روزنامه همدلی
1397/02/19
قاسم محبعلی تحلیلگر و کارشناس پیشین وزارت امورخارجه در گفت و گو با «همدلی» به تشریح وضعیت پیش رو در مورد برجام پرداخت
حفظ برجام اهمیت حقوقی داردگروه سیاسی- مانوشاک خان‌محمدی| از زمان مذاکرات هسته ای ایران بیش از ۱۰ سال می‌گذرد و در این مدت مذاکراتی که به اسم برجام ختم شد فراز و نشیب های زیادی داشته است، چه از سوی جامعه بین الملل و چه از سوی ایران که تاکتیک‌های متنوعی را برگزیده است و شرایط داخلی ناهمسانی را تجربه کرده است. لذا ماهیت برجام که از سال ۱۳۸۲ در چارچوب امنیت ملی ارزیابی شد بر پایه استراتژی های کلی سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران تعریف شده است.
قبل از توافق برجام، شورای امنیت سازمان ملل متحد قطعنامه های متفاوتی را علیه ایران تصویب کرد؛ همچنین تحریم های یکجانبه از سوی آمریکا و اروپا صورت گرفت که در مجموع شامل تحریم‌های اقتصادی و نظامی بود. از اینرو با توجه به گمانه زنی‌ها در باره شرایط اقتصادی ایران، سران کشور تصمیم گرفتند بر سر مسئله هسته ای ایران برای رفع بخش اعظم مشکلات اقتصادی با گروه 1+5 (که شامل پنچ عضو ثابت شورای امنیت سازمان ملل چین، فرانسه، روسیه، انگلیس، ایالات متحده و آلمان بودند) برای به دست آوردن یک توافق جامع در خصوص چگونگی ادامه برنامه هسته‌ای ایران بر سر میز مذاکره بنشینند. همچنین با آمریکا در زمان ریاست جمهوری اوباما وارد مذاکره شوند، نهایتا در سال ۱۳۹۴ توافق برنامه جامع اقدام مشترک منعقد شد.
لکن بعد از گذشت سه سال از برجام و اتمام دوره ریاست جمهوری اوباما و بر سرکار آمدن ترامپ به عنوان ریاست جمهوری آمریکا، برخی از اعضای حزب جمهوری خواه مدعی هستند که ایران مفاد برجام را نقض کرده است و توافق را قراردادی ننگین برعلیه منافع آمریکا می دانند. ترامپ با ضرب‌الاعجلی که تعیین کرده و باتوجه به اوضاع آشفته خاورمیانه و جنگ های نیابتی ویرانگر که خسارت های هنگفتی را به بار آورده است، سعی دارد دست به اصلاح این توافق بزند.
سوال اساسی این جاست که بعد از ضرب الاجل تعیین شده از سوی آمریکا چه باید کرد؟ همانطور که بارز است ترامپ از مواضع خود کوتاه نخواهد آمد، چه برجام برجا بماند چه اصلاح شود. این دغدغه مهمی است که جواب آن را تحلیل گران سیاست خارجه باید دهند. پاسخی تعیین کننده که سرنوشت مردم ایران و خاورمیانه که دیگر ملت ها با آن درگیر هستند.
قاسم محبعلی، دیپلمات پیشین وزارت امور خارجه در همین راستا به «همدلی» گفت: پس از اجرای قطعنامه های شورای امنیت که علیه ایران تصویب شده بود، توافق شد ایران زیرنظر آژانس یک برنامه صلح آمیز طرح کند و در عوض آن تحریم‌هایی که در سازمان ملل، اروپا و آمریکا به تصویب رسیده بود، ظرف 8 سال به تدریج برطرف شود و بعد از ده سال تحریم های ایران کلا برداشته شود.
محبعلی ادامه داد: اما با رای آوردن جمهوری خواهان و روی کار آمدن ترامپ به عنوان رئیس جمهور آمریکا موضوع توافق هسته ای ایران مورد سوال واقع شد و موضع گیری ها نسبت به این توافق مورد بازنگری قرار گرفت.
با توجه به این موضوع که وضعیت و نظرات در آمریکا نسبت به مسئله هسته ای تغییر کرده است آیا از نظر شما با تغییر ریاست جمهوری در آمریکا خط مشی و استراتژی های سیاست خارجی نیز تغییر می کند؟
سیاست خارجه آمریکا رئوس کلی دارد اما نحوه اجرایش در بین احزاب متفاوت است و نگاه های متفاوتی راجع به آن وجود دارد. جمهوریخواهان با اصل برجام مخالفتی ندارند اما به نظر آنان برجام باید شامل سایر سیاست های ایران باشد و به نظر ترامپ برجام باید فراگیرتر شود.
در آن موقع بین ایران و آمریکا توافقی انجام شد که فقط حول برجام بود اما اکنون می خواهند مسائلی را که در برجام گنجانده نشده است بگنجانند. در همین راستا هنگام توافق جامع، رژیم اسرائیل و عربستان خواستار در نظر گرفتن وضعیت خاورمیانه و برنامه‌های موشکی ایران در برجام بودند.
نظر شما درباره اختلاف نظر فرانسه و کشورهای اروپایی با آمریکا بر سر مسئله برجام چیست؟
فرانسه و در کل، قدرت های بزرگ اروپا مناسباتی با آمریکا دارند که یکی از آنها شامل برجام میشود. گفتنی است که همه بر اصل برجام با یکدیگر توافق دارند لذا در رابطه با برنامه موشکی، سیاست خاورمیانه و حقوق بشر جمهوری اسلامی ایران باید به توافق برسند که آن پایه‌های چهارگانه حفظ شود. آمریکا عقیده دارد زمان ده ساله که در برجام پیش‌بینی شده دائمی شود و محدودیت‌های مذکور در برجام باید برای همیشه باقی بماند و مساله موشکی و سیاست خاورمیانه را در یک توافق دیگر بگنجانند. این یک بسته چهارگانه است که موضوع مذاکرات مشترک بین آمریکا و قدرت های اروپایی است.
