زنگ خطر «دوستی»

مدیرمطالعات پایه منابع آب شرکت آب منطقه ای استان از پر بودن حدود 20 درصد مخزن سد دوستی معادل (250 میلیون مترمکعب) خبرداد و گفت: این سد در مدت مشابه سال گذشته حدود 38 درصد پر بوده است.دکتر قندهاری تصریح کرد: ورودی آب به سد دوستی در سال آبی جاری (از ابتدای مهر 1396 تاکنون) حدود 47 میلیون مترمکعب  و در سال آبی قبل (از مهر 1395 تا مهر 1396) حدود 300 میلیون مترمکعب بوده است.مدیر مطالعات پایه منابع آب  شرکت آب منطقه ای استان با اشاره به این که یکی از مهم ترین مسائل پیش روی استان طی امسال آب است، گفت: ما در استان تا امروز 35 درصد نسبت به متوسط دوره 30 ساله کاهش بارش داشتیم و فقط شهر مشهد نزدیک به بارندگی نرمال است و مثلا کاشمر حدود 59 درصد کاهش بارش دارد.وی در پاسخ به این سوال که با توجه به بارندگی های سه هفته گذشته برای برخی از مردم ممکن است این ذهنیت پیش آمده باشد که امسال کمبود آب نداریم، گفت: وقتی بارندگی صورت می گیرد حداقل شش ماه طول می کشد تا روی منابع آب زیرزمینی ما تاثیر بگذارد و با تاخیر شش ماهه منابع آبی تاثیر می گیرد ضمن این که باید توجه داشته باشیم در بسیاری از دشت ها فاصله برداشت ما از منابع آبی با بارش ها آن قدر زیاد است که باید حداقل 50 درصد افزایش بارندگی داشته باشیم تا کمبود منابع آب زیرزمینی جبران شود.
ورودی آب به سد دوستی
دکتر قندهاری در پاسخ به این سوال که ورودی آب به سد دوستی از ابتدای سال آبی جاری چقدر است؟ گفت: از ابتدای سال آبی (مهر 1396) تا الان حدود 47 میلیون متر مکعب آب وارد سد دوستی شده است در حالی که در سال آبی گذشته (مهر 1395 تا مهر 1396) کلا حدود 300 میلیون متر مکعب ورودی آب به سد دوستی داشتیم.وی در پاسخ به این سوال که چقدر از آب شرب مشهد از سد دوستی تامین می شود، گفت: روزانه با جریان 1.7 مترمکعب در ثانیه از سد دوستی آب برای مشهد دریافت می کنیم اما آماری از این ندارم که سرجمع تامین آب شرب مشهد از سد دوستی چقدر است.دکتر قندهاری تصریح کرد: ما طبق سناریوهای مختلفی که برای تامین آب شرب مشهد داشتیم، قرار بود امسال 70 میلیون متر مکعب از آب سد دوستی استفاده کنیم در حالی که ورودی آب به سد دوستی از ابتدای سال آبی حدود 47 میلیون متر مکعب بوده و نصف آن نیز متعلق به کشور ترکمنستان است.وی در پاسخ به این سوال که آیا با ترکمنستان نیز جلساتی برای برداشت آب از سد دوستی دارید؟ گفت: ما هر سه ماه یک بار با ترکمنستان جلسه داریم و نحوه برداشت آب در سه ماه آینده از سد دوستی را در این  جلسات تعیین می کنیم.دکتر قندهاری در پاسخ به این سوال که آیا تاکنون موضوع خرید سهم آب ترکمنستان از سد دوستی را مطرح کرده اید؟ گفت: بله در یکی از جلسات کمیسیون ها این موضوع مطرح شد، اما از پاسخ و نتیجه اطلاعی ندارم.وی در پاسخ به این که آیا با کشور افغانستان درخصوص این که با احداث سلما در این کشور ورودی آب به سد دوستی کاهش یافته است، رایزنی شده یا خیر؟ گفت: طبق صحبت های دکتر ظریف وزیر امورخارجه پنج کمیته بین دو کشور ایجاد شده است که امیدواریم در کمیته آب با ریاست دکتر عراقچی تصمیم هایی گرفته ومنافع دو کشور تضمین شود. به هر حال کشور افغانستان شرایط خاصی دارد.
