تلفات برق در ايران و تهديدهاي اقتصادي پيش رو


مريم قدياني
دانشجوی مدیریت

درست در مقابل راهبرد مهم مديريت انرژي، موضوع پراهميتي در کشور به نام تلفات انرژي وجود دارد. در حقيقت وجود اين چالش مهم که از نقطه نظر مادي و زيست محيطي منابع کشور را به خطر انداخته است موجب شده است که در سال‌هاي اخير، توجه به مديريت انرژي و تبيين دقيق اين راهبرد، در دستور کار تدبيرپردازان کشور قرار گيرد.  بر اين اساس، بي گمان کاهش تلفات از جمله مباحث عميق و جدي در صنعت برق به شمار مي‌رود. در سال‌هاي اخير صنعت برق روند روبه رشدي داشته است، به طوري که امروز حتي محروم‌ترين و دورافتاده‌ترين مناطق شهري و روستايي کشور از نعمت برق برخوردار شده‌اند و طبيعي است به موازات اين فرايند زيرساخت‌هاي مورد نياز نيز افزايش يافته و تلفات انرژي برق نيز روند روبه رشدي داشته باشد.  سهل است دريابيم که کاهش تلفات، ظرفيت نيروگاهي نيز متناسب با آن آزاد مي‌شود، باتوجه به اينکه تلفات در زمان پرباري شبکه بسيار بيشتر از زمان‌هاي کم باري است، تاثير کاهش تلفات بر آزادسازي ظرفيت نيروگاهي درساعات پيک چشمگير است. ضمن اينکه با جلوگيري از هدررفت برق مي‌توان ضمن توليد بيشتر، صادرات برق را نيز افزايش داد. همچنين پايين بودن راندمان نيروگاهي کشور نيز، ضمن کاهش چشمگير بهره وري بهينه سوخت نيروگاه‌ها، در افزايش شدت انرژي کشور نقش پررنگي دارند. در عين حال يکي از دلايل اصلي بالا بودن تلفات انرژي قدمت و فرسودگي شبکه و تجهيزات است. در همين حال و بر اساس آخرين آمارها، سالانه ۷۰ ميليارد ليتر نفت و ۷۰ ميليارد مترمکعب گاز صرف توليد برق در نيروگاه‌ها مي‌شود که بر اساس گفته کارشناسان حوزه انرژي به راحتي مي‌توان با کاهش تلفات فني و غيرفني انرژي برق و صرفه‌جويي در مصرف، بخش قابل توجهي نفت و گاز صرفه‌جويي کرد. مصرف برق ارتباط مستقيم با مصرف گاز و نفت دارد و با توجه به اينکه ۹۴ درصد از کل برق توليد شده با استفاده از سوخت‌هاي فسيلي است، بنابراين صرفه‌جويي در مصرف برق، در ابعاد مختلف، بر کاهش مصرف سوخت نيز تاثيرگذار خواهد بود. وزارت نيرو کاهش تلفات شبکه توزيع برق کشور را به منظور تحقق سياست‌هاي کلي اقتصاد مقاومتي از سال ۹۳ آغاز کرد و موفق شد، طي دو سال به ميزان ۴ درصد از تلفات شبکه توزيع برق کشور را کاهش دهد، اما هدفگذاري کاهش تلفات به زير ۱۰ درصد براي سال ۹۵ محقق نشد.  با وجود آنکه کاهش تلفات شبکه توزيع به 10 درصد در طول برنامه ششم توسعه مورد نظر وزارت نيرو قرار گرفته بود اما در هجدهمين جلسه ستاد فرماندهي اقتصاد مقاومتي مصوب شد که وزارت نيرو بايد با اجراي پروژه‌هاي اولويت دار، در راستاي کاهش تلفات شبکه توزيع برق به زير 10 درصد و تک رقمي‌شدن آن براي اولين بار در صنعت برق کشور تا پايان سال 95 اقدام کند.  هم اکنون برنامه‌هاي عملياتي طرح ملي کاهش تلفات برق در کشور تدوين شده و درخواست اصلاح آيين‌نامه‌ تکميلي تعرفه‌هاي برق با رويکرد کاهش تلفات، راه‌اندازي داشبورد مديريت کاهش تلفات به‌منظور کنترل روند اقدام‌ها، تغيير سطوح ولتاژ خطوط طولاني شبکه، سنجش‌پذيري دقيق ميزان تلفات هر شرکت از طريق نصب کنتورهاي مديريت شبکه، کنترل صحت سامانه اندازه‌گيري مصارف مشترکان ديماندي ازطريق نصب کنتورهاي هوشمند و استفاده از ترانسفورماتورهاي کم‌ظرفيت و کم‌تلفات براي کاهش و حذف شبکه‌هاي فشار ضعيف از ديگر تصميمات اين کميته در دو بخش تلفات فني و غيرفني مي‌باشند. همچنين توسعه استفاده از مولدهاي توليد پراکنده و انرژيهاي تجديدپذير نيز از ديگر راهکارهاي مهمي‌است که وزارت نيرو در جهت کاهش تلفات برق در سطح شبکه‌هاي توزيع برق دنبال مي‌کند.