روزنامه ابتکار
1396/11/12
70 درصد خاک افغانستان زیر نفوذ فعالیت‌های علنی طالبان افغانستان را دریابید
محمدرضا ستاریتقریباً 17 سال از حمله آمریکا و ائتلاف بین‌المللی به افغانستان و سرنگونی دولت وحشت طالبان می‌گذرد، اما این کشور همچنان درگیر چالش‌های اساسی است. علی رغم دورنمای روشنی که از سقوط طالبان برای رسیدن به توسعه و رهایی از سال‌ها جنگ داخلی ارائه می‌شد، افغان‌ها اکنون نه تنها در دولت وحدت ملی خود دچار ناکارآمدی ، بلکه همچنان درگیر بلای تروریسم نیز هستند.
با نگاهی بر روی نقشه در می‌یابیم که موقعیت جغرافیایی افغانستان حائز اهمیتی راهبردی است و به همین واسطه است که در طول تاریخ بیش از هر سرزمین دیگری در منطقه مورد تاخت وتاز قرار گرفته است. پس از دوره با ثبات محمدظاهر شاه پادشاه فقید این کشور، دوران سیاه جنگ‌های داخلی و ناامنی در افغانستان فرا رسید، دورانی که گویا سر پایان یافتن ندارد و هر چه پیش می‌رویم بر وخامت آن افزوده میشود. پس از حکومت کمونیست‌ها از 1979 تا 1992 و نبرد بی‌امان با نیروهای اشغالگر شوروی، خلاء قدرت آغازگر تنش‌های داخلی و نطقه عطف آن ظهور و بروز طالبان در 1996 بود.
در بهار 1992 میلادی حکومت دست‌نشانده شوروی سقوط کرد و دیری نکشید که نوید آزادی جای خود را به تنش داخلی و تشکیل امارت اسلامی طالبان داد. جایی که آنها با حکومتی انحصاری و خشن خود در مقابل چشم حیرت‌زده جهانیان، قطار رفاه، توسعه، امنیت و آزادی مردم زجرکشیده افغان را به پرتگاه اجماع جهانی و حملات خارجی انداختند.
داستان غم‌انگیز افغان‌ها در هزاره جدید
در خصوص ظهور و بروز طالبان محققین و تحلیل‌گران سیاسی، دو نظریه را قابل طرح و بررسی می‌دانند. در نظریه اول، عده‌ای ظهور طالبان را خود جوش تلقی کرده و ظهور آنها را واکنشی در برابر هرج و مرج،عدم امنیت و فقدان یک دولت مرکزی مقتدر دانسته‌اند که به خاطر جلوگیری از چپاول و غارت اموال عمومی قیام کرده‌اند.
برخی دیگر شکل‌گیری طالبان را در راستای سیاست‌های منطقه‌ای کشورهایی چون پاکستان، عربستان سعودی، امارات متحده عربی و از سیاست‌های جهانی آمریکا ارزیابی می‌کنند و تشکیل این گروه را یک پدیده کاملا استراتژیک تلقی کرده و معتقدند که طالبان مستقیما توسط سازمان اطلاعات نظامی پاکستان (ISI) و به صورت غیر مستقیم توسط سازمان جاسوسی آمریکا به وجود آمد. چنانچه «بی نظیر بوتو» نخست وزیر سابق پاکستان در مصاحبه خود با بی بی سی درباره نقش آمریکا و پاکستان در ظهور طالبان اظهار داشت: سازمان سیا و پاکستان گروه متعصب طالبان را به وجود آورده‌اند.
سقوط طالبان گویا تازه شروع داستان پر آب چشم افغانستان در هزاره جدید بود. با حمله آمریکا به افغانستان در چارچوب راهبرد دفاع پیش‌دستانه و مبارزه با تروریسم، سیر تحولات افغانستان به گونه‌ای رقم خورد که نه تنها دموکراسی و شکست تروریسم محقق نشد، بلکه علاوه بر طالبان، اینک داعش به نیز به بحرانی دیگر برای امنیت این کشور بدل شده است. این دو معضل امنیتی زمانی معادلات را پیچیده‌تر می‌سازد که چالش‌های دولت افغانستان را نیز به آن اضافه کنیم. ناکارآمدی، فساد مالی- اداری، شکاف قومی- هویتی و همچنین عدم قدرت دولت مرکزی برای یکپارچه‌سازی سیاست‌گذاری که نمونه اخیر آن در قضیه ولایت بلخ مشاهده شد، همگی دست به دست هم داده تا دورنمای سیاسی، اقتصادی و امنیتی افغانستان با عبور از فضای خاکستری به فضایی سیاه بدل شود.
