روابط تهران- دهلی زیر سایه فشارها

آفتاب یزد- گروه سیاسی: تا همین چند سال پیش به عنوان کشوری درحال توسعه با بحران‌های ریز و درشت دست و پنجه نرم می‌کردند. هند دومین جمعیت بزرگ جهان را در اختیار دارد. جمعیتی که هنوز ناهمگون است و اختلاف طبقاتی در آن بسیار. اما کسی شک ندارد که هند امروز از سطح منطقه‌ای فراتر رفته و به یک قدرت جهانی تبدیل شده است. مطابق پیش‌بینی‌ها آنها رتبه پنج اقتصاد در سال 2020 خواهند بود. اقتصاد نوظهور این کشور در حال رشد است و باید بیش از این‌ها نام دهلی نو را به عنوان پایتخت یک کشور مهم جهان شنید. میان ایران و هندوستان یک فاصله خشکی به نام پاکستان قرار دارد و از دریا نیز راه هموار است. همین موجب شده تا تجارت با این کشور همواره مورد توجه دو طرف قرار بگیرد. ایران با توجه به چالش‌هایی که با غرب و آمریکا دارد برای دریافت تکنولوژی روز یا جذب سرمایه گذار
به دنبال کشورهایی است که در ردیف غرب قرار نگیرند. یکی از مشکلاتی که در این زمینه وجود دارد وابستگی کشورهایی نظیر چین و هند به اقتصاد آمریکا است. موضوعی که موجب شده هرگاه که واشنگتن فشارهای لازم را بیاورد مقامات پکن و دهلی نو از مسیر ایران وارد یک
دور برگردان شوند و عطای آن را به لقایش ببخشند. برای هند هم وضعیت چندان متفاوت نیست. برای مثال وقتی دونالد ترامپ در نوامبر 2017 از لزوم کاهش فروش نفت ایران سخن گفت، فروش نفت ایران به مشتری‌های آسیایی در ماه دسامبر نزدیک به 17 درصد کاهش یافت که رقم قابل توجهی
به شمار می آید. این درحالی است که ایران قبل از از برجام تحت تاثیر تحریم‌ها بازارهای خود را به رقبایی همچون عربستان واگذار کرده بود و برای بازپس‌گیری مشتری‌های خود برخی تخفیف‌ها را نیز اعمال می کند. طبق آمار منابع آگاه، واردات نفت هند از ایران در ژانویه نسبت به مدت مشابه سال گذشته ۱۰.۷ درصد کاهش یافت. آمار منابع رهگیری کشتی و واحد تحقیقات و پیش‌بینی نفتی تامسون رویترز نشان داد هند در ژانویه حدود ۴۹۵ هزار بشکه در روز، نفت از ایران وارد کرد که در مقایسه با دسامبر حدود ۳.۴ درصد و در مقایسه با ژانویه سال میلادی گذشته ۱۰.۷ درصد کاهش داشته است. هندی‌ها در ماجرای توسعه چابهار به عنوان بندری که هند را به آسیای مرکزی وصل می‌کند و از این طریق ایران از مزایای ترانزیتی فراوانی بهره مند می شود نیز با سیاست یک بام و دو هوا تردید دارند. پیش از این پروژه خط لوله صلح به منظور انتقال گاز ایران به هند نیز با لابی‌های امریکا با چالش‌های فراوانی روبه رو شده و بعید


به نظر می رسد به زودی شاهد اتفاقاتی در این زمینه باشیم.

روابط تل آویو-دهلی نو
نارندا مودی نخست وزیر هند که در پیشرفت‌های چند ساله اخیر این کشور نقش بی‌بدیلی را بازی کرده است سیاستمداری پراگماتیک است که تلاش می کند از شرق تا غرب جهان هر راهی را بپیماید تا منافع هندوستان به بهترین شکل تامین شود. برای هندوستان که یکی از قدرت‌های اصلی در زمینه‌های الکترونیکی به شمار می‌رود همکاری با رژیم صهیونیستی یکی از
سیاست‌های اصلی قلمداد می‌شود. تابستان 2017 بعد از 70 سال برای اولین بار بلندپایه ترین
مقام هند به اسرائیل
سفر کرد. بنیامین نتانیاهو در استقبال از همتای هندی خود در فرودگاه بن گوریون، مودی را «دوست نزدیک» و سفر او را «تاریخی» نامیده بود. مودی با خروج از هواپیما با نشان دادن نماد «نمسته» و بیان جمله‌ای به عبری: «شالوم؛ بسیار خوشحالم که اینجا هستم» به تل‌آویو پای نهاد و پس از مراسم رسمی استقبال، با نتانیاهو راهی بازدید از موزه هولوکاست و سپس «دیوار ندبه» در بیت المقدس شد. نخست‌وزیر هند گفته بود گسترش تعاملات انسانی و تقویت روابط تجاری در صدر اهداف‌ او از این دیدار است. در سال‌های اخیر هند به یکی از خریداران سلاح از روسیه تبدیل شده است. نکته جالب اینکه سفر به اسرائیل از سوی نخست وزیر هند بعد از دیدار او با دونالد ترامپ بود.

