سمپاد یا شهاب؛ مسئله این است

آفتاب یزد-مریم مرادی: در ایران مدارس به صورت‌های مختلفی چون: دولتی، نمونه مردمی، هیات امنایی، شاهد و ایثارگر و... فعالیت می‌کنند و بیشتر‌ آنها برای پذیرش از دانش‌آموزان،
آزمون ورودی می‌گیرند. آزمون‌هایی که همه انرژی و توان دانش‌آموزان را گرفته و باعث شده تا میل و رغبت آنها نسبت به مدرسه رو به
نابودی رود.
چند ماه پیش بود که زمزمه‌هایی از مخالفت با تنوع این مدارس به گوش می‌رسید. یکی از این مخالفان محمد مهدی زاهدی، رییس کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس شورای اسلامی است که درباره تنوع مدارس در کشور گفته بود: «در نظام‌آموزشی کشور ۱۷ نوع مدرسه وجود دارد و هر کدام از این مدارس برای پذیرش دانش‌آموز، روش‌ها‌ی خاصی را به کار می‌برند که این رویکردها را به مصلحت کشور نمی‌دانیم. یکی از اولویت‌ها‌ی ما رسیدگی به وضعیت این ۱۷ نوع مدرسه است. باید وضعیت آنها ساماندهی شود.»



حذف آزمون‌ از مدارس ابتدایی
پس از آنکه سیدمحمد بطحایی بر صندلی وزارت آموزش و پرورش نشست، اقدامات مختلفی در زمینه‌ آموزشی انجام داد که حذف آزمون سمپاد(پرورش استعدادهای درخشان) از همه بیشتر نمود پیدا کرد. اقدامی که تمرکزش بر دانش‌آموزان ابتدایی معطوف شده و می‌خواهد نشاط و اشتیاق را به آنها بازگرداند تا از این طریق دست سودجویان کتاب‌های کمک آموزشی و برگزار کنندگان کلاس‌های متعدد تست زنی هم قطع شود. هرچند که نظر کارشناسان حوزه آموزش درباره مصوبه جدید آموزش و پرورش مبنی بر ممنوعیت هرگونه آزمون در دوره ابتدایی مثبت بوده است اما این مصوبه مخالفان زیادی هم دارد. مخالفانی مانند دانش‌آموزان مقطع ششم ابتدایی، دانش‌آموزان مدارس سمپاد و فارغ‌التحصیلان این مدارس
که به همراه جمعی از والدین دانش آموزان در مقابل ساختمان مرکزی وزارت آموزش و پرورش تجمع کردند و با در دست داشتن پلاکاردهایی اعتراض خود را نسبت به مصوبه اخیر وزارت آموزش و پرورش مبنی بر حذف آزمون‌ها‌ی ورودی مدارس تیزهوشان و زمزمه‌ها‌ی حذف مدارس سمپاد اعلام کردند.
برای نمایندگان نامه نوشته و می‌گویند «درست است که سیستم آموزشی ما نقص دارد اما یکسان سازی مدارس درست نیست و بسیاری از دانش آموزان ‏صدمه می‌بینند و اگر ما در سیستم عادی تحصیل کنیم از استعدادهایمان نمی‌توانیم خوب استفاده کنیم.» برخی هم از اینکه همه تابستان خود را به آماده شدن برای این آزمون‌ها‌ اختصاص داده و حالا با حذف آن حق‌شان ضایع می‌شود، می‌گویند. تعداد دیگری هم از هزینه بالای مدارس غیر دولتی گلایه می‌کنند که با حذف این آزمون‌ها‌ و مدارس نمی‌توانند هزینه تحصیل مدارس غیردولتی را تامین کنند و مجبورند با دانش‌آموزان عادی در یک مدرسه درس بخوانند.
این اعتراض‌ها تا جایی پیش رفت که رضوان حکیم زاده، معاون آموزش ابتدایی با اشاره به اینکه مدرسه تیزهوشان حذف نشده است بلکه از پایه هفتم دیگر این ورودی صورت نمی‌گیرد و در متوسطه دوم به کار خود ادامه می‌دهد، بیان کرد: «مطمئنا برگزاری آزمون تست از دروس علوم و ریاضی برای سنجش استعداد، کار غلطی است و برخی از کسانی که وارد مدارس تیزهوشان می‌شدند دانش آموزان سخت کوش بودند و تیزهوشی تعریف مشخصی دارد. اما این افراد با شرکت در کلاس‌ها‌ی شبه کنکوری توان حل تست‌ها‌ را پیدا کرده بودند. ما در این مسیر برگزاری تستی آزمون با آسیب رو به رو بودیم که استرس فراوانی را به دانش آموزان وارد می‌کرد.» معاون آموزش ابتدایی ادامه داد: «این نگرانی که عده‌ای مطرح می‌کنند این مصوبه به نفع مدارس غیر دولتی است کاملا مردود است چرا که در این مدارس صندلی خالی وجود نداشت که با این مصوبه این جایگاه تقویت شود و مدارس برند و خاص همیشه متقاضیان خود را داشته اند. علاوه بر این جلسه‌ای خواهیم داشت تا دستورالعمل و ضوابطی را برای مدارس غیر دولتی مشخص کنیم تا جلو هرگونه سودجویی آنها با توجه به این مصوبه گرفته شود. ضمن اینکه در مصوبه شورای آموزش عالی، برگزاری آزمون برای همه مدارس ممنوع شده است.» حکیم زاده سپس با تاکید بر اهمیت طرح شهاب و تقویت این طرح برای جایگزینی استعداد یابی دانش آموزان اظهار کرد: «از طریق طرح شهاب، دانش آموزان سرآمد به عنوان سرمایه‌ها‌ی کشور شناسایی می‌شوند و اینگونه نیست که ما نسبت به استعدادهای درخشان بی تفاوت باشیم. اما استعداد در علم و ریاضی خلاصه نمی‌شود و در طرح شهاب همه استعدادها شناسایی می‌شود.» همچنین وزیر آموزش و پرورش هم با اشاره به نکته اخیر تاکید کرده بود که «حذف آزمون از ورودی پایه هفتم به معنی حذف مدارس تیزهوشان نیست، بلکه آزمون مدارس تیزهوشان نیز شامل مصوبه اخیر حذف آزمون می‌شود؛ بنابراین مدارس تیزهوشان را داریم، اما آزمون نداریم و دانش آموزان با استعدادهای متنوع از طریق اجرای طرح‌ها‌یی مانند طرح شهاب، شناسایی و تقویت می‌شوند.»