در همین رابطه، تازه‌ترین تحقیق منتشر شده توسط (بی بی سی) نشان می‌دهد که علی رغم سال‌ها حضور نظامی آمریکا و صرف میلیاردها دلار سرمایه برای مبارزه با تروریسم، اکنون نیروهای طالبان در 70 درصد از خاک افغانستان فعال هستند. در این گزارش که در آن با بیش از 1200 منبع محلی در 399 شهر گفت و گو شده، آمده است که نزدیک به نیمی از مردم افغانستان در مناطقی به سر می‌برند که یا تحت کنترل طالبان قرار دارد و یا اینکه از حملات آن گریز ندارند. تحقیقات نشان می‌دهد که طالبان 14 شهر افغانستان را به طور کامل در اختیار داشته و در 253 بخش دیگر حضوری علنی دارد.
حال پس از 17 سال این گروه علاوه بر فعالیت علنی در افغانستان به جایگاهی رسیده که صحبت از مذاکرات صلح برای ورود آنها به فرآیندهای سیاسی افغانستان مطرح است. مذاکراتی که اکنون پیش از برآورده کردن انتظارات برای مهار خشونت‌ورزی‌های این گروه و شکل‌گیری نوعی وحدت ملی در افغانستان به ابزاری برای طالبان برای بازی سیاسی و خرید زمان به منظور بازسازی قوای تهاجمی تبدیل شده است.
این تمام ماجرای افغانستان نیست
اما این تمام ماجرا نیست چرا که اکنون همزمان با طالبان، حضور داعش چالش امنیتی در افغانستان را دو چندان کرده است. این امر زمانی نگران کننده‌تر میشود که این گروه علاوه بر ولایت شرقی ننگرهار در مرز پاکستان، اکنون در مناطق مختلفی از خاک این کشور به خصوص شمال افغانستان نیز فعال بوده و همزمان با دولت و طالبان در حال نبرد است. یعنی یک نگاه اجمالی به وضعیت فعلی افغانستان نشان می‌دهد که علاوه بر حضور نیروهای خارجی به خصوص آمریکا و همچنین نقش پاکستان در تقویت گروه‌های افراط‌گرا، دولت، منابع پرنفوذ محلی و طالبان ملغمه‌ای از تنش و شکاف را در داخل افغانستان ایجاد کرده‌اند که نخستین و مهمترین برون‌داد و پیامد آن قربانی شدن همه روزه مردم بی‌دفاع این کشور است.
فارغ از اینکه چرا پس از نزدیک به 17 سال از حمله آمریکا و سرنگونی طالبان، اوضاع افغانستان به این نقطه از بحران رسیده، اکنون جان سوپکو بازرس ارشد دولت آمریکا در امور افغانستان با محکوم کردن رویه پنتاگون در انتشار اطلاعات جنگ افغانستان، معتقد است که وزارت دفاع آمریکا با محدود کردن انتشار اطلاعات مهم در مورد افغانستان، شفافیت این موضوع را نیز زیر سوال برده است.
وی تصریح می‌کند: عدم دسترسی به این اطلاعات به مردم این پیام را می‌دهد که راهبردهای ما شکست خورده، درست مانند زمانیکه در جنگ ویتنام اتهامات مشابهی مطرح و بعدها درستی آن ثابت شد.
سایر اخبار این روزنامه
به مناسبت سالروز بازگشت امام خمینی(ره) به کشور در 12 بهمن 1357 بررسی شد
خیابان‌های منتظرِ انقلاب
«ابتکار» تغییر رویکرد چهره‌های جریان راست سیاسی را بررسی می‌کند
تغییری از جنس اصولگرایی
«ابتکار» وضعیت داد وستد اقتصادی ایران و چین را بررسی کرد
چشم انداز پر ابهام تجارت
رضا دهکی
داروی تلخ نقد پختگی یک انقلاب
«ابتکار» از نحوه چینش بازیگران در پوستر فیلم‌های سینمایی گزارش می‌دهد
مثلث عشقی ممنوع!
70 درصد خاک افغانستان زیر نفوذ فعالیت‌های علنی طالبان
افغانستان را دریابید
آیا با افزایش جمعیت و کمبود آب، صنعت کشاورزی می‌تواند به کار خود ادامه دهد؟
کشاورزی آنلاین
«ابتکار» از موافقان و مخالفان اختصاص 150 میلیون دلار بودجه به صداوسیما و بنیه دفاعی از محل صندوق توسعه ملی گزارش می دهد
حضور حضرت آیت‌الله خامنه‌ای در مرقد مطهر بنیانگذار انقلاب اسلامی
رئیس‌جمهوری در تجدید میثاق با بنیانگذار انقلاب اسلامی:
رژیم گذشته صدای اعتراض‌ها را نشنید
معاون سیاسی وزارت کشور:
عزم دولت تسهیل تجمعات مدنی است نه تضییق آن
دادستان کل کشور:
حضور فرد بدون حجاب در خیابان، جرم است
وام اشتغال روستاییان درمان کدام درد مزمن ؟!