وضعیت آب پشت سد دوستی بحرانی است


فرماندار سرخس نیز به خراسان رضوی گفت: هم اکنون آب پشت سد دوستی کمتر از 240 میلیون متر مکعب است و بارندگی های اخیر هم هیچ گونه تاثیری بر افزایش ذخیره  آن نداشته و وضعیت آب پشت سد دوستی بحرانی است. حسین سنجرانی افزود: این میزان نسبت به سال گذشته 100 میلیون متر مکعب کاهش داشته و ساخت سد سلما در بالا دست سد دوستی در افغانستان باعث شده است که آبی به سد دوستی نرسد. وی ادامه داد: از میزان 240 میلیون متر مکعب آب ذخیره پشت سد دوستی 120 میلیون سهم ایران و بقیه سهم ترکمنستان است. سنجرانی افزود: باید توجه داشت الان از 240 میلیون متر مکعب آب موجود، بخش مفید آب پشت سد دوستی بین 80 تا 90 میلیون متر مکعب است و بقیه آب به علت گل و لای و لجن قابل برداشت نیست و از این مقدار به هر میزانی که توسط ما برداشت شود به همان اندازه هم سهم ترکمنستان است.
فرماندار سرخس ادامه داد: باید یک عزم ملی در ساخت سد شوریجه که سوپاپ اطمینانی برای بخش کشاورزی و صنعت سرخس است، ایجاد شود و برای آب شرب هم در یک فرایند خاصی، آب سد در حال ساخت شوریجه قابل استفاده خواهد بود . وی با ابراز تاسف اعلام کرد: برابر گزارش رسیده از اداره امور آب شهرستان سرخس، فقط در بارندگی های اواخر اردیبهشت به میزان 50 میلیون متر مکعب آبی که از کشف رود، وارد منطقه سرخس شده بود به علت تکمیل نبودن سد شوریجه و دیگر امکانات مانند آماده نبودن رودهای پایین دست و رودهای سنتی و آب بند های سرخس، از دسترس خارج و به کشور ترکمنستان در این شرایط بی آبی رفت. وی افزود: باید عزم و اراده و سیاستی در زمینه صرفه جویی آب و روش های مکانیزاسیون و روش های جدید و خط انتقال آب در کشاورزی توسط لوله اعمال شود و ما به سمت کشت محصولاتی با آب کمتر برویم .
در سرخس امسال به سمت کشت چغندر قند پاییزه رفته ایم که 60 درصد در مصرف آب صرفه جویی می شود و دولت در سال گذشته هم دو هزار هکتار از اراضی را زیر کشت آبیاری پیشرفته در سرخس برد که 85 درصد هزینه عملیات آن به صورت بلاعوض توسط دولت و 15 درصد توسط کشاورز در سرخس تامین و اراضی هم یکپارچه شد . حسین سنجرانی افزود: وابستگی آب شرب مشهد به سد دوستی قبلا 76 درصد بوده و الان به کمتر از 40 درصد رسیده است و همچنان در حال کاهش است چون در این جا هم دیگر آبی نیست که به مشهد انتقال یابد و باید به دنبال صرفه جویی و روش های نوین تامین آب بود. شایان ذکراست،  مردم سرخس از ابتدای بهره برداری از سد دوستی تاکنون نتوانسته اند از آن برای شرب استفاده کنند، به علت این که هنوز خط انتقال آب از سد دوستی به سرخس تکمیل نشده و بخش کمی از آن ساخته شده و بقیه معطل تامین اعتبار است . مردم سرخس از چاه های آبی که زده شده استفاده می کنند و به دلیل سختی آب و املاح زیاد مجبور به استفاده ازدستگاه های آب شیرین کن در منازل یا در شهرهستند.
23 درصدحجم سد های استان پر است
جم ،مسئول روابط عمومی شرکت آب منطقه ای خراسان گفت : هم اکنون 23 درصدحجم سد های استان پر و این میزان معادل یک میلیارد و 550 میلیون متر مکعب است. وی مردم را به صرفه جویی دراستفاده از آب و استفاده از روش های نوین آبیاری در کشاورزی توصیه کرد و با ارائه جدول بارندگی 40 شهر استان گفت :میزان بارندگی تجمیعی امسال در سرخس 107 میلی متر و سال گذشته 157.5 میلی متر و متوسط بارندگی 23 ساله هم در بازه زمانی مشابه 176 میلی متر بوده است که نسبت به سال گذشته 32.1 درصد کاهش و نسبت به متوسط دوره هم 39.2 درصد کاهش داشته و بارندگی تجمیعی ماه جاری هم در سرخس چهار میلی متر بوده است.