نفت بلا یا عصای دولت

مساله چگونگی هزینه‌کرد دلارهای نفتی همواره موضوع بحث بسیار گسترده‌ای نه‌تنها در محافل سیاسی، بلکه در محافل آکادمیک و علمی بوده، به‌طوری که یکی از دانشجویان دوره دکترای دانشگاه استنفورد آمریکا تز دکترای خود را، آن‌هم در دانشگاهی که همواره جزو پنج مرکز علمی معتبر جهان قرار دارد، به مقوله «چگونگی هزینه کردن دلارهای نفتی» اختصاص داد. البته هرچند این تز تقریبا 25سال پیش تهیه و از طرف یکی از معتبرترین مراکز علمی جهان پذیرفته شده بود، اما نشان‌دهنده این واقعیت هم بود که حتی مرکز معتبر علمی مانند دانشگاه استنفورد هم می‌تواند رساله‌های دکترای غیرصحیحی را هم تایید کند. تمرکز این دانشجو که سفرهای متعددی به ونزوئلا کرده و با بنیانگذار اوپک هم نشست داشته، این بود که نفت همانند جام زهری برای کشورهای نفت‌خیز عمل می‌کند. درحال‌حاضر پس از گذشت 25سال از آن زمان، ثابت شده که این نتیجه برای کشوری مثل ونزوئلا درست از آب درآمده و مطالبی هم که بنیانگذار سازمان اوپک مطرح کرده بود، درست بوده؛ یعنی به‌رغم اینکه پس از عربستان، ونزوئلا دارای بزرگ‌ترین ذخایر نفت جهان است، در عین حال یکی از فقیرترین کشورهای جهان نیز به شمار می‌آید. ولی آن روی سکه چیز دیگری بود و آن اینکه کشورهای دیگری توانستند با اتکا به درآمدهای ناشی از صادرات نفت نه‌تنها اقتصاد خود را بسازند، بلکه این امر به ایجاد تمدن‌های جدید بشری در مناطقی که عاری از سکنه بوده، مثل حاشیه جنوبی خلیج فارس یا عربستان منجر شد. درحال حاضر دو کشور صادرکننده نفت هستند که به‌علت داشتن درآمدهای نفتی و استفاده درست از آن توانسته‌اند به جرگه 20اقتصاد بزرگ جهان بپیوندند؛ اندونزی و عربستان سعودی که یکی دارای جمعیت بالایی است و دیگری دارای جمعیت کم، و هر دو توانسته‌اند به‌کمک دلارهای نفتی اقتصادهای خود را به درجه و اندازه‌ای برسانند که درحال حاضر از اعضای گروه 20اقتصاد بزرگ جهان به حساب بیایند. شاید مناسب‌ترین مصداق یا مثالی که در رابطه با چگونگی هزینه کردن دلارهای نفتی در ایران بتوان بیان کرد، گفته‌های آقای عباس عبدی است که خود یکی از دانشجویانی بود که سفارت آمریکا را اشغال کردند. ایشان به‌مناسبت سالگرد انقلاب اسلامی ایران در گفت‌وگویی عنوان کردند که پس از انقلاب مشخص شد که آنچه شاه می‌گفت، درست نبود و همسایگان عرب او در آن سوی خلیج فارس از دلارهای نفتی استفاده بهتری می‌کردند.
ادامه صفحه 16