نماینده مجلس: نباید یک شبه تصمیم می‌گرفتید
هرچند که وزیر آموزش و پرورش سعی در آرام کردن جو حاکم بر دانش‌آموزان و والدین آنها کرده بود اما بار دیگر تعدادی از فارغ‌التحصیلان مدارس سمپاد و اولیای دانش‌آموزان سمپادی در اعتراض به حذف مدارس سمپاد از متوسطه اول، مقابل مجلس شورای اسلامی تجمع کردند که عکس العمل محمد بیرانوند، عضو کمیسیون آموزش مجلس شورای اسلامی درباره مصوبه حذف آزمون از مدارس ابتدایی را در پی داشت: «امسال خیلی از خانواده‌ها‌ هزینه داده بودند و بچه‌ها‌یشان را آماده کرده بودند برای این آزمون و از تفریح سه ماه تعطیلات خود و فرزندان‌شان گذشته بودند تا سال دیگر آنها را به مدرسه تیزهوشان یا نمونه دولتی بفرستند. سزاوار نیست یک شبه تصمیمی بگیریم و بگوییم از فردا اجرا شود. معتقد هستم اگر می‌خواهیم مسیری را طی کنیم باید آرام این کار را بکنیم و جوری که شکننده نباشد.» به گفته بیرانوند، بهتر بود این مصوبه به صورت پلکانی اجرا می‌شد و کم کم از درصد مدارس سمپاد کم می‌شد تا به صفر برسد. این نوع اجرای مصوبه‌ها‌ به خانواده‌ها‌ آسیب می‌زند و الان هم معترضان را می‌بینیم. در این مدت هم خیلی‌ها‌ به ما زنگ زدند و ابراز نگرانی کردند. معتقد هستم این تصمیم کمی تبعات اجتماعی و آسیب اجتماعی به
همراه دارد.

بطحایی: کوتاه نمی‌آیم!
اما با همه این اعتراض‌ها، وزیر آموزش و پرورش بر تصمیم خود پافشاری کرده و می‌گوید: «متاسفانه یکی از سازمان‌ها‌یی که افراد در مقابل تحولاتش مقاومت می‌کنند، آموزش و پرورش است. اخیرا با هدف ایجاد نشاط در دانش آموزان ابتدایی قدم بسیار کوچکی در زمینه حذف آزمون برداشتیم؛ اما متاسفانه با هجمه‌ای عظیم در این زمینه مواجه شدیم. هرچند اینجانب با تمام وجود جلو فشارها ایستادگی خواهم کرد. ما امروز مخالف جداسازی بچه‌ها با معیارهایی همچون پولدار و بی پول و فرزندان مقامات و افراد عادی هستیم و خواهان سبک شدن کیف بچه‌ها از کتاب‌ها‌ی کمک درسی هستیم. بنابراین آزمون را از دوره ابتدایی حذف کردیم تا نشاط و سرزندگی را به مدارس هدیه دهیم.»

