سال زمان برد و مرحله پژوهش آن به مدت یک سال و سه ماه و طی دوره‌های مختلف انجام شد. سناریو این فیلم مستند هم در ارتباط مستقیم با موسسه نشر آثار امام و همچنین خانواده امام خمینی‌(ره) تنظیم شد.» شامگاه جمعه به‌جای «بانو قدس ایران» مستند «دست‌های خالی»، ساخته جمشید بیات‌ترک به نمایش درآمد. مصطفی رزاق‌کریمی، کارگردان «بانو قدس ایران» به یکی از نشریات گفت که «تهیه‌کننده ‌این مستند عروج‌فیلم است و در همه‌ این سال‌ها یاد گرفتم که تهیه‌کننده در مورد اثرش حق دارد هرطور صلاح می‌داند رفتار کند، به‌هرحال فیلم را ساختم و تحویل دادم و تمامی مراحل بعد از آن برعهده تهیه‌کننده است و گویا تهیه‌کننده نیز این‌طور تصمیم گرفته که فیلم در جشنواره نمایش داده نشود». او در پاسخ به‌این پرسش که‌ آیا حذف این مستند نیز ارتباطی با تصمیم سازمان سینمایی دارد که نمایش فیلم‌هایی با محوریت به‌تصویرکشیدن زندگی اشخاص سیاسی زنده ممنوع است، گفت: «درباره ‌این موضوع خاص اطلاعات دقیقی ندارم و فقط خبرهایی در رابطه با حذف فیلم زندگی فائزه هاشمی شنیدم، اما از جزئیات خبر ندارم، اما حقیقت ماجرا این است که من فیلم «بانو قدس ایران» را سال‌ها پیش ساختم و بعد از آن درگیر ساخت آثار دیگری شدم و این روزها نیز تحقیقاتی درباره ساخت فیلم دیگری انجام می‌دهم. از زمان ساخت این فیلم سال‌ها گذشته است و حقیقتا از ماجرای اینکه چرا تهیه‌کننده فیلم خواست این فیلم از جشنواره سینماحقیقت حذف شود، اطلاع دقیقی ندارم.» رزاق‌کریمی در پاسخ به‌ این پرسش که در این فیلم به چه بخشی از زندگی همسر امام‌خمینی(ره) پرداخته است، اظهار داشت: «فیلم ساده‌ای بود که مدت‌ها زمان صرف تحقیقات و ساختش شد و به‌ این دلیل که زمان زیادی از ساختش گذشته است نمی‌توانم خیلی با جزئیات درباره روند ساختش صحبت کنم.»
واکنش ابطحی
محمدعلی ابطحی از فعالان سیاسی و فرهنگی هم دیروز درباره حذف مستند «بانو قدس ایران» چنین نوشت: «جشنواره حقیقت، فیلم‌های مستند را نمایش می‌دهد. مستند سازی عمدتا کار جوانان است. امسال قرار بود فیلم زندگی همسر امام خمینی در شب اول نمایش داده شود. نمایش داده نشد. از خیلی‌ها پرسدم که چرا پخش نشد. جواب درستی نگرفتم. حیف است که مسائل مربوط به امام، در چنبره سلیقه‌ها گرفتار شده است. علاقه‌مندان به فیلم‌های مستند به‌ این جشنواره بروند. موضوعات مختلفی در آن هست. گرچه امسال خیلی چیز چشمگیری در نگاه اول چشمم را نگرفت. کاش مدیریت کلی بخش‌های مختلف سینمایی وزارت ارشاد، جوان‌تر شوند تا چنان که گفته می‌شود، سینما از باند بازی و مافیاگری و نورچشمی محوری نجات پیدا کند. امشب من فیلم «یک روز در حلب» را دیدم که تا عمق وجودم از رنج آنها سوخت و فیلمی از میشل فوکو که گزارشگر دوران انقلاب ایران بود. جشنواره حقیقت، برای اهل تحقیق و واقعگرایان ایران جای خوبی است.»
حذف مستند دیگر


نباید فراموش کرد که چند روز قبل هم مستند «مثل یک زن» که به زندگی فائزه هاشمی ارتباط داشت از جشنواره حقیقت حذف شد. مژگان اینانلو سازنده‌ این مستند گفت: «برای ساخت این فیلم که درباره زندگی خانوادگی و سیاسی فائزه هاشمی است، دو سال همراه ‌ایشان بودم و از صحنه‌های متعددی از زندگی‌شان که شامل خانواده آقای هاشمی رفسنجانی هم می‌شود، فیلمبرداری کردم، اما متاسفانه با وجود اینکه هیات انتخاب این فیلم را از میان آثار ارائه شده به عنوان یکی از آثار منتخب برگزید، «مثل یک زن» از نمایش در جشنواره حقیقت منع شد.» عضو انجمن مستندسازان خانه سینما درباره پشت پرده وقوع این اتفاق عنوان کرده است: «با پیگیری‌هایی که درباره حذف فیلم انجام دادم، متوجه شدم آقای حیدریان رئیس سازمان سینمایی خواسته‌اند، آثار مستندی که مصداق یک فرد زنده سیاسی در آنها وجود داشته، از جشنواره حذف شوند و فیلم من هم یکی از این موارد است. برای این اتفاق، پیگیری زیادی انجام دادم و حتی با آقای صالحی، وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی هم صحبت کردم و در نهایت برای اینکه به دور از حاشیه و جنجال باشیم، گفتند ترجیح می‌دهند فیلمی از افراد زنده سیاسی در جشنواره نباشد و از آنجا که برای پیگیری‌هایم تقاضای کتبی ارائه کرده بودم، با استعلام وزیر، زیر برگه من نوشته شده است فیلم‌های مربوط به افراد زنده سیاسی در جشنواره نمایش داده نخواهد شد.» البته سازمان سینمایی چنین به اظهارات اینانلو پاسخ داد: «مدتی قبل از سوی سازمان سینمایی این دستورالعمل ابلاغ شد که اگر فیلمی مستند با موضوع پرتره فعالان جناحی و گروه‌های سیاسی کشور باشد، در جشنواره حضور نداشته باشد؛ آن هم به‌این دلیل که سازمان سینمایی نمی‌خواهد به مسائل سیاسی ورود کند. در این راستا قطعا منظور هر چهره سیاسی نیست، بلکه چهره‌های شاخص سیاسی مد نظر بوده است و مصداق این دستورالعمل فیلم خانم اینانلو بود که درباره یکی از شخصیت‌های سیاسی اصلاح‌طلب، یعنی فائزه هاشمی ساخته شده است.» اکنون سوال این است که‌ آیا مستند «بانو قدس ایران» هم سیاسی بوده یا مشمول ملاحظات سیاسی شده است؟