مذاکره مهارتى رهگشا

مسعود خوشابى - در ادبیات سیاسى، مذاکره هیچ‌گاه فى‌نفسه عملى نکوهیده تلقى نمى‌شود. مذاکره در ادبیات سیاسى صرفاً از جنس یک ابزار، یک روش و یک شکل است. ابزارى که چگونگى استفاده از آن، میزان مشروعیت‌اش را تعیین مى‌کند، روشى که صرفاً به منظور رسیدن به هدفى انسانى با حفظ کلیه شئونات و مناسبات انسانى اتخاذ شود و در کلیت فلسفى، شکل کم و بیش در خورى که در تحلیل نهایى محتواى آن تعیین‌کننده آن است.
این ادبیات سیاسى که مذاکرات بین دولت‌ها پس از جنگ‌هاى معمولاً کلاسیک فى‌مابین‌شان به منظور تعیین امتیازات جدید در قالب عهدنامه‌هاى معمولاً یک طرفه منجر مى‌شد، کم و بیش به طاق نسیان کوبیده شده است، اما چه بسا در اذهانى با خاطراتى تلخ همچنان رسوب‌زُدایى نشده باشند.
در جوانى که کانون توجه جهانى به جنگ ویتنام و ناآرامى‌هاى جنوب شرقى آسیا جلب شده بود، خوب به خاطر دارم نام «لدکتو» بسیار در رسانه‌هاى آن زمان مى‌درخشید، او مذاکره‌کننده ارشد جنبش آزادى‌بخش خلق ویتنام بود، لدکتو در مذاکرات پرشمارى که در ژنو همراه با بى‌رحمانه‌ترین تجاوز نظامى ایالات متحده آمریکا به سرزمین‌شان صورت مى‌گرفت در راس تیمى حاظر به جواب و به روز حضور مى‌یافت، در جلسات متعدد سازمان ملل متحد حاظر مى‌شد و حتى به دعوت‌هاى متعدد از مراکز علمى و فرهنگى در سطوح جهانى رغبت نشان مى‌داد.
جان رید (Joh- Reed) خبرنگار شهیر آمریکایى که به رغم عمر کوتاهش (١٨٨٧-١٩٢٠)، در عالم خبرنگارى از مقام شامخ جهانى برخوردار است و از نزدیک شاهد جنگ جهانى اول و انقلاب اکتبر ١٩١٧ بوده در کتابش با نام «ده روزى که دنیا را لرزاند» به این نکته اشاره مى‌کند که زمانی‌که از نماینده دولت تازه‌تاسیس شوراها مى‌خواهند تا در جلسه‌اى با سران کشورهاى بورژوازى و امپریالیستى به مذاکره بنشینند، فرستاده دولت‌– تروتسکى‌- به رهبر حزب پیغام مى‌دهد، حضرات شرط حضور را در بر کردن لباس اسموکینک مى‌دانند، چه کنم، لنین به او پاسخ مى‌دهد، اگر از تو خواستند با لباس زنانه هم در مذاکره شرکت کنى، شرکت کن‌!


اما در پاره‌اى از تفاسیر و برداشت‌هاى آموزه‌هاى ادیان ابراهیمى قرابت، مباحثه و مذاکره با آنانى که شیطان در جسم‌شان حلول‌کرده امرى نکوهیده و چه بسا ناصواب تلقى مى‌شود. در احوالات اسپینوزا مى‌خوانیم که مورترا، خاخام اعظم کنیسه تلموت تورات، مذاکره که بماند، حتى نزدیک شدن از فاصله چند مترى به این فیلسوف بر جسته قرن هفدهمى را اکیداً ممنوع اعلام کرد.
جا دارد با در پیش گرفتن ادبیات سیاسى‌اى که مقبولیت جهانى دارد، یک‌بار براى همیشه بر هرگونه اصرار بر امتناع، احتراز و اغتفال در امر مذاکره خط بطلان بکشیم .