تیزهوشان نگران نباشند
عبدالرسول عمادی، رئیس مرکز سنجش آموزش و پرورش در گفتگو با خبرنگار آفتاب‌یزد
ضمن اشاره به اینکه حذف آزمون‌ها‌ از دوره ابتدایی تبدیل به مصوبه شده و شورای عالی آموزش و پرورش این را تصویب کرده است، گفت: «از ابتدای سال 97 آزمون مدارس نمونه دولتی و تیزهوشان دیگر وجود ندارد. این بسیار به نفع ارزشیابی در مدارس است و در واقع دوره ابتدایی و اول متوسطه به اهداف خود و اهداف سند تحول بنیادین آموزش و پرورش در تاثیر ساعت‌های شش گانه تعلیم و تربیت در شخصیت دانش‌آموزان، به این وسیله نزدیک‌تر می‌شوند زیرا بچه‌ها‌ با هدف یادگیری و تربیت به مدرسه می‌آیند نه با هدف رقابت برای قبول شدن در مدارس خاص.» وی افزود: «اینکه مدارس خاص از دوره اول متوسطه حذف می‌شوند بسیار به نفع آموزش و پرورش، به نفع نظام تعلیم و تربیت و سلامت و آرامش روانی دانش‌آموزان و خانواده‌ها‌ی آنان است. از طرف دیگر دانش‌آموزان تیزهوش هم در پایه نهم شناسایی می‌شوند. اگر تیزهوشان به درستی و با به دست آوردن نمره در آزمون‌های استاندارد انتخاب شوند یک یا دو درصد دانش‌آموزان را تشکیل می‌دهند که از خدمات ویژه در پایه‌ها‌ی دهم، یازدهم و دوازدهم برخوردار می‌شوند و در نهایت این تنوع مدارس هم جمع‌آوری می‌شود.»

استدلال کارشناسانه یا تسویه حساب شخصی؟
مهدی بهلولی، کارشناس آموزشی یکی از موافقان این رویکرد جدید وزیر آموزش و پرورش است که به خبرنگار آفتاب یزد گفت: «به نظر من آزمونی که برای دانش‌آموز متوسط اول و پایه هفتم برای مدرسه‌های تیزهوشان، نمونه‌دولتی و خاص برگزار می‌شود؛ به نوعی آموزش مدرسه‌ها‌ی ابتدایی را به سمت قبولی در این آزمون‌ها هدایت می‌کردند و به نوعی آموزش و پرورش به موفقیت در این آزمون‌ها‌ تقلیل
پیدا می‌کرد. این توجه بیشتر به آزمون‌ها‌، مفهوم آموزش و پرورش مبنی‌بر ساختن یک انسان و شهروند شایسته را از بین می‌برد.» وی افزود: «البته
نگرانی‌ و انتقادهایی هم در اجرا وجود دارد. اول اینکه آموزش و پرورش چندین سال است که این آزمون‌ها‌ را برگزار می‌کند و خیلی از خانواده‌ها‌ برای فرستادن بچه‌ها‌ی خود به این مدارس برنامه ریزی کرده و متحمل هزینه شده‌اند و حالا این آزمون حذف می‌شود. این خانواده‌ها‌ باید از قبل آماده می‌شدند و زمینه حذف آزمون‌ها از قبل بسترسازی می‌شد. اما از طرف دیگر مسئولان گذشته آموزش و پرورش که باعث گسترش مدارس تیزهوشان شده‌اند حالا با رویکرد و انگیزه‌ها‌ی سیاسی و حزبی به نقادی این طرح می‌پردازند و بیشتر از استدلال کارشناسانه، می‌خواهند تسویه حساب سیاسی یا شخصی کنند.»

طرح شهاب یا آزمون؟
بی‌شک حذف آزمون از مدارس ابتدایی اگر کارشناسانه و حساب شده باشد، می‌تواند بار استرس را از روی دوش دانش‌آموزان کم‌سن برداشته و باعث برگرداندن اشتیاق آنان به مدارس شود. اما نباید با حذف آزمون از مدارس و اجرای طرح جایگزین شهاب باز هم همان نتیجه تجربه برگزاری آزمون تکرار شود. همچنین نباید افزایش انتقاداتی که به نظر این کارشناس آموزشی بیشتر تسویه حساب سیاسی است تا علمی، سایه سنگین خود را بر اصلاح وضعیت فعلی آموزش کشور بیندازد و مانع پیشرفت آن شود.