فرصت پراگماتیسم در هند
در این میان ایران باید امیدوار باشد با یک دیپلماسی پویا از رویکرد مبتنی بر پراگماتیسم هند استفاده کرده تا بتواند همکاری‌های خود را پیش ببرد. اما بدون تردید هند
در همکاری با ایران منافع خود با آمریکا و متحدان واشنگتن را لحاظ خواهد کرد. موضوعی که کار را برای ایران سخت می کند. با این حال حسن روحانی به دعوت رسمی نخست وزیر هند حضور یافته است. دیروز و پنج شنبه سفر روحانی به نظر دیپلماسی اسلامی را پشت سر گذاشته و حضور در جمع علمای دینی هند یا نماز جمعه حیدر آباد همه آن چیزی بود که رئیس جمهور انجام داد. خبر خوبی که پیش از این سفر آمد مربوط به سرمایه‌گذاری میان هند و ایران با استفاده از سیستم روپیه-ریال است تا مسیری برای دور زدن دلار باشد. پایگاه خبری بیزینس استاندارد
به نقل از منابع آگاه نوشت‌: این تصمیم ماه گذشته برای گسترش تجارت و سرمایه‌گذاری میان دو کشور گرفته شد. ایران سومین کشور پس از نپال و بوتان است که هندی‌ها می‌توانند به روپیه در آنجا سرمایه‌ گذاری کنند.

درهم تنیدگی اقتصاد هند و آمریکا
اما اینکه تجارت با هند با شرایط خاصی که دو کشور دارند و هند نمی خواهد روابطش با ایالات متحده دچار مشکل شود تا چه حد می تواند پیش برود تا دو طرف از مزایای همکاری بهره‌مند شود، سوالی است که پاسخ آن می تواند برای ما روشن کند تا چه حد می توانیم انتظار نتایج مثبت را داشته باشیم. یک استاد دانشگاه تهران معتقد است روابط ایران و هند تحت تاثیر همکاری‌های هندوستان و آمریکا قرار دارد. صادق زیبا کلام در گفت و گو با «آفتاب یزد» گفت: «می شنویم که مثلا اتحادیه اروپا با سیاست‌های ترامپ در قبال ایران مخالف است و از برجام حمایت خواهد کرد یا موگرینی قول‌هایی برای حفظ برجام می دهد اما در واقعیت این است که میزان تجارت اروپا و امریکا نزدیک به هزار میلیارد دلار است درحالی که رقم میان ایران و اتحادیه اروپا به 20 میلیارد دلار می رسد.» او تصریح کرد: «این شرایط در روابط ایران و هند نیز حکمفرما است و با توجه به اینکه آنها به عنوان یک قدرت نوظهور به دنبال افزایش قدرت خود هستند در رابطه با ایران با احتیاط عمل می کنند
و هرجا که احتمال بدهند در همکاری یا سرمایه گذاری در ایران با غضب واشنگتن مواجه می شوند از ادامه همکاری صرفنظر می‌کنند.» زیباکلام ادامه داد: «در واقع ما می توانیم روی همکاری با هند تا آنجایی حساب کنیم که آنها با ایالات متحده در توافق باشند.» او افزود: «در دوران تحریم دیدیم که حتی کشورهای نزدیک به ما همچون ترکیه و حتی عراق نیز تبادلات اقتصادی با ایران را با احتیاط کامل دنبال می کردند تا مبادا از خطوط قرمز عبور کنند.» این استاد دانشگاه در پایان خاطرنشان کرد: «طرح موضوعاتی نظیر حذف دلار و تبادل تجاری از طریق روپیه-ریال بعید به نظر می‌رسد در صحنه تجاری-اقتصادی بتواند عملی شود و دستاوردهایی را برای کشور فراهم کند چرا که در شرایط امروز جهان دلار به عنوان واحد اصلی تجارت جهانی قلمداد می شود.»
هرچند روابط تجاری به طور پیچیده‌ای به دلار و واشنگتن گره خورده است اما ایران می تواند با استفاده از موقعیت ژئوپولتیک خود دستاوردهایی را در اقتصاد بدست بیاورد و با وجود مانع تراشی‌هایی که امریکا ایجاد می‌کند اگر نه 100 درصد اما تا حدودی می توان با توسعه روابط با هند به اهداف اقتصادی خود برسیم.
****روحانی:راه‌حل مشکلات جهان اسلام لوله تفنگ و نظامی نیستحجت الاسلام حسن روحانی در دیدار نخبگان، علمای دینی و رهبران جامعه اسلامی حیدر آباد، با تاکید بر اینکه یکی از اهداف و اولویت‌های اصلی جمهوری اسلامی ایران، برقراری روابط صمیمانه و برادرانه با همه کشورهای اسلامی و منطقه است، اظهارداشت: نمی‌خواهیم با هیچ کشور اسلامی و کشورهای منطقه و ملت‌های دوست خود، فاصله داشته باشیم و اگر مشکلی در جهان اسلام وجود دارد، راه حل آن لوله تفنگ و نظامی نیست بلکه با منطق، استدلال و گفت‌وگو می توان مسائل را برطرف کرد.