یعنی از نظر شما قرار است که این بسته چهارگانه را در برجام بگنجانند؟ آیا برجام اصلاح می شود یا یک متمم یا یک توافق جانبی به آن اضافه میشود؟ حاصل این لفاظی‌های دیپلماتیک چه خواهد بود؟
خیر، نقطه نظر ماکرون این است که برجام باقی خواهد ماند لکن بسته یادشده در یک توافق تکمیلی قید خواهد شد. در کل یک توافق مکمل صورت می‌گیرد که آن مسایل که از نظر دولت قبلی آمریکا نادیده گرفته شده در آن قید شود.
بازخورد نتیجه برجام و واکنش مقامات رسمی جمهوری اسلامی در ادامه چه خواهد بود؟
این مسئله مربوط به تصمیم گیری مقامات است و من نظر کارشناسی خودم را می دهم. حفظ برجام برای ایران از نظر حقوقی اهمیت ویژه ای دارد. مسئله کلیدی امنیت ایران این است که تحریم‌ها و قطعنامه‌ها دوباره فعال نشوند. در هرصورت اگر برجام ملغی شود، قطعنامه های فصل 7 مجددا برمی‌گردد. شاید شدت تحریم ها با از بین رفتن ائتلاف آمریکا، اروپا و روسیه تغییر کند اما ایران از نظر حقوقی دوباره مشمول فصل 7 شورای امنیت میشود و بحث اجرای این فصل هم بحث دیگری است.
اما درباره برنامه موشکی و مسئله خاورمیانه می‌توانیم وارد مذاکرات شویم و طرفین می توانند دغدغه های خود را مطرح کنند. زیرا امنیت موضوعی همه جانبه بین دولت هاست. شایان ذکر است که اهمیت امنیت یک مسئله یکطرفه نیست که فقط مربوط به ایران باشد. همه کشورها باید احساس امنیت کنند. اروپا، همسایه خاورمیانه است مسائل امنیتی خاورمیانه برای اروپا استراتژیک است. جنگ، منازعات، مهاجرت و عدم توسعه اقتصادی مستقیما بر منافع اروپا تاثیر می گذارد. از سوی دیگر آمریکا هم دارای منافعی است و در عین حال هم پیمان مصر، رژیم اسرائیل و عربستان است. بنابراین باید وارد گفت و گو با یکدیگر بر سر این مسایل شد تا به یک توافقی دست یافت. اگر ما نسبت به سیاست های آن ها احساس نا امنی داریم آن ها باید نسبت به حساسیت ما اطمینان بخشی کنند. در قبال عملکردهایمان که منافع طرف های مقابل را متاثر می کند، اطمینان بخشی به وجود بیاوریم.
پس نقطه نظر شما این است که بعد از اعلام صحبت های ترامپ همچنان مذاکرات ادامه خواهد یافت و گفت و گو ایجاد خواهد شد؟
حتی اگر بعد از این، یک بحران به وجود بیاید نهایتا طرفین باید بر سر میز مذاکره بنشینند و مسائل را حل و فصل کنند. چون باید این موضوع را در نظر بگیریم که شورای امنیت به این مسئله ورود می کند. اگر برجام را حفظ کنیم و درباره سایر مسائل مورد بحث به تفاهم برسیم و در کنارش، مخصوصا اروپایی‌ها را حفظ کنیم ـ اینگونه اروپایی ها توانمندتر می‌شوند و قادر خواهند بود در جهت حفظ برجام و سایر موارد توفیق بیشتری داشته باشند.
سایر اخبار این روزنامه
قاسم محبعلی تحلیلگر و کارشناس پیشین وزارت امورخارجه در گفت و گو با «همدلی» به تشریح وضعیت پیش رو در مورد برجام پرداخت
سفیر فرانسه در ایران: استراتژی فرانسه حمایت از برجام است
«به وقت شام» در بی مبالاتی تبلیغاتی از «لاتاری» پیشی گرفت؛ خودی‌ها کارناوال ترس راه انداختند
رئیس جمهور آمریکا با حمله تند به برجام و خروج از آن، یکی از بزرگترین پیمان‌شکنی‌های تاریخ را به ثبت رساند
همدلی از گرفتاری بیماران خاص در دهلیزهای تنگ درمان گزارش می دهد زخم بی‌دارویی بر تن تالاسمی‌ها
«همدلی» تفاوت پیام‌رسان‌های داخلی و خارجی را بررسی کرد تلگرام بدون رقیب
پای صحبت محمدکاظم بیات درباره بازار مکاره کتب حقوقی و مسیرمتفاوت یک نشر گول بمباران های تبلیغاتی را نخورید!
محمد موسوی نوازنده شهر نی تجلیل می شود بزرگداشت یک دلسوخته
دکتر حسن کیا اوج ضامن ضررهای مادی و معنوی احتمالی
رئیس مجلس شورای اسلامی: تعاونی ها نسبت به جذب نقدینگی در کشور اقدام کنند
رئیس جمهور آمریکا با حمله تند به برجام و خروج از آن، یکی از بزرگترین پیمان‌شکنی‌های تاریخ را به ثبت رساند
رئیس مجلس شورای اسلامی: تعاونی ها نسبت به جذب نقدینگی در کشور اقدام کنند
رئیس مجلس شورای اسلامی: تعاونی ها نسبت به جذب نقدینگی در کشور اقدام کنند
